Τί σημαίνει «Διακαινήσιμος»;

Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

---

Εἶναι ἡ Ἑβδομάδα πού ἀρχίζει ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα καί τελειώνει τό Σάββατο (τοῦ Πάσχα). Ὀφείλει τήν ὀνομασία της στήν Βάπτιση (δια-καίνιση - ἀνακαίνιση) τῶν Κατηχουμένων, πού γινόταν στήν ἑσπερινή Λειτουργία τοῦ Μ. Σαββάτου· γινόταν τήν «σημαδιακή» αὐτή μέρα, γιατί εἶναι (ἡ Βάπτιση) μετοχή στόν θάνατο, στήν ταφή καί στήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ (Ρωμ. 6:4).

Βαπτίζονταν ὁλόγυμνοι μακρυά ἀπό τά μάτια τοῦ ἐκκλησιάσματος· ἔξω ἀπό τό Ναό στά εἰδικά βαπτιστήρια· ξεχωριστά οἱ ἄνδρες, ξεχωριστά οἱ γυναῖκες· ἔχοντας σάν ἀναδόχους οἱ μέν γυναῖκες, γυναῖκες, οἱ δέ ἄνδρες, ἄνδρες.

Βαπτισμένοι πιά, ἔμπαιναν στόν Ναό μέ τούς λευκούς χιτῶνες τους, μέ λαμπάδες ἀναμμένες στά χέρια τους, ψέλνοντας «ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε»· στέκονταν σέ εἰδική «ἐξέδρα» (ἦταν τά «τιμώμενα» πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας)· παρακολουθοῦσαν τήν Θ.Λειτουργία καί στό τέλος κοινωνοῦσαν.

Αὐτό γινόταν μέχρι καί τό Σάββατο τοῦ Πάσχα. Δηλαδή ὅλη τήν Ἁγία Ἑβδομάδα τοῦ Πάσχα οἱ νεοβαπτισθέντες βρίσκονταν καθημερινά στόν Ναό, στόν εἰδικό γι'αὐτούς χῶρο· κρατώντας καί πάλι στά χέρια τους λαμπάδες ἀναμμένες, ντυμένοι καί πάλι τούς ὁλόλευκους χιτῶνες τους· παρακολουθοῦσαν τή Λειτουργία καί κοινωνοῦσαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων.

Τό Σάββατο τοῦ Πάσχα τέλειωνε αὐτή ἡ ἱερή πανήγυρη. Ἔβγαζαν τούς λευκούς χιτῶνες, καί «ἐντάσσονταν» στήν τάξη τῶν λαϊκῶν.

Ἦρθε ἐποχή (5ος περίπου αἰώνας) πού εἶχε γενικευθεῖ ὁ νηπιοβαπτισμός, ὁπότε ἐξέλιπαν καί οἱ Βαπτίσεις τῶν Κατηχουμένων.

Ὅμως, οἱ καθημερινές ἀναστάσιμες Λειτουργίες πού γίνονταν γι'αὐτούς κατά τήν Διακαινήσιμο Ἑβδομάδα, συνεχίσθηκαν καί μετά, ἀλλά χωρίς τήν ἀθρόα καί ἔνθερμη συμμετοχή τῶν πιστῶν.

Ἐπενέβη λοιπόν ἡ Ἁγία Ἕκτη (ἤ Πενθέκτη) Οἰκουμενική Σύνοδος (692) καί θέσπισε Νόμο (Ἱ. Κανόνα) γιά τό πῶς θά πρέπει οἱ χριστιανοί νά «διανύουν» τήν Ἁγία αὐτή Ἑβδομάδα.

Λέει λοιπόν ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος: «Μηδαμῶς οὖν ἐν ταῖς προκειμέναις ἡμέραις ἱπποδρόμια, ἢ ἑτέρα δημώδης θέα ἐπιτελείσθω» (Κανόνας ΞΣΤ). Θά λέγαμε στή σύγχρονη γλώσσα: «Κόψιμο» τά γήπεδα, τά παιγνίδια, τά καφενεῖα, ἡ τηλεόραση, οἱ ἐκδρο­μές κ.λ.π. Γιά νά ἔχουν οἱ χριστιανοί τόν χρόνο καί τήν ἄνεση νά ἀφοσιωθοῦν ἐξ' ὁλοκλήρου στά πνευματικά. « Τήν ὅλην ἑβδομάδα ἐν ταῖς ἁγίαις ἐκκλησίαις σχολάζειν δεῖ ἀπαρα­λείπτως τούς πιστούς ἐν ψαλμοῖς καί ὕμνοις καί ὠδαῖς πνευματικαῖς (...) καί τῇ τῶν θείων Γραφῶν ἀναγνώσει προσέχοντας (Κανόνας ΞΣΤ). Καί ἡ Ἁγία Σύνοδος ἐπεξηγεῖ: Ἔτσι θά συναναστηθοῦμε μέ τό Χριστό καί θά συνυψωθοῦμε. «Ἐσόμεθα γάρ οὕτω Χριστῷ συνιστάμενοί τε καί συνυψούμενοι» (Κανόνας ΞΣΤ). «Ἀνάστασιν Χριστοῦ θεασάμενοι» (καί ὄχι πιστεύσαντες), λέμε στήν Ἐκκλησία μας. Ἐννοώντας, ὅτι ἔχουμε (;) ἰδεῖ τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μέσα ἀπό τήν προσωπική μας ἀνάσταση!

Ἡ Ἁγία Σύνοδος συνιστᾶ καί τήν καθημερινή Θ. Κοινωνία. «Καί τῶν ἁγίων Μυστηρίων κατατρυφῶντας» (Κανόνας ΞΣΤ). Ἐννοεῖται χωρίς νηστεία, γιατί ὅλη ἡ Διακαινήσιμο Ἑβδομάδα λογίζεται σάν μία μέρα (Κανόνας ΞΣΤ). Διαφορετικά δέν θά κοινωνοῦσαν,γιατί τότε ὑπῆρχε ἄλλο φρόνημα. ( Τό «δέν χρειάζεται νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας, γιατί δέν ὑπάρχει Κανό­νας», δέν εὐσταθεῖ.

Γιατί ἡ Ἐκκλησία δέν στηρί­ζεται μόνο στούς Ἱ. Κανόνες, ἀλλά καί στήν ἄγραφη Παράδοση, πού ἔχει ἰσχύ Νόμου (ΠΖ΄ Μ. Βασιλείου). Καί ὑπάρχει Παράδοση, πού ὁρίζει νηστεία πρό τῆς Θ. Κοινωνίας. (P.G. 138: 941-944. Βλασίου Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστική Ἱστορία, τ. Α΄ Ἔκδοση Β΄ 1994, σελ. 963). Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ: Ποιός λ.χ. Κανόνας δεσμεύει τόν Ἱερέα νά τηρεῖ τό «ἀπόρρητον τῆς ἐξομολογήσεως;». Κανένας!

Ἰσχύει ἤ ὄχι «τό ἀπόρρητον;». Καί βέβαια ἰσχύει! «Μά δέν ὑπάρχει Ἱ. Κανόνας...!). (Περισσότερα στό βιβλίο: Ναός, Ἱερέας, Θ. Λειτουργία, Θ. Κοινωνία).

Τέλος, πολλοί χριστιανοί, ξεροντας ὅτι στίς ἡμέρες αὐτές (Διακαινήσιμο Ἑβδομάδα) μποροῦν νά κοινωνήσουν χωρίς νηστεία, προστρέχουν στά Μυστήρια.

Σωστό; Θά πρέπει νά ξέρουν ὅτι ἡ Ἁγία Σύνοδος δέν συνιστᾶ τήν καθημερινή Θ. Κοινωνία «ξεκρέμαστα», ἀλλά σέ συνδυασμό μέ τήν τελεία ἀποκοπή ἀπό τήν κοσμική ζωή.

« Μηδαμῶς οὖν ἐν ταῖς προκειμέναις ἡμέραις ἱπποδρόμια, ἢ ἑτέρα δημώδης θέα ἐπιτελείσθω». Ἀλλά καί σέ συνδυασμό μέ τήν πλήρη ἀφοσίωση στά πνευματικά καί καθόλη τήν Διακαινήσιμο!

«Τήν ὅλην ἑβδομάδα ἐν ταῖς ἁγίαις ἐκκλησίαις σχολάζειν δεῖ ἀπαρα­λείπτως τούς πιστούς». (Κανόνας ΞΣΤ). ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!