"ΓΙΟΡΤΗ" έναρξης Κατηχητικών Αγίου Δημητρίου Κυριακή 3 Οκτώβρη 2010 ώρα 10:45π.μ.

«Ἀκούω καί ξεχνῶ.
Βλέπω καί θυμᾶμαι.
Κάνω καί μαθαίνω».

Δέ θέ ξεχάσω ποτέ ἐκεῖνα τά ἀπογεύματα τοῦ Σαββάτου! Περίμενα πάντα ν' ἀκούσω τή γλυκεία, τή μεγάλη καμπάνα τοῦ Ἃη Βασίλη νά χτυπήσει στό γνώριμο ἐκεῖνο ἦχο: Ντάν -ντάν - ντάν - ντάν - ντάν! ΚΑ - ΤΗ - ΧΗ - ΤΙ - ΚΟ!
Κι ἀμέσως, κι ἐγώ καί δεκάδες ἄλλα πιτσιρίκια, τρέχαμε μές στή μεγαλόπρεπη ἐκκλησιά, γιά νά ξεδιψάσει ἡ ψυχή μας μέ τά λόγια τοῦ Θεοῦ! Τίς ὧρες ἐκεῖνες δέ θέ τίς ξεχάσω ποτέ! Χαμήλωνε, τότε, ὁ ἥλιος κι ἀπ' τίς πόρτες τίς πλαϊνές σκόρπιζε τίς τελευταῖες ἀκτίνες τοῦ τριγύρω. Δημιουργοῦσε τήν πιό ταιριαστή ἀτμόσφαιρα γιά τό Κατηχητικό!
Θυμᾶμαι πώς ὁ μακαριστός παπα-Θόδωρος, μέ ἀργές, μεγαλόπρεπες κινήσεις, ἄνοιγε ἕνα μεγάλο, χοντρό βιβλίο καί φώναζε κανά δυό παιδιά, γιά νά διαβάσουν ἀπ' ἐκεί μιά ἱστορία. Ἐμεῖς καθισμένοι, ἥσυχοι καί προσεχτικοί, ρουφούσαμε γουλιά - γουλιά ἐκεῖνα τά λόγια, πού καμιά φορά κιόλας κουραζόμαστε νά τ' ἀκοῦμε πολλή ὥρα. Μετά γράφαμε τό δίδαγμα καί τό ρητό, παίρναμε πότε - πότε καί μιά εἰκονίτσα, μᾶς σφράγιζαν οἱ βοηθοί τό βιβλιαράκι, λέγαμε κάποιο τραγούδι καί φεύγαμε.
Θυμᾶμαι πὼς δέ χόρταινα μ' ὅλα τοῦτα. Ἲσως γι' αὐτό κιόλας νά ἀραίωσα μετά τίς ἐπισκέψεις μου.

Ἦρθε ὅμως ὁ καιρός, πέρασαν καί τά χρόνια κι ἄλλαξαν οἱ ρόλοι. Ἐγώ, στά δεκαπέντε μου κιόλας χρόνια, δέχθηκα μίαν πρόσκληση: τήν πρώτη σοβαρή καί σημαντική πρόσκληση τῆς ζωῆς μου, νά γίνω Κατηχητής!

Ἦταν τέτοιες οἱ συνθῆκες, ἀνάλογες καί οἱ περιστάσεις, ὄχι πὼς ἤμουν ὁ καλύτερος, ἀλλά νά, βρέθηκα ἐκεῖ, στήν ἀνάγκη, πού λένε. Τά πρῶτα νεανικά μου χρόνια κι ὁ ἐνθουσιασμός πού μέ διέκρινε, μέ ὁδήγησαν ἀμέσως στήν ἀποδοχή τῆς πρόσκλησης. Κι ἂν κάπου βάζεις πολλή καρδιά καί λίγο μυαλό, μπορεῖς νά κάνεις καί λάθη. Κι ἂν δέν ἔχεις πείρα καθόλου, μπορεῖ καί σέ λάθος δρόμους νά μπεῖς. Καί στά ἄκρα, μπορεῖ κάποια φορᾶ νά φτάσεις! Μά, «ἂν δέ φτάσεις στήν ἄκρη τοῦ γκρεμοῦ, δέ φυτρώνουν στήν πλάτη σου φτεροῦγες»!

Τά χρόνια πέρασαν γρήγορα. Κυλοῦν σάν τό νερό στή βρύση, ὅπως λέει μιά μαντινάδα τοῦ χωριοῦ μου. Κι ὕστερα, δεκαπέντε χρόνια μετά, φτάσαμε στό 1989.
Οἱ ἀνησυχίες μου γιά τόν τρόπο διδασκαλίας στό Κατηχητικό ἦταν πάντα πολλές. Καί μάλιστα διαπίστωνα ὃτι κάπου παραμελούσαμε τήν Κατήχηση καί κάναμε πιό ἑλκυστικά τά ἄλλα, τά "μέσα" (χορωδίες, χορευτικά, ἀθλητικά κ.λ.π.) μέ ἀποτέλεσμα αὐτά νά τραβᾶνε περισσότερο τά παιδιά.

Μά ἡ κυριότερη καί σπουδαιότερη κι ἡ σημαντικότερη δουλειά μας εἶναι ἡ ΚΑΤΗΧΗΣΗ. Πῶς τά παιδιά θά μάθουν τίς Θεϊκές ἐντολές; Πῶς θά νιώσουν καί θά βιώσουν καλύτερα τό λόγο τοῦ Θεοῦ; Πῶς θά ζήσουν σωστά μέσα στήν Ἐκκλησία; Πῶς θά ξεφύγουν ἀπ' τήν παθητική στάση τοῦ ἀκροατή; Τί θά γίνει γιά ν' ἀγαπήσουν πολύ αὐτή τή σπουδαία ὥρα τοῦ Κατηχητικοῦ; Πῶς αὐτή ἡ ὣρα θά πάρει καί πάλι τήν πρώτη θέση στήν καρδιά τῶν μικρῶν παιδιῶν;

Αὐτά τά ἐρωτηματικά μέ βασάνιζαν τότε καί βρῆκαν τήν ἀπάντηση τούς στό πρόγραμμα πού ἐφαρμοσα τό 1989 στό Κατηχητικό τῶν ἀγοριῶν Α - Δ Δημοτικοῦ, τῆς ἐνορίας Ἁγίου Βασιλείου Πειραιῶς. Σκέφτηκα νά δοκιμάσω κάτι ἄλλο. Μίαν ἂλλαγή, μίαν ἀνανέωση, πού κάτι καλό, σίγουρα, θά ἔδινε σέ ὅλους μας.

Ἀποφάσισα ν' ἀλλάξω τόν τρόπο διδασκαλίας. Ἡ παράλληλη εργασία μοῦ στό Δημοτικό Σχολεῖο, μέ βοήθησε πολύ σ' αὐτό. Κάποιες ἄλλες ἰδέες πῆρα ἀπό τά Κατηχητικά τριήμερα, πού κατά καιρούς διοργανώνουν τά ὀρθόδοξα ἱεραποστολικά κλιμάκια στή μακρυνή Κορέα. Ἔτσι, ἒφτίαξα τό πειραματικό κατηχητικό πρόγραμμα "ΚΑΝΩ ΚΑΙ ΜΑΘΑΙΝΩ", ὅπως τό ὀνόμασα. Θά προσπαθήσω, ὅσο γίνεται πιό ἁπλά, νά σᾶς τό περιγράψω.

1η φάση: Διήγηση – Ἐπεξεργασία – Ἐξαγωγή Συμπεράσματος

Τά παιδιά στό Κατώτερο Κατηχητικό (α’ βαθμίδα) εἶναι μικρά. Τούς ἀρέσουν πολύ οἱ ἱστορίες. Βρίσκω, λοιπόν, τέτοιες διηγήσεις ἀπό τη Βίβλο, ἀπό παλιά κατηχητικά βοηθήματα, ἢ διαλέγω βίους ἁγίων καί θαύματα ἀπό τό Συναξαριστή.
Προσπαθῶ μ' ὅσο γίνεται πιό ἁπλό καί παραστατικό τρόπο, φτιάχνοντας πολλές φορές "ζωντανούς" διαλόγους, νά τίς μεταδώσω στά παιδιά. Τούς ἔχω πεῖ ἀπό τήν ἀρχή νά προσέχουν τά λόγιά μου, γιατί μετά - στή δεύτερη φάση - θά κληθοῦν νά ἐπαναλάβουν τήν ἱστορία.
Ἀφοῦ τελειώσει ἢ διήγηση, κάνω λίγες ἐπαναληπτικές ἐρωτήσεις, βγάζουμε τό συμπέρασμα, τό γράφω εὐκρινῶς στόν πίνακα καί τά παιδιά τό ἀντιγράφουν σωστά στό βιβλιαράκι τους. Τό λέμε 2-3 φορές ὅλοι μαζί, δυνατά. (Αὐτό ἀρέσει πολύ στά παιδιά). Μετά, προχωροῦμε στή δεύτερη φάση.

2η φάση: Δραματοποίηση

Ρωτῶ τώρα ποιοί θέλουν νά παίξουν τό ἔργο, νά ζωντανέψουν, δηλαδή, ὅπως στό θέατρο, τή διήγηση, τήν ἱστορία τῆς ἡμέρας. Δίνω ρόλους, σέ διαφορετικά κάθε φορά παιδιά, ἀνοίγει ἡ αὐλαία τῆς σκηνῆς μας καί τά παιδιά δραματοποιοῦν τήν ἱστορία.
Μιλᾶνε ἁπλά, μέ λόγια δικά τους, μέ ἐκφράσεις τῆς ἡλικίας τους, κάνουν μόνοι τους τίς κινήσεις, μέ μιά δική μου, μικρή, καθοδήγηση.
Ἂν ἡ ἱστορία εἶχε πολλές σκηνές, διαλέγουμε τίς σπουδαιότερες. Κι ἂπ' τούς βίους τῶν Ἁγίων, τίς κυριότερες. Ὅταν τά παιδιά τελειώσουν τή "θεατρική τους παράσταση", χωρίς βέβαια κοστούμια καί σκηνικά, ἀλλ' ἔτσι, ὅπως ἦρθαν στό Κατηχητικό, τά ὑπόλοιπα παιδιά ξεσπᾶνε σ' ἕνα αὐθόρμητο χειροκρότημα.
Ὅταν τό παιδί ζήσει κάτι, ἔστω καί γιά λίγη ὥρα, δύσκολα μετά τό ξεχνᾶ καί χαράζεται βαθιά στήν ψυχή του!

3η φάση: ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

Ἡ συμμετοχή τῶν παιδιῶν στό μάθημα ὁλοκληρώνεται μέ τό χρωμάτισμα μιᾶς εἰκόνας, σχετικῆς πάντοτε μέ τό μάθημα τῆς ἡμέρας. Κάθε παιδί, ἀφοῦ κάνουμε τήν προσευχή τῆς λήξεως, παίρνει τήν καρέκλα του καί κάθεται σέ ὅποιο τραπέζι θέλει. Βγάζει τίς μπογιές του κι ἀρχίζει νά ζωγραφίζει. Πότε - πότε δίνονται κάποιες ὁδηγίες καί κατευθύνσεις, γιά τό πώς θά χρωματιστεῖ κάτι δύσκολο. Ὅσα παιδιά ξέχασαν τίς μπογιές τους ἢ τούς μαρκαδόρους τους, μποροῦν νά δανειστοῦν καί νά ἐπιστρέψουν βέβαια μετά, τίς δικές μας ξυλομπογιές, πού ὑπάρχουν πάνω σέ κάθε τραπέζι.
Τήν ὥρα πού ζωγραφίζουν τά παιδιά, ἀκούγονται ἀπ' τό κασετόφωνο ὄμορφα χριστιανικά τραγούδια ἢ ἐκκλησιαστικοί ὕμνοι, ἐνῶ ἐγώ γυρίζω ἀπό τραπέζι σέ τραπέζι, ἐνθαρρύνοντας, διορθώνοντας διακριτικά καί παρατηρώντας τόν τρόπο, μέ τόν ὁποίο ἐργάζεται τό κάθε παιδί.
Ὃλ' αὐτά διαρκοῦν μιάμιση ὥρα καί δέ φτάνει. Ἀφοῦ μοῦ δώσουν ὁλοκληρωμένη τήν προηγούμενη ζωγραφιά τους καί βάλουν μέσα στό φάκελο - πού στόν καθένα ἔχουμε δώσει ἀπό τήν ἡμέρα ποῦ γράφτηκε στό Κατηχητικό - τή μισοτελειωμένη ζωγραφιά τῆς ἡμέρας, χαιρετιόμαστε καί φεύγουν.
Μετά ἐγώ βαθμολογῶ τίς προηγούμενες ζωγραφιές τους, ὡς ἑξῆς: στίς μέτριες καί προχειροφτίαγμενες ζωγραφιές βάζω πάνω ἀριστερά, ἕνα μπλέ αὐτοκόλλητο κυκλάκι. Στήν καλή, ἕνα πράσινο, στήν πολύ καλή ἕνα κόκκινο. Στήν καλύτερη ἂπ' ὅλες ἕνα χρυσό ἀστεράκι.
Ἡ χαρά τους, μ’ ὅλα τοῦτα, εἶναι μεγάλη! Τά πρόσωπα τους λάμπουν! Χαίρονται, γιατί ἀξιολογεῖται ἡ προσπάθειά τους, δίκαια, ὅσο γίνεται, κι ἀμερόληπτα. Τ' ὄνομα τους τούς λέω νά τό γράφουν πάντοτε στήν πίσω ὄψη τῆς ζωγραφιᾶς, γιά νά μή γνωρίζω τίνος τό ἔργο βαθμολογῶ.
Ὅλες τίς ζωγραφιές τίς διατηροῦν στό ντοσιέ τους. Στό τέλος τῆς χρονιᾶς δίνεται τό μεγάλο βραβεῖο σ' ἐκεῖνον πού πῆρε τά περισσότερα χρυσά ἀστεράκια ἢ σ' ἐκεῖνον πού ἔχει τίς περισσότερες ζωγραφιές στό ντοσιέ του.

4η φάση: Ἒντυπο

Τά τελευταία χρόνια σκέφτηκα πώς γιά νά μένει κάτι στά παιδιά, καλό θά εἶναι κάθε μαθητής νά παίρνει μαζί του ἒνα ἔντυπο, πού νά περιλαμβάνει:
1.         Συνοπτικήπερίληψη τοῦ μαθήματος - θέματος.
2.         Ἐρωτήσεις σέ παιγνιώδη μορφή, σχετικές μέ τό θέμα.
3.         Τή ζωγραφιά.
4.         Μικρούς διαγωνισμούς.
5.         Ἐκκλησιαστικούς ὕμνους.
6.         Τραγούδια.
7.         Ἁγιογραφικά ἢ πατερικά ρητά.
Κι αὐτό εἶδα πώς δέν κουράζει, ἀλλά ἀντιθέτως τούς ἀρέσει καί τό ζητοῦν!

Τί πετυχαίνουμε μ' ὃλ' αὐτά; Πολλά! Ὃλ' αὐτά τά χρόνια πού ἐφαρμόζω αὐτό τό πρόγραμμα παρατήρησα  ὅτι τά παιδιά δέν κάνουν ἀπουσίες. Ἀγάπησαν αὐτή τήν ὥρα. Θέλουν περισσότερη ἀπό μιάμιση ὥρα! Προσέχουν περισσότερο τή διήγηση.
Βιώνουν καλύτερα μέ τή δραματοποίηση καί τή ζωγραφική τήν ἱστορία καί τό μήνυμα  τῆς ἡμέρας.
Γιά ὃλ' αὐτά ἀπαιτοῦνται ἀσφαλῶς πολλοί κόποι καί πολύωρη προετοιμασία. Νομίζω, ὅμως, ὃτι ἀξίζει κάθε κόπος γιά νά μορφωθεῖ ὁ Χριστός στίς καρδιές τῶν παιδιῶν μας!
Ὓπάρχουν, βεβαίως, καί πολλές ἐναλλακτικές λύσεις. Ἂν δέν ὑπάρχει, γιά παράδειγμα, Πνευματικό Κέντρο, μποροῦν τά παιδιά νά φτιάξουν στό σπίτι τους τή ζωγραφιά.
Στόν τόμο αὐτό μπορεῖτε νά βρεῖτε πολλές ζωγραφιές καί μερικά ἀπό τά ἔντυπα πού μοιράζω, σέ κάθε μάθημα, στά παιδιά. Εἶμαι πρόθυμος νά δεχτῶ ὁποιαδήποτε παρατήρηση ἢ πρότασή σας, στό σπουδαιότατο αὐτό θέμα τῆς Κατηχήσεως τῶν παιδιῶν μας.
Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ καί εὔχομαι ὁ Κύριός μας νά σᾶς ἐνισχύει, νά σᾶς ὁδηγεῖ καί νά σᾶς φωτίζει στήν ἱερή σας διακονία.

+ Ἀρχιμ. Καλλίνικος Μαυρολέων
Πυλές * 857 00 ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Τό πρόγραμμα αὐτό πρωτοπαρουσιάστηκε στό Φροντιστήριο Ὑποψηφίων Κατηχητῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς (1989), σέ δειγματίκες διδασκαλίες στό Κατηχητικό τῆς ἐνορίας τοῦ Ἁγίου Βασιλείου Πειραιῶς (1988-89). Στή συνέχεια παρουσιάστηκε σέ συνέδριο Κατηχητῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κιτίου Κύπρου (1998), σέ συνέδριο Στελεχῶν Νεανικοῦ ἔργου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς (2001) καί σέ συνέδριο Κατηχητῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος (2005).