Σκέψεις στον Απόστολο της Κυριακής (ΙΘ´ Επιστολή)

 

Πρωτ. Γεωργίου Δορμπαράκη

῾᾽Αρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται᾽ (Β´ Κορ. 12, 9)

α. ῾Ο σημερινός ἀπόστολος μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὡς ἕνα πολύ δυνατό ἀλλά καί παράδοξο κείμενο τῆς Καινῆς Διαθήκης. ῾Ο ἅγιος Παῦλος καταγράφει τήν διπλότητα στήν ὁποία βρίσκεται καί πού συνιστᾶ τό μυστήριο τῆς χριστιανῆς ὑπάρξεώς του: ἀφενός εἶναι ἀδύναμος ὡς ἄνθρωπος, κυνηγημένος ἀπό τήν ἐξουσία τῆς ἐποχῆς του ἀλλά καί τίς ἀρρώστιες του, ἀφετέρου εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος χάριτι Θεοῦ ἔγεμε ῾ὀπτασιῶν καί ἀποκαλύψεων᾽, φθάνοντας μέχρι τρίτου οὐρανοῦ καί ζώντας καταστάσεις τίς ὁποῖες ῾οὐκ ἐξόν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι᾽. Αὐτό τό μυστήριο καί αὐτήν τήν παραδοξότητα ἐπιβεβαιώνει καί ἡ ἀπάντηση τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου στόν ἀπόστολο, ὅταν ἐκεῖνος προσέφυγε σ᾽ Αὐτόν γιατί δέν ἄντεχε τούς κόπους τῆς ἀρρώστιας του: ῾Σοῦ ἀρκεῖ ἡ χάρη μου, γιατί ἡ δύναμή μου φανερώνεται στήν πληρότητά της μέσα σ᾽ αὐτήν τήν ἀδυναμία σου᾽.

β. 1. ῾Η ἀποκαλυπτική ἀπάντηση τοῦ Κυρίου ρίχνει φῶς σέ ὅ,τι θεωρεῖται ἀπευκταῖο καί ἀπαξία στόν κόσμο τοῦτο: τήν ἀρρώστια καί τήν ὅποια ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου. ᾽Ενῶ δηλαδή ἡ ἀρρώστια, ὁ πόνος, οἱ δοκιμασίες τῆς ζωῆς θεωροῦνται ὄχι μόνο ἀπό τήν ἐμπειρία τοῦ ἀνθρώπου ἀλλά καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ ὡς καταστάσεις ἀρνητικές, διότι προέρχονται ἀπό τήν ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου – ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ αἴτιος τῆς δυστυχίας του λόγω τῆς πτώσεώς του στήν ἁμαρτία, διότι ὁ Θεός δέν δημιούργησε τόν ἄνθρωπο γιά νά πονάει, ἀλλά νά χαίρεται ὡς μέτοχος τῆς δικῆς Του εὐτυχίας - ὅμως ὁ Κύριος ἀξιοποιεῖ πιά αὐτήν τήν κατάσταση τῆς φθορᾶς, κάνοντάς την νά λειτουργεῖ παιδαγωγικά γιά τόν ἄνθρωπο μέ τήν ἔννοια τῆς πρόκλησης γιά συναίσθηση τῶν κτιστῶν του ὁρίων καί συνεπῶς τήν ταπείνωσή του. Μέ ἄλλα λόγια ὁ ἄνθρωπος μέ τίς ἀρρώστιες καί τόν πόνο αὐτῆς τῆς ζωῆς κατανοεῖ τήν ἀδυναμία μέσα στήν ὁποία βρίσκεται, βλέπει ὅτι ἡ ὅποια τάση πρός ἀλαζονεία καί ὑπερηφάνεια δέν ἔχει βάση καί στήριγμα, προκαλεῖται δραστικά νά ἀναχθεῖ στόν Θεό, ὁ ῾Οποῖος μόνος μπορεῖ νά τόν βοηθήσει καί νά τόν παρηγορήσει. Πότε πράγματι ὁ ἄνθρωπος προσφεύγει περισσότερο στόν Θεό καί ταπεινώνεται παρά κυρίως ὅταν ἀρρωσταίνει κι ὅταν τά διάφορα ἐμπόδια τῆς ζωῆς ὀρθώνονται πανύψηλα ἐνώπιόν του;

2. Βεβαίως θά μποροῦσε νά ἀντείπει κανείς ὅτι ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι στίς δοκιμασίες σκληρύνονται περισσότερο, γογγύζουν καί βλασφημοῦν τόν Θεό, γίνονται χειρότεροι. Σάν τόν Φαραώ ἐκεῖνον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού κρατοῦσε ὑπόδουλους τούς ῾Εβραίους στήν Αἴγυπτο καί πού οἱ ῾πληγές᾽ πού ὑφίστατο ὁ ἴδιος καί οἱ Αἰγύπτιοι ὄχι μόνο δέν ἔδειχναν νά τόν συνετίζουν γιά νά ὑπακούσει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀντιθέτως τόν ὁδηγοῦσαν σέ μεγαλύτερη ἐναντίωση πρός Αὐτόν καί ἀλαζονική συμπεριφορά. Καί σ᾽ αὐτήν τήν περίπτωση ὅμως δέν λείπει ἡ παιδαγωγοῦσα ἀγάπη τοῦ Θεοῦ: προκαλεῖται ὁ ἄνθρωπος μέ τίς θλίψεις αὐτῆς τῆς ζωῆς νά φανερώσει τόν βαθύτερο ἑαυτό του. Θέλουμε νά ποῦμε ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὅταν ἐπιτρέπει κάποια δοκιμασία στόν ἄνθρωπο λειτουργεῖ σ᾽ αὐτόν ἀνάλογα μέ τό τί βρίσκει στήν καρδιά του. ῎Αν βρεῖ καρδιά καλοπροαίρετη, τότε ἡ δοκιμασία αὐτή τόν ὁδηγεῖ σέ μετάνοια καί ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ. ῎Αν βρεῖ καρδιά κακοπροαίρετη πού ἔχει διαγράψει τόν Θεό ἀπό τήν προοπτική τῆς ζωῆς της, τότε ἡ δοκιμασία ὁδηγεῖ σέ ῾πέτρωμα᾽ αὐτῆς καί βλάσφημη συμπεριφορά.

3. ᾽Εν προκειμένῳ μιλᾶμε γιά τόν ἀπόστολο Παῦλο, τοῦ ὁποίου ἡ καρδιά ἦταν προσανατολισμένη στόν Χριστό καί αἰχμαλωτισμένη ἀπό τήν ἀγάπη Του. Καί τί συνειδητοποιεῖ ὁ μέγας ἀπόστολος μέ τήν ἀρρώστια του; Γιά τόν Κύριο ἡ προτεραιότητα δέν εἶναι ἡ ὑγεία τοῦ σώματος, δέν εἶναι ἡ ὑπέρβαση ἁπλῶς τοῦ πόνου καί τῆς ἀρρώστιας, ἀλλά νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, νά μπορεῖ νά διακρατεῖ στήν ὕπαρξή Του τόν ἴδιο τόν Κύριο. Καί μέσον πρός αὐτήν τήν πραγματικότητα εἶναι οἱ θλίψεις καί οἱ δοκιμασίες. ῞Ωστε ἡ ὑγεία πού πράγματι εἶναι σπουδαῖο ἀγαθό ἀφοῦ καί ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μέ τά θαύματα θεραπείας πού ἔκανε αὐτό ἔδειχνε: ὅτι ἡ ἀρρώστια καί ὁ πόνος δέν εἶναι κάτι πού θέλει ὁ Θεός, γι᾽ αὐτό καί στήν Βασιλεία Του ῾οὐκ ἔστιν πόνος ἤ λύπη ἤ στεναγμός᾽ (ἐδῶ βρίσκει τήν θέση του καί τό μυστήριο τοῦ εὐχελαίου ὡς προέκταση τοῦ ἰαματικοῦ χεριοῦ τοῦ Χριστοῦ), ὅμως στόν κόσμο τοῦτο δέν εἶναι ἡ πρώτη ἀξία κι οὔτε πρόκειται ποτέ νά μήν ὑπάρχει ἡ φθορά καί ὅ,τι σχετίζεται μέ αὐτήν μέ ἀποκορύφωμα τόν θάνατο. Πρώτη ἀξία εἶναι νά ἔχει κανείς τόν Θεό στήν ζωή του - ῾ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην Αὐτοῦ᾽ κατά τόν Κύριο -, ὁ ῾Οποῖος ὅπως εἴπαμε ἀξιοποιεῖ ἀκόμη καί τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου γιά νά τοῦ δίνει ὤθηση πρός ᾽Εκεῖνον καί τό ἅγιο θέλημά Του. ῾᾽Αρκεῖ σοι ἡ χάρις μου᾽. Καί τί φθάνει νά λέει τελικῶς ὁ ἀπόστολος μετά ἀπό τήν ἀπάντηση τοῦ Κυρίου; ῾῞Ηδιστα οὖν μᾶλλον καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου, ἵνα ἐπισκηνώσῃ ῾ἐπ᾽ ἐμέ ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ᾽ (Μέ περισσότερη εὐχαρίστηση λοιπόν θά καυχηθῶ γιά τίς ταλαιπωρίες μου, γιά νά κατοικήσει μέσα μου ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ). Κι ἀλλοῦ: ῾῞Οταν ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι᾽. ῾Ο ἄνθρωπος γίνεται δυνατός κατεξοχήν στήν ἀσθένειά του. Μήπως ἔτσι στά νοσοκομεῖα καί τίς κλινικές, ἐκεῖ πού ὑπάρχει ἡ θεωρούμενη ἀδυναμία, τελικῶς βρίσκεται ἡ μεγαλύτερη δύναμη μέσα στόν κόσμο;

4. Θεμέλιο τῆς παραπάνω θεώρησης τοῦ πόνου καί τῶν θλίψεων καί τῶν δοκιμασιῶν τῆς ζωῆς εἶναι ἡ ἴδια ἡ ζωή τοῦ Κυρίου ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ. ῞Ολη ἡ ζωή τοῦ Κυρίου ἀπαρχῆς μέχρι τέλους, ἀπό τήν ὥρα τῆς Γεννήσεώς Του μέχρι τῆς Σταυρικῆς Του θυσίας, ἦταν ἀκριβῶς ἕνας Σταυρός. Διότι ἀκριβῶς προσέλαβε τόν ἄνθρωπο μέ τήν φθορά καί τήν ἁμαρτία του καί μέ τήν δική Του ζωή τόν ἀποκατέστησε ῾ὅπου ἦν τό πρότερον᾽ κι ἀκόμη ἐπιπλέον. Συνεπῶς ποιός εἶναι ἐκεῖνος πού θά μπορέσει ὡς χριστιανός νά βαδίσει ἄλλην ὁδό ἀπό αὐτήν τοῦ ἀρχηγοῦ τῆς πίστεως; ῾Ο σταυρός εἶναι ὁ μοναδικός δρόμος, ὁ ὁποῖος βιούμενος ἐν Χριστῷ περικλείει βεβαίως καί τήν ἀνάσταση. ῾῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι᾽. ᾽Ακολουθῶ τόν Χριστό σημαίνει ὅτι θά περάσω μέσα ἀπό τίς δοκιμασίες καί τίς θλίψεις καί τούς πόνους, χωρίς ὅμως αὐτά νά μέ καταβάλλουν καί νά μέ ἀπελπίζουν, γιατί μέ κρατάει καί μέ ἐνισχύει ᾽Εκεῖνος. Καί πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ὁ Κύριος ἀπό τήν ἄποψη αὐτή δέν βρίσκεται μόνο στό τέλος τοῦ δρόμου γιά νά μᾶς στεφανώσει, ἀλλά καί σέ κάθε σημεῖο του. Ἡ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς συνεπῶς μπορεῖ νά γίνει καί μία θεοφάνεια γιά τόν πιστό ἄνθρωπο.

Δέν εἶναι τυχαῖο λοιπόν ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ βεβαίωσε ὅτι ῾διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ᾽. Προσπάθεια διαγραφῆς τῶν θλίψεων σημαίνει προσπάθεια ὑπέρβασης τοῦ δρόμου γιά τήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ῞Οπως σημειώνουν καί οἱ ἀσκητικοί Πατέρες τῆς ᾽Εκκλησίας μας ῾ἔπαρον τούς πειρασμούς καί οὐδείς ὁ σωζόμενος᾽. ῎Ας κοιτάξουμε ὅλους τούς βίους τῶν ἁγίων μας, ἐκεῖ πού καθρεπτιζόμαστε γιά ὀρθή πορεία τῆς πνευματικῆς ζωῆς: κανείς ποτέ ἀπό αὐτούς δέν εἰσῆλθε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ῾μετ᾽ ἀνέσεως᾽. ῾Η θλίψη καί οἱ δοκιμασίες καί τό μαρτύριο ἦταν αὐτό πού συνάντησαν στήν ζωή τους, καταστάσεις πού ἀξιοποίησαν ἐν πίστει καί κέρδισαν τόν Παράδεισο. ῾῎Αν ἤξερα τί ὁ Θεός μοῦ ἐπεφύλασσε στήν Βασιλεία Του μέ τό μαρτύριό μου᾽ - εἶπε ἡ ἁγία Εὐφημία στόν ἁγιασμένο Γέροντα Παΐσιο τόν ἁγιορείτη ὅταν τοῦ ἐμφανίστηκε - ῾θά ἔλεγα ποτέ νά μήν περάσουν τά βάσανά μου᾽. Ἡ ἁγία δηλαδή ἐπιβεβαίωνε τά λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου: ῾οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν εἰς ὑμᾶς ἀποκαλυφθῆναι δόξαν᾽.

γ. Τίς ἐποχές πού κάποιος μεγάλος σεισμός ταλαιπωρεῖ τήν πατρίδα μας ἀκοῦμε συχνά τούς σεισμολόγους νά λένε ὅτι πρέπει νά μάθουμε νά ζοῦμε μέ τούς σεισμούς. ῾Η ζωή μας δηλαδή πρέπει νά συνεχιστεῖ κανονικά, λαμβάνοντας ὑπόψη μας τούς σεισμούς καί προσαρμοζόμενοι στά προβλήματα πού αὐτοί δημιουργοῦν. Τό ἴδιο κι ἀκόμη περισσότερο ἰσχύει καί μέ τό θέμα τῶν θλίψεων καί τῶν δοκιμασιῶν τῆς ζωῆς: εἶναι δεδομένες καταστάσεις στήν ζωή μας, ἀρκεῖ νά τίς ἀντιμετωπίζουμε μέ τόν σωστό τρόπο. Καί σωστός τρόπος εἶναι αὐτός πού ὑπέδειξε ὁ Κύριος στόν ἀπόστολό Του: νά βλέπει πρωτίστως τήν χάρη Του καί ὄχι τά προβλήματα τῆς ζωῆς. Ἡ προτεραιότητα τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ στήν ζωή μας εἶναι ἐκείνη πού ἀποτελεῖ τόν σκοπό μας ὡς χριστιανῶν κι εἶναι ἐκείνη πού δίνει καί τήν δύναμη γιά νά ὑπομένουμε κάθε πειρασμό. Μέ τήν βεβαιότητα πάντοτε ὅτι πίσω ἀπό ὅ,τι συμβαίνει ὑπάρχει ἡ ῾καρδιά᾽ τοῦ Θεοῦ Πατέρα καί ἡ ἀγάπη Του, ἡ ὁποία οὐδέποτε θά ἀφήσει νά ξεπεράσουν οἱ δοκιμασίες τίς ἀντοχές μας. ῾Οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὅ δύνασθε, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἔκβασιν τοῦ δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν᾽ (ἀπόστολος Παῦλος). ῾Ο κάθε σταυρός καί ἡ κάθε δοκιμασία εἶναι μετρημένα γιά τόν καθένα μας, ὅπως συνέβη καί μέ τόν ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νά κατέθεσε τό παράπονό του στόν Κύριο γιά τίς ἀρρώστιες του, ὅμως ἀκολούθησε τό θέλημά Του.

Πηγή: Ακολουθειν, παπά Γιώργης Δορμπαράκης