Στην μνήμη της αδελφής μας Χρυσής με την χρυσή ψυχή.

Σεβαστοί πατέρες και αδελφοί,

Είναι μία μέρα δύσκολη η σημερινή ή θα τολμούσα να πω ήταν μέρες δύσκολες για την ενοριακή μας οικογένεια από το πρωί του Σαββάτου μέχρι και τούτη την στιγμή, καθώς προπέμπουμε στην Βασιλεία του Θεού την αγαπημένη μας μητέρα, αδελφή και φίλη Χρυσή Κλάδου. 

Ζητώ να με συγχωρέσει για όσα θα πω, ίσως και την αδικήσω. Νοιώθω πως τούτη την ώρα όλοι μας θέλουμε να μιλήσουμε, όπως κάναμε όλες αυτές τις μέρες που ο καθένας μιλούσε για τον άνθρωπο με την καλοσύνη, για την γυναίκα με το χαμόγελο, για την αγία των φτωχών και περιφρονημένων, για την αξιοζήλευτη μάνα, για την πιστή σύζυγο, για την αδελφή, για την αγαπώσα καρδιά. 

Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς που αναφέραμε, σκιαγραφούσαμε την μακαριστή Χρυσή Κλάδου.

Και τούτη την ώρα στεκόμαστε βουβοί, μα με μια βουβαμάρα που θέλει να φωνάξει και να διαλαλήσει το μεγαλείο του ανθρώπου που κείτεται μπροστά μας. Κλαίμε όχι από απόγνωση και λυπούμαστε όχι από απαισιοδοξία. Ζούμε νοιώθω την χαρμολύπη της Εκκλησίας. Και αν η συγκίνηση είναι έντονη είναι γιατί νοιώθουμε πιο ορφανοί σήμερα.

Πενθούμε για την ερήμωσή μας. Πενθούν και τα έμψυχα, πενθούν και τα άψυχα. Και θα μπορούσε, αγαπημένη μας Χρυσή, να δανειστούμε την μαντινάδα του τόπου σου:

Τα όρη τα ψηλά βουνά, κι αυτά μαζί πενθούνε,
θα λιώσουνε τα χιόνια τους, και δάκρυ θα γενούνε.

Η ζωή της μία διαδρομή με πολλούς σταθμούς γεμάτη δράση, αγάπη, αφοσίωση, δοτικότητα, εθελοντισμό, προσφορά, θυσία και χαρά. Πριν 59 χρόνια γεννιέται στο Ρέθυμνο, στην Κρήτη, σε μία οικογένεια που ζει με τα παραδοσιακά στοιχεία των αγνών Ελλήνων. Με την παράδοση του τόπου και την πίστη του τόπου. Μία παράδοση που έκρυβε πολύ δόσιμο, συνεχή διακονία για τον άλλο. Κάτι που θα γίνει πραγματικότητα στην οικογένειά της καθώς μεγάλωσαν στο σπιτικό τους ανίψια, ξαδέλφια, παιδιά φίλων και γνωστών που ερχόντουσαν στην Αθήνα για σπουδές ή για δουλειά. Όλα παιδιά της, μαζί με τα παιδιά της.

Στα 19 της χρόνια έρχεται στον Πειραιά, έχοντας αρραβωνιαστεί τον αγαπημένο της καρδιάς της, τον Μανώλη Κλάδο τέκνο και αυτό της κρητικής γης. Της άρεσαν πολύ τα γράμματα, θα την χαρακτηρίζαμε σαν άριστη μαθήτρια, και θα μπορούσε να εξελιχθεί, να συνεχίσει στο πανεπιστήμιο. Όμως ήξερε πως προτεραιότητα δεν είχε η προσωπική της καταξίωση αλλά η συγκρότηση της ευλογημένης οικογένειας, δίπλα στον ταλαντούχο σύζυγό της. Από την αρχή προσπάθησαν με τον ιδρώτα τους και τους κόπους τους, με εντιμότητα και ικανότητα και τα κατάφεραν. Όχι εύκολα αλλά πάλεψαν. Η ίδια από νωρίς εργάζεται για να συνεισφέρει στην οικογένειά της από πολλά πόστα. Γνωρίζει καλά ότι από αυτήν εξαρτάται κατά πολύ η χαρά και η ενότητα της οικογένειάς της. Πάντα διακριτική και στην άκρη, αφήνοντας χώρο  για δημιουργία στον Μανώλη και αυτή να βάζει πλάτη.

Πάλεψαν μαζί με τον σύντροφό της για να στεριώσουν μία ευλογημένη οικογένεια. Και τα κατάφεραν και εκεί. Δύο ξεχωριστοί άνθρωποι ο Μανώλης και η Χρυσή που ζούσαν με ένταση και ενθουσιασμό την σχέση τους. Με ιδιαιτερότητες που δεν χώριζαν αλλά που συνέθεταν μία αρμονία. 

Ο Θεός τους χάρισε δύο εξαιρετικά παιδιά τον Ζαχαρία και την Αδαμαντία. Την ρώτησαν τι έκανε και έβγαλε τόσο καλά παιδιά. Και απάντησε εγώ τίποτε μόνο προσευχή. Δύο ξεχωριστά παιδιά που έμελλε να γλυκάνουν την καρδιά των γονιών τους με τις επιδόσεις τους και τις επιλογές στην ζωή τους. Να τους ξεκουράσουν ψυχικά και να τους κάνουν περήφανους. Και την Χρυσή, την μάννα τους, να παρακαλεί τον Θεό και τους Αγίους συνεχώς για την πνευματική προκοπή τους. Και ήταν αλήθεια η προσευχή της και η έννοια της ασπίδα. Ασφάλεια και όταν αυτά ήταν στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Αλλά και στην συνέχεια, όταν στεριώνανε τις οικογένειές τους. Ευχαριστούσε τον Θεό για τα καινούργια της παιδιά. Το Μαριώ και τον Γιαννάκη της.

Ευτυχήσαμε να την γνωρίσουμε από παλιά και να μπορούμε να βεβαιώνουμε για την αλήθεια των λόγων. Μας έκανε κοινωνούς της χαράς της και της αγωνίας της. Μας τίμησε όλους μας ανοίγοντας και την πόρτα της καρδιάς της και την πόρτα του σπιτιού της μαζί με τον αγαπημένο της.

Η ζωή της μία συνεχής προσφορά. Βαθειά συνειδητοποιημένη βρήκε την θέση της και στην εκκλησιαστική διακονία. Από τα ενεργά μέλη της ευλογημένης αυτής ενορίας είτε κατέχοντας κάποιον επίσημο ρόλο αλλά τις περισσότερες φορές από την θέση του αφανούς εργάτη. Μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Ενοριακού Φιλοπτώχου Ταμείου πρωτοστάτησε για έργα φιλανθρωπίας, αγάπης, ανακούφισης του ανθρώπινου πόνου, για την παρηγοριά των κατατρεγμένων. Επί  σειρά πολλών ετών διδάσκοντας με τον τρόπο της. Έναν τρόπο ζωής γεμάτο ταπείνωση, γι’ αυτό και ο Θεός την ευλόγησε.

Χωρίς να μαθαίνουμε τότε, αλλά που ο Θεός επιτρέπει να μαθαίνουμε σήμερα. Θέλω να πω σε όλους σας πως τούτες τις μέρες γίναμε μάρτυρες πολλών περιστατικών που η αγάπη της μακαριστής αδελφής μας είχε συντρέξει σε ανθρώπους πονεμένους και χτυπημένους από τα βάσανα της ζωής. Κρυβόταν επιμελώς χωρίς να γίνεται αντιληπτή η παρέμβασή της. Και όσα μαθαίνουμε είναι σαν να διαβάζει κανείς τα παλαιά Γεροντικά, με τις ασκητικές ιστορίες και τα αγιασμένα λόγια των παλαιών μεγάλων αβάδων και οσίων.

Είχε ένα ήθος ξεχωριστό. Θα τολμούσα να πω, ότι στο πρόσωπό της βλέπουμε τι σημαίνει ο όρος πνευματικός άνθρωπος. Μετρημένος και ισορροπημένος. Χωρίς ακρότητες ή αβαρίες στην ζωή της. Έχοντας βαθειά την αίσθηση ότι είναι παιδί του Θεού, έχοντας Πατέρα στοργικό. Εργαζόταν επιμελώς την πνευματική ζωή επικεντρωμένη στο «Πρόσεχε σεαυτώ», βλέποντας τις αδυναμίες της και εργαζόμενη για να ξεριζώσει κάθε τι που γινόταν εμπόδιο στον γλυκασμό της ψυχής της από την χάρη του Θεού. Ζώντας λειτουργική και μυστηριακή ζωή, όχι παρακολουθώντας αλλά συμμετέχοντας.

Ποτέ δεν την ακούσαμε να μιλάει για άλλους ανθρώπους χαρακτηρίζοντάς τους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν είχε περιττά λόγια, δεν κατέκρινε. Πάντα είχε ένα καλό λόγο για όλους. Πάντα ήθελε να βλέπει στους ανθρώπους την εικόνα του Θεού.

Σεβόταν πάντα την ιερωσύνη και πάντοτε στεκόταν με σεβασμό απέναντί μας, απέναντι στους ιερείς και τους μοναχούς. Οικεία αλλά και με όρια. Χαιρόταν κάθε φορά που έβλεπε ένα νέο παιδί που αποφάσιζε να ιερωθεί. Είχε λαχτάρα να βλέπει νέα αγνά παιδιά στο θυσιαστήριο. Ευτύχησε να δει δύο αγαπημένα της παιδιά. Τον π. Χριστοφόρο και τον π. Δημήτριο. Αναπολούν και αυτοί με ευγνωμοσύνη  την αγάπη της, την έννοια της και την προσευχή της.

Ήταν εφευρετική στην αγάπη της. Πάντα θα έβρισκε τρόπο και θα τα κατάφερνε. Αρκετές φορές στο παρελθόν τα πλοία από την Κρήτη μετέφεραν πράγματα είτε για τις ανάγκες του ενοριακού συσσιτίου, είτε για τις γιαγιάδες του Γηροκομείου «Λυτρωτής», είτε για άλλα πρόσωπα. Πάντα έπειθε και επέμενε μέχρις ότου κερδίσει, ΤΑ ΠΑΝΤΑ για τον Χριστό.

Χαρακτηρίζεται άνθρωπος ελεήμων. Μόνο ο Θεός γνωρίζει το μέτρο της φιλανθρωπίας της και εκείνοι οι οποίοι την έλαβαν. Τόποι, πρόσωπα, μικροί και μεγάλοι ελεηθήκανε ή θα έλεγα ελεηθήκαμε. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι μας τάϊσε όλους μας. Άλλους με υλική τροφή, άλλους με πνευματική τροφή, όλους με το ανεπιτήδευτο και ανιδιοτελές των συναισθημάτων της. 

Θα πρέπει να μνημονεύσω την ιδιαίτερη αγάπη στα παιδιά. Είχε παρακολουθήσει το φροντιστήριο κατηχητών της Μητροπόλεώς μας. Χαιρόταν όταν έβλεπε γεμάτο το Πνευματικό Κέντρο με παιδιά. Και ΠΟΤΕ δεν παρέλειπε να τα έχει έννοια. Σε  ευχαριστούμε. Πάντα θα θυμόμαστε το ενδιαφέρον σου αλλά και την συμμετοχή σου στις γιορτές μας, στις εκδρομές μας, στις εξορμήσεις μας. Υπήρξες το πρώτο μέλος της νεοσυσταθείσης επιτροπής νεότητος της ενορίας μας. Τώρα να εύχεσαι για τα παιδιά της πνευματικής σου οικογένειας της ενορίας σου, που υπήρξες αληθινή μητέρα, σημαντικός βοηθός & συμπαραστάτης.

Αλλά και την αγάπη της για τις ευλογημένες γιαγιούλες του «Λυτρωτή» που πάντα στεκόσουν με τρυφερότητα. Οι μανάδες μας είναι, έλεγε. Οι ευχές τους σε συνοδεύουν.

Η μακαριστή Χρυσή Κλάδου επιβεβαίωσε ότι ήταν Χρυσή όχι μόνον κάτ’  όνομα αλλά και στην καρδιά και τα αισθήματά της, στην ζωή της.

Μα θα πει κάποιος, ότι δεν είχε κάποιο μεμπτό σημείο, κάποια υπερβολή. Ναι, είχε. Είχε την υπερβολή της αγάπης. Είχε την υπερβολή να ξεπερνά τον εαυτό της και να χάνεται για τους άλλους. Είχε την υπερβολή να τρέχει παντού. Μεμπτό της σημείο η ευσυνειδησία της. Μεμπτό της σημείο η έλλειψη αδιαφορίας για τον διπλανό της. Μεμπτό της σημείο ότι δεν ξεχώριζε τα παιδιά της από τα πνευματικά της παιδιά και ίσως να τα αδικούσε κιόλας. Μεμπτό της σημείο ότι δεν είχε χρόνο για τους δικούς της αλλά για τους ξένους που στο πρόσωπό τους έβλεπε τον Θεό.

Θέ μου μεγαλοδύναμε, άπου θωρείς και κρίνεις,
γιάντα τσ' ανθρώπους τσι καλούς, στη ζήση δεν τσα αφήνεις.

Ίσως με την μαντινάδα αυτή αποτυπώνεται το ξάφνιασμα μας. Όλοι μας αναρωτιόμαστε, γιατί ο Θεός επέτρεψε αυτήν την απώλεια; Όλοι μας προσπαθούμε να καταλάβουμε το τι έγινε. Απορούμε γιατί με αυτόν τον τρόπο. Αν της άξιζε ή όχι. Δεν ξέρω αν κάποια απάντηση θα μπορούσε να μας ικανοποιήσει. Μέσα μου έχοντας τακτοποιήσει τα πράγματα δεν ρωτώ. Δεν ρωτώ γιατί ο Θεός μας χάρισε μάρτυρες οι οποίοι υπέστησαν μαρτύριο αίματος. Που μας χάρισε οσίους και οσίες οι οποίοι υπέστησαν μαρτύριο συνειδήσεως. Ευχαριστούμε τον Θεό που συνεχίζει να μας δίνει παρηγοριές θεϊκές μέσα από τα πρόσωπα που τον αγάπησαν και δέχθηκαν το θέλημά Του. Δική μας υποχρέωση να στοιχιζόμαστε στην ζωή τους, στο ήθος τους, στην πνευματικότητά τους. Στο να αντιγράψουμε και εμείς στοιχεία της αγίας βιοτής τους.

Και κάτι ακόμη. Οι άνθρωποί μας δεν χάνονται. Είναι ανάμεσά μας παρόντες, παρηγοριά, ελπίδα και απόδειξη της χάριτος του Θεού.

Στους αγγέλους παράγγειλα, την έννοια σου να έχουν,
μα μου παν πως οι άγγελοι , αγγέλους δεν προσέχουν.

Αγαπημένη μας Χρυσή,

Σε προπέμπουμε σήμερα σ’  Εκείνον που αγάπησες ολοκληρωτικά και έγινε η αιτία να μας αγαπήσεις και όλους εμάς κυριολεκτικά. Σε προπέμπουμε με τις προσευχές της Εκκλησίας, με την ευχή της Εκκλησίας και ιδιαιτέρως σήμερα έχοντας συνοδούς στο ταξίδι σου τον Όσιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, που η Εκκλησία μας τιμά σήμερα αλλά και την μεσιτεία της Παναγίας της Γερόντισσας.

Δεν ξέρω, και χωρίς να θέλω να παρεξηγηθώ, δεν ξέρω αν στον Παράδεισο υπάρχουν γειτονιές σαν την δική μας. Όμως έχουμε ήδη μία γειτονιά με τους δικούς μας ανθρώπους. Τον κ. Γιάννη, τον κ. Νίκο, τον κ. Νίκο, τον κ. Μιχάλη, τον κ. Ιάκωβο, την κ. Μαλαματένια, τον κ. Κώστα, την κ. Ελένη, τον κ. Βασίλη, τον κ. Σοφοκλή, τον κ. Μιχάλη, τους παππούδες μας θα έλεγα αλλά και τον Στέλιο, τον Σταύρο, την Μαρία τα νεώτερα παιδιά μας, και όσους ξέχασα να αναφέρω και τώρα και συ για να συνεχίσετε να κάνετε ότι κάνατε και εδώ. Να διακονείτε τους ανθρώπους, με άλλο τρόπο φυσικά, να εύχεσθε & να προσεύχεσθε για το ενοριακό έργο και την ζωή της πνευματικής μας οικογένειας. 

Αγαπημένη μας Χρυσή,

Είμαστε όλοι εδώ σήμερα, κλήρος και λαός, όσοι σε αγαπήσαμε, όλοι όσους αγάπησες, από παντού. Από όπου πέρασες έμεινες στις καρδιές των ανθρώπων. Είναι εδώ σήμερα οι δικοί σου, ο σύζυγός σου ο αγαπητός Μανώλης, τα παιδιά σου η Αδαμαντία και ο Γιάννης, ο Ζαχαρίας και το Μαριώ, τα παιδιά τους ο Γρηγόρης, ο Μανώλης, ο Μανώλης και η Αναστασία. Κάθε βράδυ τούτες τις μέρες τα εγγόνια σου κοιτάνε τα αστέρια και βλέπουν την γιαγιά που είναι στον ουρανό μαζί με τον Θεό. Είναι τα αδέλφια σας, οι συγγενείς σας, τα πνευματικά σας αδέλφια όλοι μας. Πάλι τα κατάφερες. Μας μάζεψες όπως τότε, στις χαρές των παιδιών σου που όλοι χωρούσαμε, στις Λειτουργίες στο εκκλησάκι της Αγίας Χρυσής, στις γιορτές του σπιτιού, σε όλες τις ευκαιρίες που δημιουργούσες.

Αγαπημένη μας αδελφή Χρυσή,

Έπλευσες τη θάλασσα της ζωής σου, μέσα στο πλοίο της Εκκλησίας, με κυβερνήτη το Χριστό. Τώρα βλέπεις στο λιμάνι του Παραδείσου την Παναγία που υπεραγαπούσες, να σε προσμένει για να σε εισαγάγει στη Βασιλεία του Θεού.

Ξέρουμε ότι είσαι στα χέρια και την αγκαλιά του Θεού και χαιρόμαστε. Είμαστε βέβαιοι ότι έχεις βρει τόπο καταλύματος στον Παράδεισο. Μην μας ξεχνάς. Η στρατευομένη Εκκλησία θα εύχεται συνεχώς για όλους σας και η θριαμβεύουσα Εκκλησία ας δίδει έλεος σε όλους εμάς.

Αγαπητέ Μανώλη είχες μια άξια σύζυγο,

Αγαπητοί μας Ζαχαρία & Αδαμαντία είχατε μια άριστη μάνα,

Αδελφοί μου αγαπημένοι, όλοι μας γνωρίσαμε, αγαπήσαμε & ζήσαμε έναν αυθεντικό άνθρωπο του Θεού την Χρυσή με την χρυσή ψυχή.

ΥΓ. Επικήδειος λόγος που εκφωνήθηκε από τον Πανοσιολ. Αρχιμανδρίτη Πολύκαρπο Μπόγρη, στην νεκρώσιμη ακολουθία της αγαπητής μας Χρυσής Κλάδου. Ενός ανθρώπου που η απώλειά της είναι εμφανής. Αιωνία σου η μνήμη αγαπητή μας Χρυσή.