Το Πρωτόκολλο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.

Το πρωτόκολλο παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες, που συντάχτηκε από τον έφεδρο δεκανέα Ίωνα Δραγούμη στα ελληνικά και τα γαλλικά, αναφέρει τα εξής:

 ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΝ 

Μεταξύ της Α. Βασ. Υψηλότητος, του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού στρατού και της Α. Εξοχότητος του Αρχιστρατήγου του Οθωμανικού στρατού συνεφωνήθησαν και απεφασίσθησαν τα κάτωθι:

 Άρθρ. 1. Τα όπλα των οθωμανών στρατιωτών θα αφαιρεθούν και θα αποτεθούν εις φύλαξιν υπό την ευθύνην του Ελληνικού στρατού. Περί τούτου θα συνταχθή πρωτόκολλον.

Άρθρ. 2. Οι οθωμανοί στρατιώται θα στρατωνισθούν εν μέρει εις Καραμπουρνού και κατά το λοιπόν τμήμα εις τον στρατώνα του πυροβολικού “Τοπτσή”. Θα διατρέφονται υπό των αρχών της Θεσσαλονίκης.

Άρθρ. 3. Η πόλις της Θεσσαλονίκης παραδίδεται εις τον Ελληνικόν στρατόν μέχρι της συνάψεως της ειρήνης.

 Άρθρ. 4. Όλοι οι ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι και αξιωματικοί θα δικαιούνται να διατηρήσουν τα ξίφη των και να είναι ελεύθεροι εν Θεσσαλονίκη. Ούτοι θα δώσουν τον λόγον των ότι δεν θα λάβουν πλέον τα όπλα εναντίον του Ελληνικού στρατού και των συμμάχων του κατά την διάρκεια του πολέμου τούτου. Άρθρ. 5. Όλοι οι ανώτεροι πολιτικοί αξιωματούχοι και υπάλληλοι του βιλαετίου θα είναι ελεύθεροι.

Άρθρ. 6. Οι χωροφύλακες και τα όργανα της αστυνομίας θα φέρουν τα όπλα των.

 Άρθρ. 7. Το Καραμπουρνού θα χρησιμεύση ως τόπος στρατωνισμού των αφωπλισμένων οθωμανών στρατιωτών. Τα πυροβόλα και τα μηχανήματα πολέμου του Καραμπουρνού θα τεθούν εκτός υπηρεσίας υπό του Οθωμανικού στρατού και θα παραδοθούν εις τον Ελληνικόν στρατόν.

 Άρθρ. 8. Το περιεχόμενον του άρθρου 1 θα εκτελεσθή εντός δύο ημερών από της αύριον Σάββατον 27 Οκτωβρίου 1912. Η προθεσμία δύναται να παραταθεί τη συναινέσει του Αρχιστρατήγου του Ελληνικού στρατού

. Άρθρ. 9. Η κατάστασις αυτή θα διατηρηθή μέχρι της συνάψεως της ειρήνης.

 Άρθρ. 10. Οι χωροφύλακες και η Οθωμανική αστυνομία θα συνεχίσουν την υπηρεσίαν των μέχρι νεωτέρας αποφάσεως. Θεσσαλονίκη τη 26η Οκτωβρίου 1912.

Ο Αρχιστράτηγος του Οθωμανικού στρατού (Χασάν Ταξίν) Οι πληρεξούσιοι της Α.Β.Υ. του Πρίγκηπος Διαδόχου της Ελλάδος (Β. Δούσμανης) – (Ι. Π. Μεταξάς) Το παραπάνω πρωτόκολλο συνόδευε και άλλο “προσαρτημένο” με έξι άρθρα, το οποίο αναφερόταν στον τρόπο εισόδου στην πόλη των ελληνικών στρατευμάτων, στην παροχή τροφής στους τούρκους στρατιώτες κτλ.

Μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης της πόλης ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, μέραρχος Παναγιώτης Δαγκλής, αναλαμβάνει καθήκοντα στο κτίριο του Διοικητηρίου, ενώ ο λοχαγός του Μηχανικού Αθανάσιος Εξαδάκτυλος (“Αθανάσιος Αντωνίου”) μαζί με τον Ίωνα Δραγούμη κατευθύνονται στο ελληνικό προξενείο στην παραλία, όπου σε ατμόσφαιρα ενθουσιώδη υψώνουν στο μπαλκόνι του κτιρίου την ελληνική σημαία. Με παρόμοιο τελετουργικό τρόπο εν μέσω χειροκροτημάτων και επευφημιών ο Αλέξανδρος Ζάννας, με τη βοήθεια κάποιου ναυτικού, υψώνει την ελληνική σημαία στο Λευκό Πύργο.

Στη συνέχεια και κάτω από ραγδαία βροχή, που όμως δεν ήταν ικανή να αποτρέψει τον ελληνικό πληθυσμό από το να πλημμυρίσει τους δρόμους, μπαίνει στην πόλη από την οδό “Μεμλεκέτ Μπαχτσεσή” (σημερινή 26ης Οκτωβρίου) η μεραρχία του μέραρχου Κλεομένη Κλεομένους με 3.000 άντρες και στρατωνίζεται στα δυτικά της πόλης κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό.

Πηγή: Ελληνικό φαινόμενο