Σχόλια στον Απόστολο της Κυριακής. (Τελώνου και Φαρισαίου)

Πνευματικές αναβάσεις

«τα ιερά γράμματα εις σωτηρίαν εν Χριστώ Ιησού»

Εισερχόμαστε σήμερα στην ιερή και ευλογημένη περίοδο του Τριωδίου, η οποία όπως γνωρίζουμε, ολοκληρώνεται με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, με αποκορύφωμα τα γεγονότα του Πάθους της Μεγάλης Εβδομάδας και την Ανάσταση. Η Εκκλησία μέσα από την ποιμαντική μέριμνά της μάς βοηθά να προετοιμαστούμε κατάλληλα για να εγκολπωθούμε την «καινή ζωή» που μας χαρίζει ο Κύριος. 

Ακριβώς, «οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι Πατέρες της Εκκλησίας» αποτολμούν μια πνευματική βυθομέτρηση, με τον καθορισμό της περιόδου αυτής, προκειμένου ο άνθρωπος με τα κατάλληλα εφόδια να πορευθεί την οδό της σωτηρίας και να βιώσει το Πάθος και την Ανάσταση, ως τα κατ’ εξοχήν γεγονότα που αποκαλύπτουν την αυθεντική ζωή.

Τη σημαντική περίοδο του Τριωδίου ανοίγει η Εκκλησία και με τα ειδικά επιλεγμένα αναγνώσματα, την υμνολογία και γενικά τις λατρευτικές ακολουθίες που μάς προσφέρει ως ευκαιρίες πνευματικής μεταρσίωσης. Παρέχει τα κατάλληλα εφόδια για να εγκολπωθούμε στη ζωή μας τη μετάνοια, ως δυνατότητα αληθινής ζωής και ένωσής μας με τον Χριστό. Η σημερινή πρώτη Κυριακή του Τριωδίου ονομάζεται του Τελώνου και του Φαρισαίου από τη σχετική γνωστή περικοπή. 

Θέλει ακριβώς να μας διδάξει ότι η πνευματική πορεία που διακλαδώνεται μέσα από την αρετή της μετάνοιας, με το τόσο μεγάλο ποιοτικό μέγεθός της, εξαρτάται από τη συναίσθηση της αμαρτωλότητάς μας. Είναι ακριβώς η αντίθετη πορεία από εκείνη της «σκληροκαρδίας», που πηγάζει από το εγώ και την αυτοαξία του ανθρώπου.

Στο αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας ο απόστολος Παύλος μέσω της δικής του προσωπικής εμπειρίας αναδεικνύει το υπόδειγμα του ανθρώπου που αγωνίζεται τον καλό αγώνα της πίστεως. Στην επίγεια πορεία του ο άνθρωπος «περιπατεί διά πίστεως και ου διά είδους». Γι’ αυτό, άλλωστε, και στο δώρο της πίστης φανερώνεται «η τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα» χάρις του Θεού.

Το προσωπικό υπόδειγμα

Προκειμένου να στηρίξει τους πιστούς στον πνευματικό τους αγώνα, ιδιαίτερα την περίοδο αυτή του Τριωδίου, προβάλλει το προσωπικό του υπόδειγμα με τις θείες εμπειρίες του, όπως αυτές αναδύονται στη ζωντανή σχέση του με την αγάπη του Χριστού. Είναι αρκετές οι φορές που μέσα από τις επιστολές του προβάλλει τα όσα αφορούν τον εαυτό του. «Ά και εμάθετε και παρελάβετε και ηκούσατε και είδατε εν εμοί ταύτα πράσσετε» (Φιλιπ. δ΄ 9). Και ακόμα: «Μιμηταί μου γίνεσθε καθώς καγώ Χριστού» (Α΄ Κορ. ια΄ 1).

Η προβολή αυτή σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να παρανοηθεί. Δεν έχει να κάνει με οποιασδήποτε μορφής καταξίωση του εαυτού του έναντι των άλλων ανθρώπων. Αντίθετα, ο Παύλος αισθανόταν τον εαυτό του, ως «έσχατον πάντων αποστόλων» (Α΄ Κορ. ιε΄ 8-9) και ότι «Ιησούς Χριστός ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι ων πρώτος ειμί εγώ» (Α΄ Τιμ. α΄ 15). Ο Παύλος προβάλλει το προσωπικό υπόδειγμά του ως χαρακτηριστική περίπτωση νέκρωσης του εγωισμού του και πλήρους παράδοσης του εαυτού του στην αγάπη του Χριστού. Ο απόστολος Παύλος, ως μιμητής του Κυρίου, βίωνε στο πρόσωπό του την «ανακεφαλαίωση» όλων των ανθρώπων εν Χριστώ, ώστε στην ευρυχωρία της καρδιάς του να χωράνε όλοι και όλα.

Τα ιερά γράμματα εις σωτηρία

Αξιοπρόσεκτο είναι ειδικότερα το τελευταίο μέρος του αποστολικού αναγνώσματος. Αφορά μια προτροπή του αποστόλου Παύλου στους ανθρώπους. Τους ζητά συγκεκριμένα να μένουν αμετακίνητοι στην πίστη τους, να ακολουθούν πιστά το παράδειγμα των αγίων ανθρώπων αλλά και να φροντίζουν να τροφοδοτούνται με το λόγο του Θεού, «τα ιερά γράμματα», γιατί είναι αυτά που αφήνουν την ύπαρξη του ανθρώπου να πλημμυρίζεται από την αγάπη του Χριστού και τους σπρώχνουν σε πνευματικά ανεβάσματα. Συνδέει μάλιστα «τα ιερά γράμματα» με τη σωτηρία του ανθρώπου. 

Η εγκόλπωση των «ιερών γραμμάτων» συντελείται κυρίως στο λειτουργικό χώρο και χρόνο της Εκκλησίας. Γι’ αυτό, άλλωστε, το ευαγγέλιο τοποθετείται στην Αγία Τράπεζα, στην προοπτική μιας μεγαλειώδους ιερουργίας που προσφέρει στους πιστούς τη σωτηρία. Βρίσκει το αποκορύφωμά της στην ένωση των πιστών με τον Χριστό που πραγματώνεται με τη συμμετοχή στο Ευχαριστιακό Δείπνο, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους σε μια μοναδική κοινωνία αγάπης.

Η εντρύφηση στα «ιερά γράμματα» μεταγγίζει τελικά στον άνθρωπο τη ζώσα γνώση, η οποία τον καταξιώνει στα πιο αυθεντικά πνευματικά βιώματα που συνδέονται με την κατ’ εξοχή ζωή που προσφέρει αφειδώλευτα η αγάπη του Χριστού. Τον καθιστούν κοινωνό της άφθαρτης ζωής του Χριστού. «Ο τον λόγον μου ακούων και πιστεύων τω πέμψαντί με έχει ζωήν αιώνιον» (Ιω. η΄ 52). Επίσης, ο ίδιος ο Κύριος διαβεβαιώνει ότι «εάν τις τον λόγον μου τηρήσει ου μη γεύσηται θανάτου εις τον αιώνα» (Ιω. ε΄ 24).

Αγαπητοί αδελφοί, η προσφορά των ιερών γραμμάτων από την παιδική ηλικία που μεταγγίζει στον άνθρωπο την αληθινή μόρφωση είναι εκ των ων ουκ άνευ. Δεν είναι τυχαίο που το βρέφος μπορεί να βιώνει το μυστήριο της αγάπης από τη νηπιακή ηλικία, χωρίς καμιά γνωσιολογική προϋπόθεση. Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να φανερώνεται μέσα από την ύπαρξή του το Πρόσωπο του Κυρίου. Αλλά και ο κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από την ηλικία του, μόνο όταν εντρυφήσει στο μυστήριο της εν Χριστώ κοινωνίας και ένωσης ολοκληρώνεται ως ύπαρξη με αιώνια εμβέλεια. Αυτή ιδιαίτερα η περίοδος του Τριωδίου, στην οποία εισερχόμαστε, προσφέρεται για τέτοιες πνευματικές αναβάσεις. Ας αδράξουμε την ευκαιρία.

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου