Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού
Ένας από τους πιο ωραίους συμβολισμούς στην παραβολή του ασώτου υιού είναι και αυτός του δαχτυλιδιού, το οποίο ο Πατέρας δίδει εντολή να δοθεί στον νεώτερο υιό του, όταν επιστρέφει από το «ζην ασώτως».
«Δότε δακτύλιον εις την χείρα αυτού» (Λουκ. 15, 22) είναι ο πατρικός λόγος. Προφανώς και ο ο άσωτος φορούσε δαχτυλίδι όταν έφυγε από το σπίτι του Πατέρα του. Το έχασε όμως ή το πούλησε προκειμένου να επιβιώσει στην μακρινή χώρα , όπου απεδήμησε για να ζήσει ελεύθερα, όπως πίστεψε, χωρίς την κοινωνία με τον Πατέρα. Και με την επάνοδό του στο πατρικό σπίτι, ο Πατέρας του προσφέρει αυτό το συμβολικό στοιχείο, για να δείξει και σε εκείνον και σε εμάς τρία χαρακτηριστικά, τα οποία είναι πολύτιμα για όλους.
Το δαχτυλίδι συμβολίζει τη σφραγίδα του Πατέρα, το οικόσημο της οικογένειας στην οποία ο άσωτος έχει αποφασίσει να επανενταχθεί. Ο άσωτος επέλεξε αρχικά να διακόψει την κοινωνία με το σπίτι αυτό και με το Πρόσωπο στο οποίο το σπίτι ανήκει. Μόνο που δεν έλαβε υπόψιν ότι το σχήμα του σπιτιού δεν έχει ιδιοκτήτη με την έννοια της αποκλειστικότητας, αλλά η ιδιοκτησία διαχέεται σε εκείνους που έχουν γνήσια κοινωνία ως παιδιά μαζί του. Αυτό δηλώνει ο πατέρας με δύο κινήσεις στην παραβολή. Όταν του δίδει «το επιβάλλον μέρος της ουσίας» (Λουκ. 15,12) χωρίς να διαμαρτυρηθεί για το αίτημα του παιδιού του, χωρίς να αγωνιστεί να το μεταπείσει για το ολοφάνερα εσφαλμένο του αιτήματος και της επιλογής του, χωρίς να οχυρωθεί πίσω από το δικαίωμα του ιδιοκτήτη. Αλλά και όταν ο πρεσβύτερος υιός θα διαμαρτυρηθεί για την ευεργεσία του Πατέρα προς το νεώτερο, τότε και πάλι Εκείνος θα αναφωνήσει με τρυφερότητα και ένα αδιόρατο παράπονο: «τέκνον, συ πάντοτε μετ’ εμού ει, και πάντα τα εμά σα εστί» (Λουκ. 15,31). Ο Θεός είναι ο δημιουργός και ο ιδιοκτήτης της ζωής και της ύπαρξής μας, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος. Για το Θεό όμως δεν υφίσταται τέτοιο δικαίωμα, όπως ξεκάθαρα μας λέει η παραβολή. Μας έπλασε εν αγάπη και ελευθερία και αυτή είναι η σφραγίδα Του επάνω μας. Να μας ανήκει ό,τι έχει ο Ίδιος, δηλαδή ο κόσμος, η κτίση, οι υπηρέτες -άγγελοι και πρωτίστως η σχέση Του μαζί μας. Σημείο της διάχυσης της ιδιοκτησίας το δαχτυλίδι, με το οποίο και Εκείνος μας δείχνει ότι μας αναγνωρίζει ως παιδιά και συγκληρονόμους και συνιδιοκτήτες της Βασιλείας του, αλλά και μας υπενθυμίζει ότι αυτή η σφραγίδα της αγάπης και της ελευθερίας είναι πάντοτε επάνω μας, εφόσον κι εμείς θέλουμε να είμαστε κοντά Του, θέλουμε να είμαστε μέλη του σώματός Του, που είναι η Εκκλησία.
Το δαχτυλίδι είναι σημείο των ελεύθερων ανθρώπων και όχι των δούλων. Όταν οι άνθρωποι παντρευόμαστε δίδουμε ο ένας δαχτυλίδι στον άλλο όχι για να δείξουμε την δέσμευση ή την υποταγή ή την στέρηση της ελευθερίας μας, αλλά το αντίθετο ακριβώς. Ότι μέσα στη σχέση είμαστε ελεύθεροι να αγαπούμε και έχουμε επιλέξει την αγάπη ως την οδό της κοινής μας ζωής. Το σύμβολο αυτό πηγάζει από τη ζωή με το Θεό. Ο Θεός μας ελευθερώνει από τη ζωή των παθών, από την καταδίκη «του βόσκειν χοίρους» και «γεμίσαι την κοιλίαν από των κερατίων ων εσθίουσιν οι χοίροι» (Λουκ. 15, 15-16), όταν εμείς έχουμε αποφασίσει ότι η μετάνοια, η αλλαγή νοοτροπίας, η επιστροφή μας στη σχέση μαζί Του μας απελευθερώνει και όχι η ζωή μακριά Του. Και τότε λαμβάνουμε ως σημείο το δαχτυλίδι αυτό, το οποίο επιβεβαιώνει την απόφαση της ελευθερίας η οποία δεν γίνεται απομάκρυνση, αλλά μετάνοια, παραιτείται από τον εγωκεντρισμό του δικαιώματος να ζούμε όπως θέλουμε και γίνεται η υπακοή στο θέλημα του Θεού, το οποίο εκφράζεται με τόση αγάπη και τόσο σεβασμό στις πνευματικές μας πληγές, που υπερβαίνει πάσαν προσδοκίαν. Σημείο της ελευθερίας από τα πάθη και της μετανοίας το δαχτυλίδι, συνοδεύεται από την βρώση του σιτευτού μόσχου, δηλαδή του Χριστού, και του ευφρανθήναι, δηλαδή την μετοχή μας στη Θεία Λειτουργία, που μας δίδει την χαρά, η οποία γίνεται διαρκής.
Το δαχτυλίδι είναι το σύμβολο των ουρανίων χαρισμάτων, των καρπών του Αγίου Πνεύματος, τα οποία ο άνθρωπος λαμβάνει ως δωρεά από τον Θεό όταν ζει την ζωή της Εκκλησίας. Ο Θεός δεν μας αφήνει τραυματισμένους, ταπεινωμένους, γυμνούς στη ζωή και την κοινωνία μαζί Του. Δεν μας αφήνει προς παραδειγματισμό να φέρουμε τα σημεία της πτώσης και της απομακρύνσεώς μας από Εκείνον, αλλά μας αποκαθιστά σε μία κοινωνία στην οποία μας θέλει όσο το δυνατόν άξιούς του, δηλαδή παιδιά Του. Το δαχτυλίδι είναι ο αρραβώνας του Πνεύματος, το οποίο μας υιοθετεί και μας δίδει την δυνατότητα να χαιρόμαστε με την τα χαρίσματά Του, την πίστη, την ειρήνη, την χαρά, την μακροθυμία και κυρίως την αγάπη. Ο Θεός μας θέλει στολισμένους με την αγιότητα. Μας θέλει λαμπρούς. Ανταποκρίνεται στο αίτημα της επιστροφής μας, που γίνεται στην ουσία η προσευχή μας και μας δείχνει ότι κοντά Του δεν θα μας λείψει η χαρά την οποία αναζητήσαμε και αναζητούμε στην απομάκρυνση από την κοινωνία μαζί Του. Μόνο που αυτή η χαρά είναι πρωτίστως πνευματική. Πηγάζει από την δυνατότητα της κοινωνίας με το Καθαρό και το Παντέλειο Πρόσωπό του, μόνο που δεν μας εξουδενώνει, αλλά μας στολίζει. Και η χαρά αυτή γίνεται αιώνια, καθώς η Βασιλεία Του μας κρατά στην μετάνοια.
Η καθημερινότητά μας γίνεται μία συνεχής απομάκρυνση από την κοινωνία με το Θεό είτε δια της αμαρτωλότητας είτε δια της εργασίας στον αγρό του κόσμου. Όπως ο νεώτερος υιός άφησε τον Πατέρα για να βρει την τερπνότητα μακριά Του, έτσι και ο πρεσβύτερος υιός δεν είχε την χαρά της κοινωνίας με τον πατέρα, δεν είχε καταλάβει πώς ο Πατέρας σκεπτόταν και δρούσε, διότι ο νους του ήταν μόνο στον εαυτό του, στην περιουσία, στην εργασία, στους φίλους του, στην κατάκριση των άλλων. Έτσι όταν διαπιστώνει ότι άλλη εικόνα είχε για το Πρόσωπο του Πατέρα, αρνείται την κοινωνία μαζί Του, αρνείται να είναι μέλος της οικογένειας. Αρνείται την μετάνοια του αδερφού του. Αρνείται τελικά και την μετοχή στα χαρίσματα του Πνεύματος, που η γιορτή που κάνει ο Πατέρας δείχνει.
Ο Χριστός μας υποδεικνύει δια της στάσεως του πρεσβυτέρου υιού ότι το δαχτυλίδι της σχέσης δεν είναι εύκολο να το κρατήσει κανείς. Και η ανάγνωση της παραβολής την περίοδο του Τριωδίου μας υπενθυμίζει ότι έχουμε ανάγκη επαναπροσδιορισμού του Ποιος και Τι είναι ο Πατέρας μας και πώς βλέπουμε τη ζωή στην Εκκλησία. Το δαχτυλίδι το οποίο μας δόθηκε στο βάπτισμα είναι στα χέρια μας. Είναι όμως δική μας ευθύνη να χαιρόμαστε βλέποντάς το και έχοντας του επάνω μας ή να το αφήσουμε ή να το θεωρήσουμε σημείο σκλαβιάς και να αρνηθούμε την κοινωνία με τον Δωρητή. Ο εγωκεντρισμός του να ζητάμε την ιδιοκτησία μας με την ιδέα ότι δεν είμαστε καλά στο σπίτι του Πατέρα μας, με την ιδέα ότι δεν μπορούμε να συνυπάρξουμε με τους άλλους που δεν φέρονται όπως εμείς θα θέλαμε, με την ιδέα ότι η χαρά βρίσκεται στην εκκοσμικευμένη κοινωνία, αποτελούν λόγους απεμπόλησης της χαράς του δαχτυλιδιού. Όμως ο Πατέρας πάντοτε περιμένει και είναι έτοιμος να μας το ξαναδώσει. Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η Θεϊκή Αγάπη που νοηματοδοτεί αληθινά τη ζωή μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου