Στίς δυσκολίες σκανδαλιζόμαστε (Η´ Ματθαίου)

Αρχιμ. Βαρνάβα Γιάγκου

῾Ο Κύριος ἔστειλε τούς μαθητές στό πλοῖο κι Αὐτός ἀπεσύρθη ψηλά γιά νά προσευχηθεῖ μόνος (Ματθ. ιδ´ 22-33). 

Ἔτυχε νά προκληθεῖ θαλασσοταραχή καί κινδύνευαν οἱ μαθητές στό πλοῖο. Ταράχθησαν. 

῞Ομως ὁ Κύριος ἐμφανίζεται μέσα στή θάλασσα γιά νά τούς προστατεύσει, μέ τή σωματική παρουσία Του, νά ξεπεράσουν τόν φόβο. Παρ’ ὅλα αὐτά, στήν ταραχή τους ἀμφισβήτησαν ἐάν πρόκειται γιά τόν ἴδιο τόν Κύριο ἤ γιά φάντασμα.

Καί τότε ὁ Πέτρος, γιά νά διαπιστώσει τήν πραγματικότητα, Τοῦ ζήτησε νά περπατήσει καί ὁ ἴδιος στό κῦμα. ῞Ομως στό μέσο τῆς θάλασσας ἄρχισε νά βυθίζεται, καί τότε ἁπλώνει τό χέρι Του ὁ Κύριος γιά νά τόν σώσει,  διατάζει τήν  κατάπαυση τῶν φυσικῶν φαινομένων καί διασώζει τούς μαθητές, ἐνῶ στή συνέχεια τούς ἐπιτιμᾶ γιά τήν ὀλιγοπιστία.

Αὐτό εἶναι ἕνα γεγονός στή ζωή τῶν μαθητῶν σέ σχέση μέ τόν Χριστό. Διά αὐτοῦ εἶδαν τήν παρουσία Του, εἶδαν τήν εὐλογία Του, εἶδαν τή χάρη Του. Αὐτό τί μπορεῖ νά σημαίνει γιά τούς μαθητές, τί μπορεῖ νά σημαίνει γιά ἐμᾶς;

Κατ’ ἀρχήν, βλέπουμε ὅτι στήν κρίσιμη στιγμή ὁ Κύριος δέν μᾶς ἐγκαταλείπει. Ὑπάρχουν ὅμως καί στιγμές πού ὁ Κύριος σιωπᾶ καί καθεύδει. Σέ αὐτή τήν περίπτωση τό σημαντικό εἶναι πῶς ἐμεῖς τοποθετούμεθα, πῶς ἐμεῖς βλέπουμε τά γεγονότα.

Νά δοῦμε λίγο τί ἔκανε ὁ Πέτρος; ῞Οταν εἶδε τόν Κύριο τή δύσκολη στιγμή στό μέσον τῆς νυκτός, ἐνῶ ἐπάλευε τό καράβι μέ τά κύματα κι ἐνῶ εἶχε τήν ἀμφιβολία ἐάν ἦταν ὁ Κύριος ἤ κάποιο φάντασμα, ζήτησε, ρισκάροντας τή ζωή του, νά περπατήσει κι ὁ ἴδιος στά κύματα, γιά νά δεῖ ἄν ὄντως ἦταν ὁ Κύριος. Παρ’ ὅλα αὐτά, ἐνῶ εἶχε αὐτή τήν τόλμη, ὅμως σέ αὐτή ἦταν ἀναμεμιγμένη μαζί καί ἡ ὀλιγοπιστία. Ὅταν ἄρχισε νά βυθίζεται, ὁ Κύριος τόν ἔσωσε.

Αὐτό δείχνει τή ρωμαλεότητα τῆς ψυχῆς τοῦ Πέτρου, πού παρά τήν ὀλιγοπιστία εἶχε τήν τόλμη νά δοκιμάσει τήν παρουσία τοῦ Κυρίου μας. Αὐτό σημαίνει ὅτι καμιά διαδικασία σχέσεως καί καμιά διαδικασία πίστεως δέν μπορεῖ νά στηριχθεῖ χωρίς νά ρισκάρουμε τήν ὕπαρξή μας, χωρίς νά ρισκάρουμε τόν ἑαυτό μας καί χωρίς νά ριψοκινδυνεύσουμε.

᾿Εμεῖς στή ζωή μας, στήν καθημερινότητα –κι αὐτή εἶναι ἡ χλιαρότητα πού ἔχουμε– τό κάθε τι θέλουμε νά τό ἔχουμε πρῶτα ἐξασφαλισμένο καί μετά νά προχωρήσουμε. Πρῶτα θέλουμε νά εἴμαστε σίγουροι γιά κάτι καί μετά νά ἐπιχειρήσουμε τό τολμηρό.

Αὐτό τί σημαίνει; Ὅτι στό βάθος ὅλης αὐτῆς τῆς στάσης μας ὑπάρχει ἡ ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἡ ἄρρωστη ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας, ὁ ἐγωισμός μας. Δέν θέλουμε νά ἔχουμε καμιά ἀπώλεια ἀπό τόν ἑαυτό μας, ἀπό τά συμφέροντά μας, ἀπό τή βόλεψή μας καί τήν ἡσυχία μας.

Αὐτό τό ἦθος ἐπεκτείνεται καί στήν πνευματική ζωή. Ἔτσι γινόμαστε ἀδύναμες ὑπάρξεις,  χαιρόμαστε στά εὐχάριστα, ἀπελπιζόμαστε στά δυσάρεστα. Φτιάξαμε μιά πίστη, μιά πνευματική ζωή κι ἕνα χριστιανισμό μέσα στά μέτρα μας· «νά εἴμαστε καλά», «νά εἴμαστε εὐχαριστημένοι», «νά περνᾶμε ὄμορφα», «νά ἀγαποῦμε τόν Θεό», «νά μᾶς ἔρχονται ὅλα ὡραῖα» καί «τί καλά περνᾶμε, εἴμαστε ὅλοι εὐχαριστημένοι κι ὅλα πᾶνε ὄμορφα».

Ἔτσι νομίζουμε πώς αὐτό εἶναι πίστη. Νομίζουμε πώς αὐτό εἶναι πνευματικότητα. Ἄν μάλιστα συγκινηθοῦμε κι ἀπό κανέναν ὕμνο ἤ καμιά θεία Λειτουργία ἤ καμιά θεία Κοινωνία, νομίζουμε πώς εἴμαστε χριστιανοί καί πιστοί. Αὐτό εἶναι ἀπάτη! Εἶναι ψέμα!

Ταυτίσαμε τόν χριστιανισμό μέ τή χαρά, ἀλλά μιά ψυχολογική χαρά, πού σημαίνει «ὅλα μοῦ ἔρχονται βολικά», «ὅλα μοῦ ἔρχονται εὐχάριστα». Ἄν ὅμως δέν ἔρθουν ἔτσι, σκανδαλιζόμαστε καί ἀρχίζει μέσα μας νά καταρρέει ἡ ἔννοια τῆς πίστεως καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἄρα ὅλη αὐτή ἡ πνευματικότητα πού ἔχουμε, εἶναι μιά ψευδής πνευματικότητα· εἶναι μιά ἀναιμική κατάσταση· εἶναι μιά μή σοβαρή στάση.

Πῶς ὅμως αὐτή ἡ κατάσταση θά ξεπεραστεῖ καί θ’ ἀρχίσει νά οἰκοδομεῖται κάτι οὐσιαστικό; Μόνο ἐάν ρισκάρουμε τόν ἑαυτό μας, ἐάν ρισκάρουμε τήν ἡσυχία μας κι ἐάν ρισκάρουμε τήν ἐξασφάλισή μας. Ἀλλά καί σέ κάθε μορφή σχέσεως, ἄν πρέπει πρῶτα νά εἴμαστε σίγουροι καί μετά νά προχωρήσουμε, δέν εἶναι σχέση. Εἶναι ἕνας ἐγωισμός τεράστιος, πού θά φανεῖ στή συνέχεια μέ κάποιον τρόπο.

᾿Εάν, λοιπόν, ἐμεῖς ἔχουμε τήν ψευδαίσθηση ὅτι θά οἰκοδομηθεῖ ἡ πνευματική ζωή μόνο καί μόνο ἐπειδή διαβάσαμε, ἐπειδή ἀκούσαμε, ἐπειδή λειτουργηθήκαμε, εἶναι ψέμα. Πνευματική ζωή θ’ ἀρχίζει νά οἰκοδομεῖται, ὅταν εἴμαστε ἕτοιμοι νά χάσουμε, ὅταν εἴμαστε ἕτοιμοι νά σκανδαλισθοῦμε, ὅταν εἴμαστε ἕτοιμοι νά παραδεχθοῦμε καί ἕνα Θεό πού καθεύδει. ῞Οταν ἀρχίζουμε νά ἀποδεχόμαστε καί νά παραδεχόμαστε κι ἕνα Θεό πού Τοῦ φωνάζουμε κι Αὐτός φαίνεται νά μήν ἀνταποκρίνεται, μᾶς ἀγνοεῖ, δέν ἀκούει, δέν ὁμιλεῖ. Ἐδῶ ὅμως εἶναι τό κομβικό σημεῖο, καθόσον ἀπό ἐδῶ θ’ ἀρχίσει νά ἐνεργοποιεῖται ὁ ἐσωτερικός μας ὑπαρξιακός πνευματικός μηχανισμός.

Ἄν μέσα σ’ αὐτή τή διαδικασία κατά τήν ὁποία φτάνουμε σέ ὁριακές καταστάσεις, ἐξακολουθοῦμε νά κρατοῦμε τήν ἐλάχιστη ἐλπίδα ὅτι κάτι μπορεῖ νά γίνει, ὅτι κάπως μπορεῖ νά εἶναι ὁ Χριστός παρών στή ζωή μας, τότε μποροῦμε νά ὁμιλοῦμε γιά πνευματική ζωή. Ὄχι ὅταν εἴμαστε πνευματικά “χαζοχαρούμενοι” καί φαντασμένοι, πού συγκινούμεθα δῆθεν καί ριγοῦμε σέ μιά αἴσθηση πνευματικῆς ἐμπειρίας καί προσευχῆς. ῾Η πνευματική ἐμπειρία καί ἡ προσευχή καταδεικνύεται ὅταν παραδεχόμαστε ἕναν Χριστό πού μᾶς περιφρονεῖ καί μᾶς ἀγνοεῖ, προκειμένου νά μᾶς ἀποκαλύψει τά σταθερά καί αἰώνια μυστήριά Του.

Ἀλλά αὐτό γιά νά γίνει, χρειάζεται νά μή φοβούμεθα τόν ἑαυτό μας. Ποιός φοβᾶται τόν ἑαυτό του; ῾Ο ἐγωιστής. Ποιός φοβᾶται μή χάσει; ῾Ο ἐγωιστής. Αὐτός μπορεῖ νά κάνει σχέση; ᾿Εκμετάλλευση μπορεῖ νά κάνει. Θεωρεῖ σχέση κάτι τό ὁποῖο ἐλέγχει· κάτι ὅμως τό ὁποῖο δέν ἐλέγχει, τό βλέπει ὡς κίνδυνο, ὡς ἀπειλή. ᾿Εάν φοβηθοῦμε τίς ἀπειλές, δέν μπορεῖ νά ὑπάρξει πίστη καί σχέση. ᾿Εάν φοβόμαστε τόν κίνδυνο, τίποτε δέν μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ.

Ἄρα ὁ Κύριος οἰκονομεῖ ἔτσι τά πράγματα, ὥστε ἐνεργοποιεῖ τή δική μας ἐλευθερία, ποῦ θά στραφεῖ, πῶς θά τοποθετηθεῖ, πῶς θά δεχθεῖ τά γεγονότα στή ζωή μας.

Καί τί κάνει, λοιπόν, ὁ Κύριος; Βλέπει τόν Πέτρο. Εἴδατε τόλμη ὁ Πέτρος; ᾿Εμεῖς ζοῦμε κάποιες φαντασιώσεις ὅτι τάχα ἔχουμε πίστη. Δέν ἔχουμε ὅμως πίστη. Ἄν ἔχουμε πάλιν ὀλιγοπιστία, τρομάζουμε πώς ἔχουμε ὀλιγοπιστία. Μά αὐτά εἶναι μπερδεμένες καταστάσεις, ἀνάμικτες. Καί πίστη ἔχουμε καί ἀμφιβολίες ἔχουμε καί ὀλιγοπιστίες ἔχουμε, γιατί εἴμαστε στό δρόμο ἀκόμα· στό δρόμο τῆς συνάντησης μέ τόν Κύριο. Δέν εἶναι συνάντηση, ἄν συγκινηθήκαμε κάποια στιγμή. Συνάντηση μέ τόν Κύριο εἶναι νά ποῦμε: «Αὐτός εἶναι ἡ ζωή μας» καί νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά τά χάσουμε ὅλα γι’ Αὐτόν.

Δέν εἴμαστε σ’ αὐτή τήν ἐμπειρία. Αὐτός ὅμως εἶναι ὁ στόχος τῆς ζωῆς μας. Ἀλλιῶς φτιάχνουμε μιά πνευματική ζωή ψυχολογικοῦ ἐπιπέδου. Ἄν εἴμαστε καλά “παιδάκια”, φορᾶμε καλά ροῦχα, κάνουμε τόν σταυρό μας, τίς μετάνοιές μας, συμπεριφερόμαστε καλά, εἴμαστε ἄνθρωποι ἠθικοί.

Τί σημαίνει ἠθικός καί ἀνήθικος, ἄν δέν εἶσαι ἕτοιμος νά “πουλήσεις” τόν ἑαυτό σου γιά τό Χριστό καί δέν εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς σου ὁ Χριστός; Εἶναι μιά δαιμονική ἠθική ἤ μιά δαιμονική ἀνηθικότητα. Αὐτό πού εἶναι ἡ ζωή, εἶναι νά εἴμαστε ἕτοιμοι καί νά προσδοκοῦμε· κι αὐτό εἶναι σοβαρότητα ὑπαρξιακή, νά ἔχουμε αὐτή τήν προσδοκία. Καί ποιά προσδοκία; Νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά ριψοκινδυνεύσουμε. Νά εἴμαστε ἕτοιμοι νά χάσουμε. ῞Οταν εἴμαστε ἕτοιμοι νά χάσουμε τό συμφέρον μας, τό θέλημά μας, τόν ἑαυτό μας, τήν ἡσυχία μας, τή βόλεψή μας, τότε εἴμαστε ἕτοιμοι γιά τόν Κύριο.

῞Οπως ἔκανε ὁ Πέτρος. Ἦταν μέν ὀλιγόπιστος, ἀλλ’ εἶπε: «Ἄν εἶσαι Σύ, Κύριέ μου, πές νά περπατήσω στή θάλασσα καί θά τό τολμήσω». Μά, βρέ Πέτρο, κι ἄν δέν ἤταν ὁ Κύριος καί βυθιζόσουν καί πνιγόσουν; Δέν εἶχε τή λογική τή δική μας, τῶν πιθανοτήτων, νά ὑπολογίζουμε ὅλα τά πράγματα καί μετά νά δοκιμάσουμε τή ζωή καί τή σχέση, ἀλλά τόλμησε, μέ κίνδυνο –κι αὐτό εἶναι τό θάρρος του– νά ἀπωλεσθεῖ, νά χαθεῖ, νά δοκιμάσει ἄν ἦταν ὄντως ὁ Κύριος. Ἄρα ἐκείνη τή στιγμή ὁ Πέτρος ρίσκαρε ἤ νά χαθεῖ μιά γιά πάντα ἤ νά βρεῖ μιά γιά πάντα τόν Κύριο.

Αὐτή εἶναι ἡ ἀρχή τῆς πίστεως. ῾Η πίστη δέν ἔρχεται μέ τά μυαλά μας, δέν ἔρχεται μέ τά διαβάσματά μας, δέν ἔρχεται μέ τά κηρύγματά μας. Ἔρχεται μέ τήν προσωπική ἐμπειρία. Πότε ὑπάρχει προσωπική ἐμπειρία; ῞Οταν εἴμαστε ἕτοιμοι νά τά χάσουμε ὅλα ἤ νά τά βροῦμε ὅλα, δηλαδή νά βροῦμε τόν Χριστό.

 

Από το βιβλίο «ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» π. Βαρνάβα Γιάγκου, που πρόσφατα κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ» (τηλ.: 210 9310605).