Σχόλια στον Απόστολο της Κυριακής (Των Αγίων Πατέρων)

Πνευματικές εντρυφήσεις

«Μακάριον εστι μάλλον 

διδόναι ή λαμβάνειν»

Η τελευταία Κυριακή, πριν από τη μεγάλη εορτή της Πεντηκοστής, είναι αφιερωμένη στους 318 Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, η οποία συγκλήθηκε στη Νίκαια της Κωνσταντινουπόλεως και καταδίκασε τις πλάνες του Αρείου. Διακήρυξαν στη Σύνοδο αυτοί οι άγιοι πατέρες «Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού, τέλειον Θεόν και τέλειον άνθρωπον, ομοούσιον και ομότιμον τω Θεώ Πατρί».

Με τη σοφία της η Εκκλησία προετοιμάζει τους πιστούς για μια προσωπική συνάντηση με το Άγιο Πνεύμα, με την επενέργεια του οποίου πραγματώνεται το μυστήριο της Εκκλησίας, με την προσφορά της εν Χριστώ σωτηρίας. Το ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας αναφέρεται στην αρχιερατική προσευχή του Κυρίου και αναδεικνύει το έργο του για την σωτηρία του κόσμου. 

Το αποστολικό ανάγνωσμα παρουσιάζει το ποιμαντικό έργο του αποστόλου Παύλου σ’ ένα κείμενο που ξεδιπλώνει με υποδειγματικό τρόπο τούς προσανατολισμούς που δίνει η Εκκλησία για την πνευματική καρποφορία στις διαστάσεις της αιώνιας ζωής.

Αριστούργημα ποιμαντικής διδασκαλίας

Το περιεχόμενο της ομιλίας του αποστόλου Παύλου στους πρεσβύτερους χαρακτηρίζεται ως αριστούργημα ποιμαντικής διακονίας. Πολύ αξιόλογες πραγματικά οι συμβουλές που τους δίνει, οι οποίες προσιδιάζουν με τον χαρακτήρα του. Σημειώνει γι’ αυτό ο ερμηνευτής Οικουμένιος: «Ενταύθα χαρακτήρα διδασκαλίας δείκνυσι, το άφθονον, το άοκνον, και το συμπαθές». Δηλαδή δείχνει το διδασκαλικό του χαρακτήρα που εστιαζόταν στο ανεπίφθονο, στο ακούραστο και στη συμπάθεια. Ο Παύλος ποτέ δεν φθονούσε τους συνεργάτες του. Αντίθετα χαιρόταν για την καρποφορία τους στο πνευματικό τους έργο. Έπασχε κυριολεκτικά για τους ανθρώπους που πορεύονταν στην οδό της απώλειας, αλλά και για εκείνους ακόμα που γίνονταν αιτία για να χάνονται οι άλλοι.

Για τα χρήματα

Τη διδασκαλία του ο Παύλος τη συνέδεε πάντα με την ανιδιοτέλεια. Ποτέ δεν αποσκοπούσε στην είσπραξη χρημάτων και άλλων υλικών αγαθών. Ήταν μια ανιδιοτελής ιεραποστολική προσπάθεια. Γι’ αυτό, άλλωστε, καρποφορούσε με ένα θαυμαστό τρόπο. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του στην περίπτωση: «Αργυρίου ή

χρυσίου ή ιματισμού ουδενός επεθύμησα· αυτοί γινώσκετε ότι ταις χρείαις μου και τοις ούσι μετ’ εμού υπηρέτησαν αι χείρες αύται» (Πραξ. κ΄, 33-34). Δεν επιθύμησα υλικά πράγματα, αφού ακόμα και για την κάλυψη των αναγκών μου εργάσθηκα ο ίδιος προσωπικά. Γνωρίζει πολύ καλά ο Παύλος ότι η φιλαργυρία δηλητηριάζει την πνευματική ζωή και ακυρώνει την ουσία του πνευματικού αγώνα. Είναι μάλιστα πηγή και πρόξενος πολλών άλλων κακών. Η επιθυμία της εκζήτησης χρημάτων δεν αφήνει χώρο για να ευδοκιμήσει ο λόγος του ευαγγελίου στην καρδιά των ανθρώπων. 

Με την επιθυμία αυτή, ο οποιοσδήποτε πνευματικός λόγος νεκρώνεται και ερημώνεται η καρδιά του ανθρώπου. Μάλιστα ο Παύλος για να πείσει σπεύδει να υποδείξει πώς έκανε ελεημοσύνη και ικανοποιούσε τις ανάγκες των συνεργατών του με τα δικά του και όχι με ξένα χρήματα. Τότε ακριβώς αποκτά αξία η ελεημοσύνη, όταν πραγματώνεται με τα δικά μας χρήματα και βέβαια από το υστέρημά μας. Επικαλείται ακόμα και το παράδειγμα του Χριστού που υπέδειξε πως είναι μακάριο να δίνει κάποιος ελεημοσύνη παρά να ζητά χρήματα (Πραξ. κ΄, 35). Είναι σαφής και ο πατερικός λόγος: «το γαρ εκ των αλλοτρίων διδόναι ου καλόν», δηλαδή το να δίνει κάποιος ελεημοσύνη από τα ξένα χρήματα δεν είναι καλό.

Για τους αιρετικούς

Δεσπόζουσα θέση στα όσα διδάσκει ο απόστολος Παύλος καταλαμβάνουν και τα όσα υποδεικνύει για τους αιρετικούς. Πρόβλεψε μάλιστα ότι θα επιπέσουν πάνω στους πιστούς, όπως οι λύκοι στα πρόβατα. «Εγώ γαρ οίδα ότι εισελεύσονται μετά την άφιξίν μου λύκοι βαρείς εις υμάς μη φειδόμενοι του ποιμνίου» (Πραξ. κ΄, 29). Περισσότερο φως στα όσα σημειώνει ο Παύλος ρίχνει ο ιερός Χρυσόστομος. Πρώτα μάς λέγει ότι θα έλθουν αιρετικοί σαν άγριοι λύκοι που θα κατασπαράξουν τα πρόβατα και θα επιχειρήσουν να παραπλανήσουν τους ανθρώπους για να τους κάνουν οπαδούς τους. Υπόσχεται ο Παύλος ότι θα είναι μαζί τους για να τους ενισχύει στη μεγάλη αυτή αποστολή τους. Θα ξεσπάσει εμφύλιος πνευματικός πόλεμος με πολύ σοβαρές συνέπειες. Η αίρεση είναι ό,τι πιο χειρότερο θα μπορούσε να προκύψει. Αυτό γιατί κατατρώει την Εκκλησία και την εξουθενώνει. Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, για το οποίο έχυσε το αίμα του. «Εκκλησία γαρ εστι, μέγας ο κίνδυνος· αίματι γαρ αυτήν ελυτρώσατο, πολύς ο πόλεμος και διπλούς» (Ι. Χρυσόστομος). Η έγνοια των αιρετικών είναι ν’ αποκτήσουν οπαδούς για τον εαυτό τους. Είναι γι’ αυτό το λόγο που ο θείος Παύλος εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή σε όσους ασκούν ποιμαντικό έργο προκειμένου να επαγρυπνούν και να προφυλάσσουν το ποίμνιό τους.

Για τους ποιμένες

Στις ευαισθησίες του Παύλου συγκαταλέγεται και η μέριμνα για την πνευματική τροφοδοσία και ενδυνάμωση των πιστών. Προτρέπει να προσέχουν τον εαυτό τους και όλο το ποίμνιο. Δεν παραλείπει να επικαλεστεί και τη δική του προσωπική εμπειρία. Υπενθυμίζει πως τρία ολόκληρα χρόνια τους κατηχούσε με ιδιαίτερο ζήλο και συμβούλευε τον καθένα ξεχωριστά. Κανένας ποτέ δεν έκλαυσε τα βάσανα των άλλων περισσότερο από τα δικά του, όπως ο Παύλος. Όλη η έγνοια του ήταν πώς να σωθούν όλοι. Για το σκοπό αυτό προσευχόταν, νουθετούσε, έγραφε επιστολές, έκανε θυσίες, κοπίαζε υπερβαλλόντως, έτρεχε τα πάντα. Είχε συναίσθηση ότι όσα έπραττε ήταν κατόπιν θείας φώτισης και συνεργούσε στο θέλημα του Τριαδικού Θεού. Το Άγιο Πνεύμα τον επέλεξε να είναι ποιμένας, το ίδιο ισχύει και για τους επισκόπους. Έλεγε πως τάχθηκαν στο ύψιστο λειτούργημά τους με την εκλογή του Αγίου Πνεύματος.

Αγαπητοί αδελφοί, πολλά είναι τα ψυχωφελή μηνύματα που αντλούμε από το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα. Προεξάρχει η συνειδητοποίηση της αξίας της ανιδιοτέλειας σε ό,τι πνευματικό επιτελούμε. Δεν είναι σοφό να συνδέουμε τα πνευματικά ζητήματα με τα χρήματα. Τα πάντα θα πρέπει να τα κάνουμε για τον Χριστό και την Εκκλησία του. Μόνο τότε καταξιώνονται και τα υλικά αγαθά και αντικρίζονται στη σωστή τους διάσταση. Θα πρέπει επίσης να έχουμε εμπιστοσύνη στους πνευματικούς μας πατέρες. Να πράττουμε σύμφωνα με τις συμβουλές τους. Ποτέ να μην δίνουμε πίστη σε αιρετικές πλάνες που μεταφέρουν στη ζωή μας το πνεύμα της ταραχής και της σύγχυσης και νοθεύουν την αλήθεια. Ας ακολουθήσουμε κι εμείς τα όσα μάς διδάσκει μέσα από τη σοφία του αλλά και την πνευματική του εμβέλεια ο απόστολος Παύλος. Αυτό, άλλωστε, έπραξαν και οι 318 Θεοφόροι πατέρες της Α΄Οικουμενικής Συνόδου, όπως και ο Κύριλλος, επίσκοπος Αλεξανδρείας, των οποίων τη μνήμη τιμούμε σήμερα. Το άγιο παράδειγμά τους ας αποτελέσει αιώνια παρακαταθήκη και στη δική μας ζωή.

 Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου