Δασκαλίτσα.

Ηλίας Λιαμής, δρ. Θεολογίας, Καθηγητής Μουσικής, Πρόεδρος της Συνοδικής Υποεπιτροπής Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος

 

Η συζήτηση της ομηγύρεως σε συγγενικό σπίτι εξαιτίας γιορτής αγαπημένου συγγενούς έφτασε και στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού, ενόψει των Πανελληνίων Εξετάσεων που πλησιάζουν. Η κόρη του εορτάζοντος, υπέροχο παιδί και πολύ καλή μαθήτρια, είχε από καιρό δηλώσει την επιθυμία της να ακολουθήσει τα παιδαγωγικά. Οι γονείς της έφεραν στην αρχή λίγες αντιρρήσεις, μόνο και μόνο για τις λίγες και δύσκολες προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης. Σύντομα όμως συντονίστηκαν με την επιθυμία της και όλο το σπίτι συντάχθηκε στην προσπάθεια της. 

Το βραδάκι εκείνο, μιας και παρευρίσκονταν θείοι και ξαδέλφια, ανακοινώθηκε επισήμως και η επιλογή της κοπέλας. Μαζί με τα συγχαρητήρια, ακούστηκε και το γνωστό, πολύ συνηθισμένο: «Δασκαλίτσα λοιπόν! Για κορίτσι μια χαρά! Καλή επιτυχία!»

Δεν ήταν η πρώτη φορά που είχα ακούσει αυτό το σχόλιο. Και πάντα, κάθε φορά που το ακούω, ένα παράπονο και μια διαμαρτυρία φτάνει μέχρι τα χείλη μου. Τις περισσότερες φορές σιωπώ, οι σκέψεις όμως δεν μ’ αφήνουν και τριβελίζουν το μυαλό, αναζητώντας να βρουν το δίκιο τους.

Εμείς, ένας ολόκληρος λαός, αλωνίζουμε και συχνά ασελγούμε πάνω στον ομορφότερο τόπο της γης. Αυτός όμως ο τόπος, που τον ορέχτηκαν πολλοί κι άπλωσαν πάνω του χέρι αρπακτικό για να τον κατακτήσουν, έμεινε όρθιος και ελεύθερος, γιατί κάποιες …δασκαλίτσες και κάποιοι …δασκαλάκοι αναλώθηκαν σε παγωμένες τάξεις με 70 και 80 παιδιά, φυτεύοντας στο μυαλό και την καρδιά τους το όραμα μιας ζωής με πατρίδα και νόημα.

Χωρίς προοπτικές μιας λαμπρής καριέρας, χωρίς προσδοκίες για αυξήσεις μισθών και μπόνους, ξεχασμένοι από την κεντρική διοίκηση αλλά πάντοτε αγαπητοί στις μικρές κοινότητες των Ελλήνων όπου γης, κάθε μέρα, σε κάθε διδακτική ώρα, έφτιαχναν ανθρώπους ικανούς να αγωνιστούν για κάτι, ικανούς να στηρίξουν ένα σπίτι, ικανούς να βρουν τη χαρά όχι στην ηδονή αλλά στο καθήκον, ικανούς να θυσιάζονται για σύντροφο, για παιδιά και για την κοινωνία ολόκληρη. Δημιουργούσαν από το μηδέν, ανθρώπους – κύτταρα υγείας, ικανά να αντισταθούν στη σαπίλα των καιρών. Τα μαθήματα τους ήταν συχνά από στήθους, καρπός πλατιάς μόρφωσης, αποκτημένης από βιβλία αγορασμένα από τον πενιχρό μισθό τους ή κληρονομημένη από πατέρες και παππούδες, συχνά δασκάλους κι αυτούς. Δεν ήταν όμως μόνον τα λόγια του μαθήματος. 

Ήταν κι αυτό που εξέπεμπαν ως άνθρωποι αποστολής, ως ιεραπόστολοι πολιτισμού και Ελληνικότητας σε παιδιά ξυπόλυτα και στριμωγμένα πέντε πέντε στα ξύλινα θρανία. Ήταν αυτή η μετάδοση ενός οραματισμού, που έκανε και το κάψιμο στις παλάμες από τον χάρακα, όταν οι ξυλιές αποφάσιζαν να συνετίσουν τον άτακτο, να ξεχνιούνται και να μένει μόνον το ζωντανό παράδειγμα και η φλόγα για ένα μέλλον καλύτερο.

Κάποτε αλλάξαν οι καιροί και οι ξυλιές καταργήθηκαν. Άρχισαν όμως οι μαθητικές καρδιές να μένουν όλο και συχνότερα στο κρύο και το σκοτάδι. Οι σχολικές αίθουσες ζεστάθηκαν και τα βιβλία, άφθονα πια, άρχισαν να μουντζουρώνονται ασυλλόγιστα, πριν φτάσουν, τέτοιες μέρες του Ιουνίου, να σκορπίζονται ξεσκισμένα στις σχολικές αυλές. Αλλά και τότε πάλι, κάποιες δασκαλίτσες και κάποιοι δασκαλάκοι, εγκαταλελειμμένοι συστηματικά από μια κεντρική διοίκηση που δεν έμαθε ποτέ να παράγει όραμα και να το υποστηρίζει, όρθωσαν στη σχολική τάξη το υστέρημα τής δικής τους φλόγας και έστησαν οράματα μικρά, ταπεινά, τροφοδοτημένα όμως από ιδέες μεγάλες, πίστη γερή και αγάπη ικανή να συντροφέψει ανθρώπους μέχρι τα γεράματά τους.

 

Πέρασαν οι καιροί των βάρβαρων, αποδείχτηκε όμως ότι καμιά εξουσία, όσο δημοκρατικά εκλεγμένη κι αν είναι, δεν θέλει ανθρώπους τόσο ευφυείς, τόσο ευαίσθητους, τόσο δημιουργικούς, τόσο οραματιστές, ώστε να γίνουν επικίνδυνοι για την εκάστοτε τάξη των πραγμάτων. Μπορεί η κάθε λογής εξουσία να δυσκολεύεται να μοιράσει δύο γαϊδάρων άχυρα, σε ένα όμως επέδειξε απίστευτη συστηματικότητα και επινοητικότητα: Στην απαξίωση του δάσκαλου. Και πράγματι, εκεί πέτυχε: Εντόπισε και αφόπλισε τον βασικό φορέα ελπίδας για αλλαγή και πρόοδο: Τον δάσκαλο. Και η τρανή απόδειξη της επιτυχία αυτής είναι το σχόλιο του αγαπημένου συγγενούς: «Δασκαλίτσα, για κορίτσι! Μια χαρά».

Κάποτε θα βρω το θάρρος να του πω πως, αν στα μάτια του παιδιού του και των παιδιών όλης της κοινωνίας, αυτή η δασκαλίτσα είχε κρατήσει το κύρος της, αν στις πολιτικές επιλογές του, βασικό κριτήριο ήταν το όραμα παιδείας και η στέρεη άποψη για το τι σημαίνει σχολείο και τι σκοπούς υπηρετεί, οι σημερινοί καλομαθημένοι ανήλικοι και αυριανοί απροπόνητοι ενήλικες θα είχαν λίγη δύναμη παραπάνω να αντέξουν στα δύσκολα, να μάθουν να μοιράζονται τη ζωή τους με ένα σύντροφο, να στήνουν καλύτερα σπίτια, να γίνονται δυσκολότερα δούλοι πρώτα των παθών τους και έπειτα των ισχυρών και μοχθηρών αυτού του κόσμου.

Κάποτε θα βρω το θάρρος να πω σε αυτόν τον αγαπημένο συγγενή πως, αν μια δασκαλίτσα και ένας δασκαλάκος δεν βρουν τρόπο να δώσουν σ΄ ένα ανυπεράσπιστο μικρό μαθητή, την αξία που του στέρησε ένα απάνθρωπο σύστημα, μια διαλυμένη οικογένεια και μια παραδεδομένη στην ατομική καριέρα κοινωνία, το πλάσμα αυτό, εξοργισμένο και ανείπωτα πονεμένο θα δικάσει όλους μας, καίγοντας και γκρεμίζοντας αδιακρίτως.

Το βλέπω, σύντομα, πολύ σύντομα, πως θα βρω το θάρρος να υπερασπίζομαι σε κάθε περίπτωση τους λίγους πια αλλά ηρωικούς δασκαλάκους και τις ηρωικές δασκαλίτσες που, όταν η πόρτα της τάξης κλείνει, ξεχνούν τους ενόχους, ξεπερνούν τις ελλείψεις, αντέχουν τις ανεπαρκείς διευθύνσεις και κολυμπούν στα παιδικά μάτια που τους κοιτούν γεμάτα προσδοκία και ελπίδα.

Και όταν κάποτε η κοινωνία των ανθρώπων φτάσει να γίνει αυτό που πρέπει και της αξίζει να είναι, ένα μνημείο ψηλό στο κέντρο της κάθε πόλης θα στηθεί και μια φορά το χρόνο, ένα στεφάνι θα καταθέτουν εκεί παλιοί μικροί μαθητές, ευεργετημένοι από κάποιους δασκαλάκους, που ίσως να μη ζουν πια, αλλά σφράγισαν με το ήθος και τη φλόγα τους, ζωές παιδιών και ζωές των παιδιών τους.

Όποιος διαβάτης πλησιάζει, ίσως κάτω κάτω, σε μια σκαλιστή επιγραφή, να μπορέσει να διαβάσει:

ΤΩ ΑΓΝΩΣΤΩ ΔΑΣΚΑΛΩ, ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ

Αν μέχρι τότε έχει επιζήσει η δοτική γι΄ αυτούς, τους τόσο δοτικούς ανθρώπους της κοινωνίας μας!

Πηγή:  Εκδόσεις Χρυσοπηγή