«Και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ…»

 

Μία απορία διατυπώνεται σχετικά με το όνομα Εμμανουήλ. Αυτό το όνομα θα έπαιρνε ο Μεσσίας όπως προφήτευσε ο Ησαίας 800 χρόνια προ Χριστού και όπως προείπε ο άγγελος στον Ιωσήφ την νύχτα της γεννήσεως του Κυρίου. Ο Χριστός όμως κατά την ημέρα της περιτομής του ονομάστηκε Ιησούς. Τι συνέβη λοιπόν;

Στην προφητεία του ο Ησαίας απευθυνόμενος στον «οίκον Δαυίδ», στους απογόνους του Δαυίδ, δηλαδή στον λαό του Ισραήλ, λέει· «Και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ» (Ησ 7,14). Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, όπου ο άγγελος επαναλαμβάνει στον Ιωσήφ τα λόγια του προφήτη, λέει για τον λαό· «και καλέσουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ» (Μθ 1,23). Και στις δύο περιπτώσεις ο ισραηλιτικός λαός είναι εκείνος που θα δώσει στον Μεσσία το όνομα Εμμανουήλ, που σημαίνει «ο Θεός μεθ’ ημών».

Κατά την όγδοη ημέρα της επίγειας ζωής του ο Κύριος δέχθηκε την περιτομή και ονομάστηκε Ιησούς, που σημαίνει «ο Γιαχβέ σώζει». Βέβαια υπήρχαν και άλλοι Ισραηλίτες με το όνομα αυτό. Ο Ιησούς Χριστός όμως ήταν όνομα και πράγμα Ιησούς, Σωτήρ, ο ίδιος ο Γιαχβέ που ήρθε για να σώσει τους ανθρώπους. 

Και το απέδειξε αυτό με τη ζωή του. Δεν έστειλε άγγελο ή αρχάγγελο για να συναναστραφεί μαζί μας, να μας διδάξει και να μας σώσει, αλλά ήρθε αυτός ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού. Ένωσε την ανθρώπινη φύση με τη θεότητά του. Αυτή τη μεγάλη αλήθεια του θείου σχεδίου εκφράζει το όνομα Εμμανουήλ.

Όταν άρχισε τη δημόσια δράση του ο Ιησούς Χριστός, δημιούργησε μία κρίση στην κοινωνία του Ισραήλ. Πολλοί τον αποδοκίμασαν, τον πολέμησαν και έφτασαν να τον καρφώσουν στον σταυρό. Οι άνθρωποι του Θεού όμως, οι «τεταγμένοι εις ζωήν αιώνιον», βλέποντας από κοντά τη ζωή του, ακούγοντας τη διδασκαλία του, παρακολουθώντας τα θαυμάσια σημεία που έκανε, αναγνώρισαν στο πρόσωπό του αρχικά τον απεσταλμένο του Θεού και στη συνέχεια τον Μεσσία. 

Όταν μάλιστα έγινε το μεγαλύτερο σημείο, η ανάσταση του Κυρίου, από το στόμα του Θωμά ακούγεται η ομολογία «ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Αυτός που σαν ταπεινός άνθρωπος έζησε ανάμεσα στους ανθρώπους, αυτός που συγκλόνισε με τη διδασκαλία του και ευεργέτησε με τα σημεία που έκανε, είναι ο Κύριος, ο Θεός που έζησε μαζί με μας, ο Εμμανουήλ.

Εμμανουήλ είναι το όνομα που διαλαλεί αιώνια στην ανθρωπότητα το άπειρο έλεος του Θεού και τη μεγάλη του συγκατάβαση. Ακόμη, σύμφωνα με τη διδασκαλία πολλών πατέρων, που έζησαν στα χρόνια που έσειαν την Εκκλησία οι χριστολογικές έριδες, ο τίτλος Εμμανουήλ περικλείει τη διδασκαλία για τις δύο φύσεις του Χριστού· την ανθρώπινη (μεθ’ ημών) και τη θεική (ο Θεός).

Ο άγιος Χρυσόστομος απαντώντας στο ερώτημα γιατί ο Κύριος δεν ονομάστηκε Εμμανουήλ, αλλά Ιησούς, εκτός από το λόγο που ήδη αναφέραμε, ότι δηλαδή το όνομα αυτό θα του έδιναν οι όχλοι, ο λαός, αναφέρει και έναν ακόμη, ότι συνηθίζει η αγία Γραφή «τα συμβαίνοντα πράγματα αντί ονομάτων τιθέναι». Στο Ησ 8,3 π.χ., δίδεται ως όνομα παιδιού η φράση «ταχέως σκύλευσον οξέως προνόμευσον», γιατί με τη γέννηση αυτού του παιδιού θα γινόταν λαφυραγώγηση. Ακόμη, στο Ησ 1,26 λέει ότι η Ιερουσαλήμ «κληθήσεται πόλις δικαιοσύνης», γιατί θα επικρατήσει σ’ αυτήν η δικαιοσύνη.

Έτσι, το «καλέσουσι Εμμανουήλ» σημαίνει θα δούν τον Θεό μαζί με τους ανθρώπους. Και βέβαια ο Θεός πάντοτε ήταν μαζί με τους ανθρώπους, ποτέ όμως δεν ήταν τόσο ολοφάνερα. Τώρα που ενηνθρώπησε, που πήρε σάρκα ανθρώπινη, που «επί γης ώφθη και τοις ανθρώποις συνανεστράφη» (Βρχ 3,38), οι άνθρωποι τον αναγνωρίζουν και αναφωνούν· «Μεθ’ ημών ο Θεός», να, ο «Εμμανουήλ»!

Το όνομα Εμμανουήλ, λοιπόν, ως όνομα του Χριστού αναφέρεται στην αγία Γραφή μόνο προφητικά. Η έννοιά του όμως, το μεγάλο γεγονός να έρθει ο Θεός να μας επισκεφθεί, να γίνει άνθρωπος και να μείνει για πάντα μαζί μας κι εμείς μαζί του, το τονίζει πολλές φορές ολόκληρη η Καινή Διαθήκη. Το όνομα Εμμανουήλ αποτελεί ένα γλυκόηχο αντίλαλο του ονόματος Ιησούς, τον απόηχο της επιγείου δράσεως του Κυρίου.

(Στέργιος Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)