Εαυτόν εκένωσε ... διό και ο Θεός Αυτόν υπερύψωσε

 

του Λάμπρου Κ. Σκόντζου Θεολόγου – Καθηγητού

---

(Προσέγγιση του μυστηρίου της Θείας Συγκαταβάσεως)

Η Ενανθρώπηση του Θεού αποτελεί το μέγιστο γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, το πλέον χαρμόσυνο και ελπιδοφόρο, διότι αποτελεί την απαρχή της σωτηρίας μας, καθότι ο άπειρος Θεός καταδέχτηκε να απεκδυθεί την άπειρη και άρρητη θεία μεγαλειότητά Του, να ταπεινώσει τον εαυτό Του, γενόμενος άνθρωπος, προκειμένου να απολυτρώσει το ανθρώπινο γένος από την αιχμαλωσία του Σατανά, τη δουλεία της αμαρτίας, τη φθορά και το θάνατο.

Να μας δώσει ξανά την δυνατότητα της κατά χάριν θεώσεώς μας, για την οποία μας δημιούργησε και την οποία απωλέσαμε με την πτώση μας.

Ο Μέγας Αθανάσιος συνοψίζει σε μια φράση του ολόκληρο το μυστήριο της Ενανθρωπίσεως του Θεού Λόγου, ως εξής: «αυτός γαρ ενηνθρώπησεν, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Και τούτο διότι, ο πεσών στην αμαρτία άνθρωπος ήταν ανίσχυρος αφ’ εαυτού να σωθεί από την δαιμονική αιχμαλωσία και το θάνατο.

Ο απόστολος Παύλος είναι σαφής: «Ο Θεὸς πλούσιος ὢν ἐν ἐλέει, διὰ τὴν πολλὴν ἀγάπην αὐτοῦ ἣν ἠγάπησεν ἡμᾶς, καὶ ὄντας ἡμᾶς νεκροὺς τοῖς παραπτώμασι συνεζωοποίησε τῷ Χριστῷ» (Εφ.2,4). Και ένα θαυμάσιο τροπάριο του Κανόνα του Μ. Σαββάτου αναφέρει ο σαρκωμένος Λόγος του Θεού, ήλθε «απαθανατίζων το πρόσλημα», σαρκώθηκε για να άρει την θνητότητα, την οποία προξένησε η αμαρτία και να μας χαρίσει και πάλι την δυνατότητα της χαμένης αθανασίας.

Άλλος τρόπος ανάκτησής της δεν υπήρχε, παρά μόνον δια της πρόσληψης, από τον ίδιο το Θεό, στο πρόσωπο του Σωτήρα μας Χριστού, της τραυματισμένης από την αμαρτία φύσης μας.

Έπρεπε, να «συγγενέψουμε», μαζί Του, να ενωθούμε μαζί Του, να ενωθεί Εκείνος οντολογικά, με το ανθρώπινο γένος, να γίνει μέρος του προβλήματος, για να πετύχει την απολύτρωσή μας. Χάρις σε αυτή την ένωση θεραπεύτηκε η πτωτική αρρωστημένη φύση μας, καθαρίστηκε, αγιάστηκε και θεώθηκε, γενόμενη σάρκα πια αιώνια του Θεανθρώπου Λυτρωτή μας Χριστού.

Αυτό εξηγεί κάλλιστα ο απόστολος Παύλος: «Ώφειλε, κατά πάντα τοις αδελφοίς ομοιωθήναι, ίνα ελεήμων γένηται και πιστός αρχιερεὺς τα προς τον Θεόν, εις το ιλάσκεσθαι τας αμαρτίας του λαού» (Εβρ.2,17), γι’ αυτό, «κεκοινώνηκε σαρκὸς και αίματος, και αυτὸς παραπλησίως μετέσχε των αυτών, ίνα διά του θανάτου καταργήσῃ τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτ’ έστι τον διάβολον, και απαλλάξῃ τούτους, όσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς του ζην ένοχοι ήσαν δουλείας» (Εβρ.2,14-15).

Επ’ αυτού ο ιερός Χρυσόστομος διευκρινίζει: «δια τούτο, φησί, την σάρκα ανέλαβε την ημετέραν, δια φιλανθρωπίαν μόνον, ίνα ελεήσει ημάς. Ουδέ γαρ είναι άλλη τις αιτία της οικονομίας η μόνη αύτη. Είδε δε χαμαί ερριμένους, απολλυμένους υπό του θανάτου τυραννουμένους και ηλέησεν» .

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός τονίζει σχετικά πως ο Ενανθρωπήσας Λόγος του Θεού «Μεταλαμβάνει του χείρονος, της ημετέρας φύσεως, ίνα δι’ εαυτού και εν εαυτώ ανακαινίση μεν το κατ’ εικόνα, και καθ’ ομοίωσιν, διδάξη δε και ημάς την ενάρετον πολιτείαν, ταύτην δι’ εαυτού ποιήσας ημίν ευεπίβατον, και τη της ζωής κοινωνία ελευθερώση της φθοράς, απαρχή γενόμενος της ημών αναστάσεως, και το συντριβέν και αχρειωθέν σκεύος ανακαινίση, ίνα της τυραννίδος του διαβόλου λυτρώσηται, προς θεογνωσίαν ημάς καλέσαι, και νευρώση, και παιδεύση δι’ υπομονής και ταπεινώσεως καταπαλαίειν τον τύραννον».

Ο Μ. Αθανάσιος διακήρυξε, πως, χάρις στην Θεία Ενανθρώπιση πλέον, «Αυτός εστι Θεός σαρκοφόρος και ημείς άνθρωποι πνευματοφόροι. . . Αυτός ο αληθινός και φύσει Υιός του Θεού τους πάντας φορεί, ίνα οι πάντες τον ένα φορέσωμεν Θεόν».

Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης τόνισε πως, η σάρκωση του Λόγου «(ημάς) επουρανίους εποίησεν» . Τέλος ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τονίζει πως «Τό μέν, καταβῆναι δεῖ Θεόν πρός ἡμᾶς, τό δέ, ἡμᾶς ἀναβῆναι, καί οὕτω γενέσθαι κοινωνίαν Θεοῦ πρός ἀνθρώπους, τῆς ἀξίας συγκιρναμένης. ῞Εως δ᾿ ἄν ἑκάτερον ἐπί τῆς ἰδίας μένῃ, τό μέν, περιωπῆς, τό δέ, ταπεινώσεως, ἄμικτος ἡ ἀγαθότης καί τό φιλάνθρωπον ἀκοινώνητον» . Κι όλα αυτά, κατά τον απόστολο Πέτρο, συνέβησαν για να μας κάνει «θείας κοινωνούς φύσεως» (Β΄ Πετρ.1,4).

Αλλά η σωτήρια κίνηση του Θεού να ενωθεί με την ανθρωπότητα σήμανε την απέκδυση Του από την άρρητη δόξα Του. Ο Σαρκωμένος Λόγος, ο «προ αιώνων Θεός», «κένωσε» τον εαυτό Του, αυτοταπεινώθηκε, σμικρύνθηκε, έγινε ένα με τα κτίσματά Του, για χάρη της σωτηρίας μας, ως ύψιστη απόδειξη της αγάπης Του για τον πεσόντα άνθρωπο.

Η Ενανθρώπηση του Θεού, η υπέρλογη αυτή «κένωση», είναι προϊόν των ακένωτων οικτιρμών, του μανικού έρωτα Εκείνου, προς το παραστρατημένο και αιχμαλωτισμένο στο Σατανά πλάσμα Του.

Σύμφωνα με την διαβεβαίωση του Κύριου μας, «ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, άλλ’ έχει ζωήν αιώνιον» (Ιωάν.3,15) και συμπλήρωσε ο απόστολος Παύλος πως ο Πατήρ των άμετρων οικτιρμών, «του ιδίου υιού ουκ εφείσατο, αλλ’ υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν» (Ρωμ. 8,32).

Είναι τόσο μεγάλη η αγάπη Του για τον άνθρωπο, ώστε δεν λυπήθηκε να στείλει ακόμα και τον Μονογενή Του Υιό να θυσιαστεί, «δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντι πολλών» (Μαρκ.10,45), για την απολύτρωσή του.

Το ίδιο και ο μαθητής της αγάπης Ιωάννης επισήμανε εμφαντικά: «εν τούτω εφανερώθη η αγάπη του Θεού εν ημίν, ότι τον υιόν αυτού τον μονογενή απέσταλκεν ο Θεός εις τον κόσμον, ίνα ζήσωμεν δι’ αυτού» (Α΄Ιωάν.4,9).

Η άμετρη αυτή αγάπη οδήγησε τον Λόγο στην, ασύλληπτη για τον πεπερασμένο ανθρώπινο νου, θεία «κένωση». Από τα δυσθεώρητα ύψη της θείας δόξης καταδέχτηκε να κατέλθει και να ενδυθεί την ανθρώπινη φύση, να την κάνει στο εξής αιωνίως μέρος της θεανθρώπινης υπόστασής Του.

Ο Θεός Πατέρας μας, «εξελέξατο ημάς εν αυτώ προ καταβολής κόσμου είναι ημάς αγίους και αμώμους κατενώπιον αυτού, εν αγάπη προορίσας ημάς εις υιοθεσίαν δια Ιησού Χριστού … εν ω έχομεν την απολύτρωσιν δια του αίματος αυτού, την άφεσιν των παραπτωμάτων, κατά τον πλούτον της χάριτος αυτού» (Εφ. 1,3-7)! Τόσο αγαπητοί και αρεστοί είμαστε στον Ουράνιο Πατέρα μας!

Η υπέρλογη και για τον αποστημένο κόσμο παράλογη, αυτή κένωση του Θεού αποτυπώνει ο απόστολος Παύλος, με σαφήνεια. «εν μορφή Θεού υπάρχων ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ’ εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών, εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος, και σχήματι ευρεθείς ως άνθρωπος εταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» (Φιλιπ.2,6-8), «ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν … ώστε ουκέτι ει δούλος, αλλ’ υιός και κληρονόμος Θεού διά Χριστού» (Γαλ.4,4,7). Η θεία ταπείνωση λειτούργησε ως ισχυρό αντίδοτο κατά της ανθρώπινης έπαρσης, η οποία είναι η ρίζα της αμαρτίας.

Ο Αδάμ αμάρτησε και ξέπεσε διότι υπερέβη τα όρια της αυτοσυνειδησίας του και ακολουθώντας τον πατέρα της αλαζονείας, τον διάβολο, έφτασε στην δική του απατηλή αυτάρκεια και στην ανταρσία. Το γεγονός αυτό όχι μόνο τον απομάκρυνε από την πηγή της αγάπης και της συνδιαλλαγής, τον Θεό, αλλά τον περιχαράκωσε μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια της νοσηρής εγωπάθειάς του, ώστε να μην μπορεί πια να απελευθερωθεί και να αποκατασταθεί.

Η θεία ταπείνωση λειτούργησε καταλυτικά κατά της εωσφορικής έπαρσης. Με άλλα λόγια, σμικρύνθηκε ο Θεός για να μεγαλυνθεί ο άνθρωπος! Τέτοια συγκατάβαση και τέτοιο μέτρο αγάπης δεν υπάρχει σε καμιά, μα καμιά, θρησκευτική πίστη! Μόνον ο Τριαδικός Θεός, ο αληθινός Θεός, μπορεί να αγαπά και να θυσιάζεται για το πλάσμα Του, σε αντίθεση με τους «θεούς» των θρησκειών του κόσμου, οι οποίοι ζητούν να θυσιαστούν οι άνθρωποι γι’ αυτούς!

Το άμετρο αυτό μέτρο της αγάπης και της ευσπλαχνίας του Θεού για τον άνθρωπο εκφράζεται με σαφήνεια και στην θεσπέσια υμνολογία των Χριστουγέννων. «Ιδών ὁ Κτίστης ὀλλύμενον, τόν ἄνθρωπον χερσίν ὅν ἐποίησε, κλίνας οὐρανούς κατέρχεται· τοῦτον δέ ἐκ Παρθένου, θείας ἁγνῆς, ὅλον οὐσιοῦται, ἀληθείᾳ σαρκωθείς· ὅτι δεδόξασται» , τονίζει ο ιερός υμνογράφος των Χριστουγέννων.

Τα πατρικά Του σπλάχνα δεν άντεχαν να βλέπουν την ανείπωτη και ατέλειωτη τραγωδία του ανθρώπου να συνεχίζεται και να γιγαντώνεται και γι’ αυτό, «ότε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμου, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράσει, ίνα την υιοθεσίαν απολαύωμεν» (Γαλ.4,4).

Σαρκώθηκε ο Θεός σε μια ταπεινή παρθένο, μνηστευμένη με έναν φτωχό βιοπαλαιστή. Γεννήθηκε ξένος σε ξένο και αφιλόξενο τόπο, την Βηθλεέμ, χωρίς κατάλυμα και ανέσεις, σε έναν στάβλο, παρέα με τα ζώα και τη δυσοσμία των κοπριών.

Δεν τον υποδέχτηκαν οι ισχυροί και επιφανείς του κόσμου, αλλά λίγοι απλοϊκοί ποιμένες. Από τις φασκιές Του άρχισαν οι διώξεις και οι απειλές κατά της ζωής Του, από την ανθρώπινη κοσμική αυθαιρεσία, στο πρόσωπο του θηριώδη Ηρώδη, διότι ένοιωσε στο υποσυνείδητό της ότι το εν σπηλαίω τεχθέν και ανακληθέν Βρέφος, απειλεί την εξουσία των δυναστών.

Γεύτηκε την επώδυνη και επίπονη εξορία στην Αίγυπτο για να γλυτώσει από τα φονικά ξίφη των αδίστακτων δημίων του Ηρώδη. Βίωσε τις στερήσεις και την επίπονη ζωή, ως παιδί και έφηβος σε μια πολυμελή οικογένεια, εργαζόμενος σκληρά για τον επιούσιο στο εργαστήρι του Ιωσήφ.

Αλλά και στην δημόσια ζωή και δράση Του ένοιωσε την απόρριψη από τους συμπατριώτες Του. Τους χλευασμούς, τις ταπεινώσεις και τις διώξεις των ηγητόρων του Ιουδαϊσμού. Υπόμεινε και αντιμετώπισε τους πειρασμούς του Σατανά. Τις συχνές αμφισβητήσεις από τους μαθητές Του.

Τις αχαριστίες από τους ευεργετούμενους Του. Και τέλος, ως επισφράγιση του επί γης απολυτρωτικού Του έργου, καταδέχτηκε να δεχτεί την έσχατη ανθρώπινη κακουργία, την καταδίκη Του στον «επικατάρατο» (Γαλ.3,13) διά σταυρού θάνατο.

Δεν παρέλειπε να διδάσκει την ταπείνωση, την πραότητα και την ανεξικακία, την αγάπη προς όλους, ακόμα και προς τους εχθρούς. Δίδαξε με το παράδειγμά Του την προσφορά και την διακονία σε κάθε άνθρωπο, ως το μοναδικό μέσον καταξίωσης και ως την μοναδική πύλη εισόδου στην ουράνια Βασιλεία Του (Ματθ.25,31-46).

Ήλθε να αναδημιουργήσει την ανθρώπινη φύση και να αναπλάσει τον κόσμο σε «καινή κτίση» (Β΄Κορ.5,17), όχι με εξουσιαστική δύναμη, δια των όπλων και της βίας, αλλά με την μόνη ακατανίκητη σιωπηρή δύναμη της αγάπης, της ταπείνωσης, τους θυσιαστικού τρόπου ζωής, την κένωση από κάθε εγωιστική έπαρση και διάθεση.

Για τούτο λοιπόν πέτυχε το σωστικό Του έργο. Γι’ αυτό θεμελιώθηκε η βασιλεία Του, όχι σε χρυσοστόλιστους εξουσιαστικούς θρόνους, με τις απειλές σιδηρόφρακτων στρατών, αλλά με τον μειλίχιο λόγο Του, στις καρδιές μυριάδων ανθρώπων, οι οποίοι επιλέγουν ελεύθερα να ανήκουν σ’ Αυτόν, να είναι οργανικά ενωμένοι μαζί Του, ως ζωντανά κύτταρα του Αγίου Σώμα Του, δηλαδή της Εκκλησίας Του.

Για τούτο, όπως πανηγυρικά τονίζει ο απόστολος Παύλος, εξαιτίας της εθελούσιας άκρας ταπείνωσής Του, «ὁ Θεὸς αὐτὸν ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι ᾿Ιησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται ὅτι Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός» (Φιλιπ.2,9-11).

Ο Θεός Τον υπερύψωσε επειδή δέχτηκε να «κενωθεί», να ταπεινωθεί για χάρη του «αγαπήσαντος ημάς» (Ρωμ.8,37), να θυσιαστεί για την σωτηρία μας, να γίνει «λύτρον αντί πολλών» (Μαρκ.10,45), για την απολύτρωσή μας από την αιχμαλωσία του Σατανά, ώστε πλέον εμείς οι εν Χριστώ είμαστε σεσωσμένοι, «μηκέτι δουλεύειν τη αμαρτία» (Ρωμ.6,6,), απελεύθεροι, εξαγορασμένοι με το τίμιο Αίμα Του.

Αυτή η άρρητη θεία κένωση είναι, (θα πρέπει να είναι), για κάθε συνειδητό χριστιανό, κανόνας και τρόπος ζωής. ὁ Μέγας Βασίλειος, μας συμβουλεύει να μιμούμαστε, «τόν ἐξ οὐρανοῦ καταβάντα Κύριον πρός τήν ἐσχάτην ταπεινότητα. Διότι ὅλα ὅσα ἀφοροῦν στόν Κύριο βλέπουμε ὅτι μᾶς παιδαγωγοῦν πρός τήν ταπεινοφροσύνη».

Και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διασαφηνίζει: «Έγινε λοιπόν ο Υιός του Θεού άνθρωπος, για να δείξει σε ποιο ύψος θα μας ανεβάσει… για να γίνει παράδειγμα ταπεινώσεως, την οποία έχει η σάρκα και το πάθος, και φάρμακο που θεραπεύει την υπερηφάνεια» .

Ας υποδεχτούμε λοιπόν τον δι’ ημάς νηπιάσαντα Θεό και Λυτρωτή μας Χριστό με πίστη και ταπείνωση, μιμούμενοι την δική Του άκρα κένωση, αποκολλημένοι από τους ανόητους και ανούσιους κοσμικούς «εορτασμούς» και την καταναλωτική μανία και ευωχία των ημερών. Ας σπεύσουμε νοητά στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ, όπως οι μακάριοι ταπεινοί και άδολοι ποιμένες, να κλίνουμε με ευλάβεια και ευγνωμοσύνη τα γόνατά μας, προσκυνώντας και αινώντας Τον, μαζί με τις στρατιές των αγγέλων της Γεννήσεως, «ότι ετέχθη ημίν σήμερον Σωτήρ, ος εστι Χριστός Κύριος» (Λουκ.2,11).

Ας πανηγυρίσουμε ευφραινόμενοι, ότι ο Θεός της αγάπης και των οικτιρμών έκαμε έλεος για μας τους αποστάτες και αχάριστους των άμετρων δωρεών Του, αναφωνώντας, με όλες τις δυνάμεις μας, μαζί με τον απόστολο Παύλο: «Ευλογητός ο Θεός και Πατήρ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, ο ευλογήσας ημάς εν πάση ευλογία πνευματική εν τοις επουρανίοις εν Χριστώ, καθώς εξελέξατο ημάς εν αυτώ προ καταβολής κόσμου είναι ημάς αγίους και αμώμους κατενώπιον αυτού, εν αγάπη προορίσας ημάς εις υιοθεσίαν δια Ιησού Χριστού … εν ω έχομεν την απολύτρωσιν δια του αίματος αυτού, την άφεσιν των παραπτωμάτων, κατά τον πλούτον της χάριτος αυτού» (Εφ. 1,3-7)!

Πηγή:  romfea.gr