Σχόλια στον Απόστολο της Κυριακής.

Ο πολύτιμος θησαυρός της ψυχής       

                                                           «Έχομεν δε τον θησαυρόν τούτον εν οστρακίνοις σκεύεσιν»

Η Εκκλησία τιμά σήμερα το γεγονός της Α΄ και Β΄ Εύρεσης της Τίμιας Κεφαλής του Ιωάννου του Προδρόμου και σ’ αυτό βασίζεται η επιλογή του αποστολικού αναγνώσματος. Επίσης, την 2η Κυριακή του Τριωδίου προβάλλει στο ευαγγελικό ανάγνωσμα την παραβολή του ασώτου υιού ή όπως αλλιώς επικράτησε να λέγεται του φιλεύσπλαχνου πατέρα. Ο Κύριος διαβεβαιώνει ότι τίποτε δεν μπορεί να παρεμβάλλεται σαν εμπόδιο στη ζωή του ανθρώπου, προκειμένου αυτός να παίρνει το δρόμο της επιστροφής, στο χώρο της παρουσίας και ευλογίας του Θεού.

Η Εύρεση της Τίμιας Κεφαλής

Λίγα λόγια πρώτα για την εύρεση της τίμιας κεφαλής του Ιωάννου του Προδρόμου. Η πρώτη εύρεση έγινε στη Μαχαιρούντα και συγκεκριμένα γύρω από τον χώρο που βρισκόταν το ανάκτορο του αιμοσταγούς βασιλιά Ηρώδη. Η Ηρωδιάδα είχε ευχαριστηθεί πολύ όταν είδε επί πίνακι την κεφαλή της αγιασμένης μορφής του Ιωάννη. Διέταξε να την θάψουν σ’ ένα μέρος εκεί κοντά, στο οποίο πήγαινε και εκδήλωνε την ασέβειά της για να ικανοποιεί ακόρεστες εκδικητικές ορέξεις της. Έμεινε θαμμένη, λοιπόν, σ’ εκείνο το μέρος. 

Μέχρι που αργότερα την εντόπισαν δύο μοναχοί από την ανατολή. Είχε εμφανιστεί επανειλημμένα στο όνειρό τους ο Ιωάννης ο Πρόδρομος. Ωστόσο, μετά το θάνατο των μοναχών και αφού πήγαινε από χέρι σε χέρι η τίμια κεφαλή, βρέθηκε πάλι επί αυτοκράτορα Ουαλεντινιανού. Όπως βλέπουμε, οι αγιασμένες μορφές όχι μόνο δεν χάνονται αλλά δίνουν πάντοτε ζωντανή μαρτυρία για την ευλογημένη παρουσία τους.

Ο ανεκτίμητος θησαυρός

Να δούμε όμως και το περιεχόμενο της αποστολικής περικοπής της ημέρας. Δεν δίσταζε ο απ. Παύλος να ταπεινώσει σε πάρα πολλές περιπτώσεις τον εαυτό του. Υποδεικνύει χαρακτηριστικά στην πρώτη επιστολή του προς τους Κορινθίους ότι πρέπει να τον συγκαταλέγουν ανάμεσα στους «υπηρέτας Χριστού και οικονόμους μυστηρίων Θεού». Αλλά και στη δεύτερη επιστολή, με τους ίδιους παραλήπτες, προχωρεί ακόμα πιο πέρα. Επισημαίνει ότι δεν είναι μόνο υπηρέτης του Χριστού, αλλά και δούλος στην υπηρεσία του έργου για τη σωτηρία των ανθρώπων. Αυτά ήταν βαθιά βιώματά του, απαύγασμα της χάρης του Θεού που πλημμύριζε την ύπαρξή του. Μάλιστα την χάρη του Θεού την αποκαλεί θησαυρό μέσα σε οστράκινο σκεύος.

Το μεγαλείο της χάριτος

Σύμφωνα με τον ερμηνευτή Θεοδώρητο, ο απ. Παύλος όταν κάνει λόγο για θησαυρό εννοεί «την δεδομένην του Πνεύματος χάριν, οστράκω δε την φύσιν του σώματος». Δηλαδή, αποκαλεί θησαυρό την χάρη του Πνεύματος που προσφέρεται στους ανθρώπους. Από την άλλη, οστράκινο σκεύος χαρακτηρίζει το σώμα του ανθρώπου. Ενώ το σώμα δέχεται πληγές και βάσανα και του κόσμου τα κακά, σε καμιά περίπτωση δεν χάνεται ο θησαυρός. Ακριβώς, οι απόστολοι αποδείχθηκαν οστράκινα σκεύη που μέσα τους είχαν την χάρη του Θεού.

Μια σημαντική επισήμανση για το θέμα του θησαυρού της χάριτος κάνει η μεγάλη μορφή του Μακάριου του Αιγύπτιου. Εκείνος που ανακάλυψε και διατηρεί μέσα του τον επουράνιο θησαυρό της χάριτος «πάσαν δικαιοσύνην εντολών και πάσαν εργασίαν αρετών αμωμήτως και καθαρώς κατεργάζεται», δηλαδή εργάζεται τις εντολές του Θεού εύκολα και αβίαστα.  Ο άνθρωπος του Θεού γνωρίζει πνευματική προκοπή και η ύπαρξή του στολίζεται με τις θείες αρετές.

Παρέμβαση στο θέμα κάνει και ένας άλλος καταξιωμένος πατέρας της Εκκλησίας. Πρόκειται για τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο, ο οποίος υποδεικνύει σχετικά: Μην νομίσεις πως από εσένα συγκρατείται και φυλάσσεται ο θησαυρός που υπάρχει μέσα σου, αλλά να έχεις υπόψη ότι «υπό του εν σοι θησαυρού αυτός σύ μάλλον τετήρησαι», δηλαδή από το θησαυρό που κρύβεις μέσα σου εσύ διατηρείσαι. Γνώριζε πως δημιουργήθηκες για να υπάρχεις «υπό της εν σοι χάριτος», να είσαι σκεύος πολύτιμο στην υπηρεσία του Θεού. 

Το θαυμαστό είναι πως εάν το σκεύος (δηλαδή το σώμα) «υφ’ ετέρων εχθρών τινών συντριβεί», δηλαδή αν συντριβεί από τους εχθρούς σου και όχι από τον εαυτό σου, ο μεν θησαυρός παραμένει άθικτος, ακένωτος, χωρίς να χάσει τίποτε, το δε σκεύος ισχυρότερο και ασφαλέστερο «υπό της ενεργείας του θησαυρού κατασκευάζεται». Ο θησαυρός της χάριτος είναι το φυλακτήριο του ανθρώπου. Είναι η δύναμή και η ασφάλειά του. «Αναπληροί τα ημών υστερήματα». Ακριβώς, η χάρη του Θεού «τα ελλείποντα αναπληροί και τα ασθενή θεραπεύει».

Αλλά και ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής αποκαλεί θησαυρό το λόγο του Θεού. Οστράκινο σκεύος  είναι η «ιδιωτεία», δηλαδή η απουσία προσόντων για την προφορά του λόγου. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως οστράκινο σκεύος είναι η ανθρώπινη φύση που δέχθηκε την «αχώρητον τω κόσμω παντάπασιν του Θεού σοφίαν», την σοφία που δεν χωρεί ολόκληρος ο κόσμος. Δέχθηκε την σοφία του Θεού που μεταλαμπάδευσε το φως της αληθινής επιγνώσεως σ’ όλη την οικουμένη.

Διατήρηση του θησαυρού

Όσοι βαπτίζονται στο όνομα της Αγίας Τριάδας λαμβάνουν το θησαυρό της χάριτος. Ο άνθρωπος σε καμιά περίπτωση δεν είναι μόνο σάρκα. Ο άνθρωπος που αγωνίζεται στη ζωή του συνειδητοποιεί πρώτα απ’ όλα ότι κρύβει μέσα του αυτό τον πολύτιμο θησαυρό. Είναι αυτό το πολύτιμο θείο εργαλείο που μάς παρέχει δύναμη για να υψώνουμε αντιστάσεις στις δυσκολίες της ζωής και να βγαίνουμε σώοι από τα μύρια κύματά της.

Αγαπητοί αδελφοί, οφείλουμε να κάνουμε τα πάντα για να διατηρούμε αυτό τον πολύτιμο θησαυρό μέσα μας. Ο πνευματικός μας αγώνας αυτό το νόημα έχει, αφού με την διεξαγωγή του ο άνθρωπος καθίσταται δοχείο της χάριτος του Θεού και όλη η ύπαρξή του λούζεται από την θεία ακτινοβολία του. Η μορφή του Ιωάννη του Βαπτιστή, ας γίνει οδηγός στη ζωή μας και να καθοδηγεί τα βήματά μας.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου