Ἅγιον Ὄρος. Θησαυροφυλάκιο Ἀρχαιοελληνικῆς Γραμματείας.

Του Κωνσταντίνου Ερρίπη, θεολόγου - Καρδιολόγου

 

Ὁ μοναχός Ἀθανάσιος ὁ ἐπικληθείς ἀργότερα Ἀθωνίτης, ἱδρυτής τοῦ ἁγιορείτικου κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ, προσωπικός φίλος τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη Τσιμισκῆ, ἦταν διακεκριμένος καλλιγράφος καί ταχυγράφος.

Στήν νεοσύστατη τότε μονή τῆς Μεγίστης Λαύρας ἵδρυσε ἐργαστήριο ἀντιγραφῆς χειρογράφων (Scriptorium) καί μία ὀργανωμένη βιβλιοθήκη.
Τά χειρόγραφα πού βρίσκονται σήμερα στίς μοναστηριακές βιβλιοθῆκες τοῦ Ἁγ. Ὄρους ὑπολογίζονται σέ περίπου 20 000.

Ταξινομοῦνται:
Μέ βάση τήν μορφή τους: σέ «εἰλητάρια ἤ κοντάκια» (αὐτά πού τυλίγονται γύρω ἀπό κοντό ξύλο) καί σέ «κώδικες» (βιβλία).

Μέ βάση τό ὑλικό κατασκευῆς τους:σέ «περγαμηνά» (ἀπό δέρμα ζώου), σέ «χάρτινα» καί σέ «βομβύκινα» (ἀπό βαμβάκι).

Μέ βάση τήν γλῶσσα γραφῆς τους:σέ ἑλληνικά (τό 90%) καί σέ ξενόγλωσσα (τό 10%) στίς γλῶσσες σερβική, λατινική, ρουμανική, γεωργιανή.

Σημαντικά - ἈξιοσημείωταἩ ποσότητα τῶν χειρογράφων τοῦ Ἁγ. Ὄρους ἀποτελεῖ τό 50% τῶν ἑλληνόγλωσσων χειρογράφων ὁλοκλήρου τοῦ κόσμου.
Τό ἥμισυ αὐτῶν βρίσκεται στίς βιβλιοθῆκες τριῶν μοναστηριῶν (Μεγίστης Λαύρας, Ἰβήρων, Βατοπαιδίου).
Ἡ Μ. Λαύρα διαθέτει τήν μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων (2.242) στό Ἅγιον Ὀρος καί τήν τρίτη παγκοσμίως μετά ἀπό αὐτήν τῆς Ἁγ. Αἰκατερίνης τοῦ Σινᾶ (4 500) καί τοῦ Βατικανοῦ (3 500).

(στοιχεῖα ἀπό περιοδ. «Ἰχώρ» Ἀπρίλιος 2004 τευχ. 44 σελ 52 κ.ἑ.)