Ο Άγιος Γεώργιος Λυκαβηττού.

 

Με αφορμή το γεγονός ότι στις 23 του Απρίλη εορτάζεται από την Εκκλησία μας ο Άγιος Μεγαλομάρτης Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος, ας κάνουμε μία αναφορά στο Ιερό Παρεκκλήσιο Αγίου Γεωργίου Λυκαβηττού στην Αθήνα. 

Ασφαλώς πολλοί θα το έχουν επισκεφτεί και πολλοί περισσότεροι θα το έχουν θαυμάσει, καθώς ο λόφος με το γραφικό εκκλησάκι δεσπόζουν στο αττικό τοπίο. Εκείνο όμως που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι ο Ναός αυτός κτίστηκε από τον Κρητικό ιερομόναχο Εμμανουήλ Λουλουδάκη.
Ο Ναός
Ο Άγιος Γεώργιος είναι ένας μικρός ναός με τρούλο. Ανήκει στην Μητροπολιτική περιοχή Αθηνών–Πειραιώς. Στις απεικονίσεις των περιηγητών (όπως του Laborde το 1672) φαίνεται ότι στην περιοχή αυτή υπήρχε από παλιά κάποιος βυζαντινός ναός. Όταν ο πρώτος ναός ερειπώθηκε, κτίστηκε πάνω στα ίδια θεμέλια νέος ναός το 1834, μονόκλιτος, βασιλικού ρυθμού, για τον Άγιο Γεώργιο. Στο δάπεδο υπάρχει επιγραφή που αναφέρει ότι το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου καθιερώθηκε από τον μητροπολίτη Αθηνών Βενέδικτο (1782-85).

Αργότερα ο ναός επεκτάθηκε με την προσθήκη δύο παρεκκλησίων, του Προφήτη Ηλία και Αγίου Κωνσταντίνου. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, ανακαλύφθηκαν λίθινες επιγραφές (διαστ. 0,75χ0,35) των οποίων η παλαιότερη είναι της «μεταγενεστέρας Ρωμαικής έποχής», σύμφωνα με όσα δημοσίευσε στο άρθρο: «Χριστιανικός Λυκαβηττός» ο Γεώργιος Λαμπράκης, στον 2ο τόμο του Δελτίου της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (1894, σελ. 87-92). Παράπλευρα σ’ αυτόν τον ναό και σε κελί μόνασε ο ιερομόναχος Εμμανουήλ Λουλουδάκης και με τον θάνατό του τάφηκε ακριβώς δίπλα στο ναό στο πίσω μέρος. Εντός δε του Ιερού Ναού και σήμερα, υπάρχει επιγραφή, η οποία αναφέρει, ότι τον ναό έχτισε ο εν λόγω κρητικός μοναχός.

Στα χρόνια της δεκαετίας του 1880 ο ναός ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε. Το 1900 χτίστηκε ο πέτρινος εξώστης, ενώ δυο χρόνια μετά χτίστηκε με την οικονομική αρωγή του μεγαλοεπιχειρηματία Ν. Θών το καμπαναριό, στο οποίο τοποθετήθηκε καμπάνα, που είχε δωρίσει για τον σκοπό αυτό, η βασίλισσα Όλγα. Το 1958 η καμπάνα εντελώς ξαφνικά καταστράφηκε και στη θέση της τοποθετήθηκε καινούρια.

Ο λόφος
Ο λόφος του Λυκαβηττού συνιστά το υψηλότερο σημείο της Πόλης των Αθηνών. Το αρχικό όνομά του ήταν «Αγχεσμός». Και από το 1832 έλαβε το αρχαιοελληνικό όνομα «Λυκαβηττός». Για την ονομασία του Λυκαβηττού υπάρχουν αρκετές ερμηνείες, όμως περί τα μέσα του 19ου αι. ο Αθηναίος ιστοριογράφος Δ. Σουρμελής χρησιμοποιούσε και τα δυο αυτά ονόματα για να αποδώσει τον ίδιο λόφο. Συμφώνα με τη μυθολογία για τη δημιουργία του λόφου του Λυκαβηττού φέρεται ως υπαίτια η θεά Αθηνά. Αλλά κάθε μύθος γεννιέται από δυο τουλάχιστον εκδοχές. 

Η πρώτη λέει ότι όταν η θεά Αθηνά γύριζε στην Αθήνα από την Παλλήνη, έφερε μαζί της ένα βράχο, με τον οποίο στόχευε να οχυρώσει την Ακρόπολη. Ωστόσο καθοδόν πληροφορήθηκε για την γέννηση του Εριχθονίου από την κόρη του Κέκροπος, γεγονός που της προξένησε ταραχή κι άφησε έτσι τον βράχο, ο οποίος σχημάτισε τον Λυκαβηττό.
Η άλλη επίσης μυθολογική εκδοχή, αναφέρει ότι η Αθηνά επέστρεφε από την Πεντέλη κουβαλώντας ένα βράχο, τον οποίο θα απέθετε στην Ακρόπολη για να υψώσει περισσότερο τον ναό της προς τον ουρανό. Όμως τότε πληροφορήθηκε πως οι κόρες του Κέκροπος παραβιάζοντας τις οδηγίες της, άνοιξαν το καλάθι που τους είχε εμπιστευθεί και στο οποίο υπήρχε μέσα ο Εριχθόνιος. Ταράχτηκε τότε η θεά, της έπεσε ο βράχος και έτσι δημιουργήθηκε ο Λυκαβηττός.

Στην πιο σύγχρονη εποχή, στο λόφο λειτουργούσαν λατομεία. Από το 1830 δε, είχε ξεκινήσει ένα γαϊτανάκι αλλεπάλληλων απαγορεύσεων και απελευθέρωσης του νόμου «Περί λειτουργίας λατομείων» μέχρι το 1960, οπότε και απαγορεύτηκε οριστικά η εξόρυξη πέτρας.
Την περίοδο 1880-1915 έλαβε χώρα η δενδροφύτευση του Λυκαβηττού. Με την ηθική μέριμνα της πριγκίπισσας Σοφίας, που πρωτοστάτησε το 1912 στην δενδροφύτευση, ξεκίνησε μεγάλη εκστρατεία αναδάσωσης όλων των λόφων της Αθήνας. Και το 1915 το εγχείρημα της αναδάσωσης του Λυκαβηττού το αναλαμβάνει η «Φιλοδασική Ένωση».

Το διάστημα 1929-34 με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, κατασκευάστηκε στο Λυκαβηττό ο περίφημος «Φάρος της Ειρήνης», επ’ ευκαιρία του διεθνούς Συνεδρίου της Ειρήνης που θα γινότανε τότε στην Αθήνα. Ο φάρος δεν υπάρχει σήμερα.
Ο Τσίλλερ
Ήταν 1886 όταν ο Σάξωνας αρχιτέκτονας Έρνστ Τσίλλερ (Ernst Moritz Theodor Ziller /1837-1923), ο οποίος διαμόρφωσε κυριολεκτικά το πρόσωπο της Αθήνας, άρχισε να οραματίζεται τον εξωραϊσμό του Λυκαβηττού και την ανάδειξή του σε «άερικόν θεραπευτήριον», όπως το χαρακτήριζε ο ίδιος.
Φύση, τέχνη και αρχιτεκτονική συγχωνεύονταν μοναδικά σε αυτή την εκλεκτικιστική πρόταση διαμόρφωσης τοπίου κατά τα ρομαντικά πρότυπα της Δυτικής Ευρώπης. Αλλά η προβλεπόμενη δαπάνη για το φτωχό Ελληνικό κράτος ήταν τεράστια, αφού σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Τσίλλερ έφτανε το 1.864.200 δραχμές. Έτσι, όλα ναυάγησαν.