Το μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας, το πρώτο και το μεγαλύτερο του Αγίου 'Ορους, είναι κτισμένο πάνω στο πλάτωμα ενός βράχου, εκεί που τελειώνει η χερσόνησος και ο Άθως κατεβαίνει ήρεμα προς τη θάλασσα σχηματίζοντας πολλούς καταπράσινους λοφίσκους. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση, περίπου είκοσι λεπτά, από την παραλία, όπου ο αρσανάς του, και γιορτάζει την Κοίμηση του οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη (5 Ιουλίου). άλλες ονομασίες, με τις οποίες αναφέρεται σε παλαιότερα έγγραφα, είναι: «Λαύρα των Μελανών», «Λαύρα του κυρού Αθανασίου», «Λαύρα του αγίου Αθανασίου», «Μεγάλη Λαύρα» ή και απλώς «Λαύρα», λέξη που σημαίνει εδώ ένα πολυάνθρωπο μοναστήρι. Η ίδρυση του μοναστηριού συμπίπτει με τη συστηματοποίηση του μοναχισμού στο 'Ορος, μετά από μιαν ανοργάνωτη και ιδιότυπη ζωή των αγιορειτών ασκητών. Ιδρυτής του ο σοφός και ανακαινιστής μοναχός Αθανάσιος, που μόναζε πρώτα σε κάποιο μοναστήρι στον 'Ολυμπο της Βιθυνίας, τον καιρό που ηγούμενός του ήταν ο περίφημος Μιχαήλ Μαλείνος, θείος του Νικηφόρου Φωκά. Εκεί συνδέθηκε με στενή φιλία με τον αρχιστράτηγο τότε της Ανατολής και κατόπιν αυτοκράτορα Νικηφόρο, που του πρότεινε να εγκαταλείψει τον 'Ολυμπο και να έρθει στον ʼθω, όπου αργότερα θα τον ακολουθούσε και ο ίδιος. Ο Αθανάσιος, αν και είχε στην αρχή ορισμένες επιφυλάξεις, θεμελίωσε τη Λαύρα το 963, στηρίζοντας βέβαια τις ελπίδες του στον φίλο του αυτοκράτορα .ως θέση διάλεξε το μέρος όπου πιθανόν να υπήρχε παλαιότερα η αρχαία πελασγική πόλη Ακρόθωοι. Σύμφωνα με τη βιογραφία του, που χρονολογείται στον 11 ο αιώνα, έκτισε πρώτα το τετράπλευρο τείχος γύρω γύρω, ύστερα το καθολικό και στη συνέχεια τις σειρές των κελλιών .Για την ανέγερση, εξάλλου, και την αποπεράτωση του κολοσσιαίου αυτού έργου ο αυτοκράτορας έστελνε χρήματα συνέχεια μέχρι το θάνατό του, μια και δεν κατάφερε, παρά την αδιάκοπη επιθυμία του να έρθει εδώ και να ασκητέψει και ο ίδιος, όπως άλλωστε οι δύο άνδρες είχαν προσυμφωνήσει. Ακόμη προέβλεψε ιδιαίτερη χορηγία για τη συντήρηση των 80 πρώτων Λαυριωτών μοναχών και δώρισε στη Λαύρα διάφορα μετόχια, όπως το μοναστήρι των Περιστερών κοντά στη Θεσσαλονίκη, τεμάχια Τιμίου Ξύλου και αγίων λειψάνων και πολλά έργα τέχνης. Τη χρηματική βοήθεια του Φωκά συνέχισε ο διάδοχός του Ιωάννης Τσιμισκής, με τον οποίο ο Αθανάσιος διατηρούσε επίσης φιλικές σχέσεις. Ο Τσιμισκής διπλασίασε την ετήσια χορηγία για τις ανάγκες της νεοσύστατης μονής και έτσι τελείωσε το κτίσιμο της Λαύρας, που αποτέλεσε το υπόδειγμα και τον πυρήνα μιας καινούργιας μορφής μοναχικού βίου στον Άθω. Στη συνέχεια, χάρη στο ενδιαφέρον και των άλλων αυτοκρατόρων, το μοναστήρι περνά μια καλή περίοδο της ζωής του.
Ο αριθμός των μοναχών μέσα σ' αυτό άρχισε σιγά σιγά να μεγαλώνει και να ξεπερνά τους προαναφερθέντες 80, ενώ παράλληλα σταθεροποιήθηκε ο κοινοβιακός τρόπος λειτουργίας και ζωής στη Λαύρα και σε ολόκληρο το 'Ορος. Ιδιαίτερα βοήθησε το μοναστήρι ο Βασίλειος Β., που επικύρωσε σ' αυτό το νησί του Αγίου Ευστρατίου και άλλα μετόχια και έκανε πολλές δωρεές. Τον Αθανάσιο, που έζησε μέχρι το τέλος του 100υ αιώνα, διαδέχθηκε στην ηγουμενία της Λαύρας ο Ευστράτιος, που υπογράφει σ' ένα έγγραφο του έτους 1016. Η Μεγίστη Λαύρα, όπως συνέβη και με τα άλλα αθωνικά μοναστήρια, παρουσιάζει σε ολόκληρη την ιστορία της πολλές μεταπτώσεις. Άλλοτε βρίσκεται σε ακμή και άλλοτε παρακμάζει μέχρι το σημείο σε κάποια εποχή να καταστεί σχεδόν έρημη. 'Ετσι από τα μέσα του 11ου αιώνα, οπότε είχε 700 περίπου μοναχούς, μέχρι τον 14ο, περνά μια πολύ καλή περίοδο της ζωής της. Από τον αιώνα όμως αυτό και εξαιτίας των καταστροφών από τις διάφορες πειρατικές επιδρομές, ανακόπηκε αυτή η ακμή της και παρατηρήθηκε μια κάποια χαλάρωση στην εφαρμογή των κανονισμών του Αθανασίου και στην κοινή διαβίωση των μοναχών .
Ο αριθμός των Λαυριωτών άρχισε να μειώνεται αισθητά και στις αρχές του 16ου αιώνα διαθέτει πολύ λίγους. Αποτέλεσμα της καταστάσεως αυτής ήταν η μετατροπή του μοναστηριού για ένα χρονικό διάστημα σε ιδιόρρυθμο για να γίνει όμως ξανά κοινόβιο χάρη στις ενέργειες του πατριάρχη της Αλεξανδρείας Σιλβέστρου και της Ιεράς Συνάξεως (1574). Παρ' όλα όμως αυτά η παρακμή του συνεχίστηκε και συγκεκριμένα στις αρχές του 17ου αιώνα είχε μόνο 5 ή 6 μοναχούς, ενώ από οικονομική άποψη βρισκόταν σε άθλια κατάσταση σχεδόν μέχρι το 1655. Τότε ήρθε στη Λαύρα ο πατριάρχης Διονύσιος Γ., που διέθεσε γι' αυτή ολόκληρη την περιουσία του και την ενίσχυσε οικονομικά. Στη συνέχεια το μοναστήρι γίνεται πάλι ιδιόρρυθμο. Από το τέλος όμως του 18ου αιώνα, όταν ο πατριάρχης Παίσιος Β .επικύρωσε ορισμένα παλαιά προνόμιά του, η ιστορία του παρουσιάζει μικρές μόνο διακυμάνσεις. Εκτός από τους παραπάνω πατριάρχες, κατά τους χρόνους της οθωμανικής κυριαρχίας, βοήθησαν τη Λαύρα με πολλούς τρόπους οι ηγεμόνες των παραδουναβίων χωρών και οι τσάροι της Ρωσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου