Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Αβάσταχτη
είναι η ελαφρότητα της σύγχρονης αρθρογραφίας, πλην ελάχιστων
εξαιρέσεων. Η ηθική και η πνευματική παρακμή της κοινωνίας έχει
περάσει και στην αρθρογραφία. Αβάσταχτη είναι επίσης η ιδεολογική
καταπίεση που ασκείται στον ανήμπορο λαό από την ισχυρότατη υλιστική
εξουσία και από την ηγεμονεύουσα οικονομική ολιγαρχία, η οποία ελέγχει
τα ΜΜΕ. Η απαράδεκτη αρθρογραφία δεν αφορά μόνο αυτήν που είναι
ανεύθυνη, λαϊκιστική, χαμηλότατου επιπέδου και οπαδικού τύπου, αλλά και
αυτήν των σοβαροφανών αρθρογράφων, σοβαρών ΜΜΕ.
Ένα μόνο κτυπητό παράδειγμα από τα πολλά και καθημερινά. Αρθρογράφος καθημερινής εφημερίδας θεωρείται ότι εκφράζει την "pura" ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού. Με αφορμή λοιπόν τη δίωξη που διέταξε εισαγγελέας κατά 27χρονου blogger, ο οποίος εκφράστηκε με υβριστικό και συκοφαντικό τρόπο σε βάρος του μακαριστού Γέροντα Παϊσίου, αποφάνθηκε ότι αυτή είναι χειρότερη βία από εκείνη που άσκησαν ισλαμιστές σε βάρος δυτικών στόχων, για την, κατά την άποψη τους, προσβολή του Μωάμεθ από δυτικό έντυπο!
Εξομοίωσε δηλαδή τη δίωξη που ασκήθηκε με τη διαφύλαξη όλων των ατομικών δικαιωμάτων του 27χρονου με το κάψιμο πρεσβειών, με θύματα ανθρώπινα που υπήρξαν και με τις τεράστιες υλικές ζημίες που σημειώθηκαν! Δεν του έφτασε όμως μόνον η άδικη και παράλογη εξίσωση των γεγονότων. Ο αρθρογράφος προχώρησε στη δημοσιοποίηση της αντίληψης του, ότι πρέπει να υπάρχει ανεξέλεγκτη ελευθερία στην έκφραση, αυτή δηλαδή να είναι χωρίς κανένα φραγμό και χωρίς καμία επίπτωση ό,τι κι αν εκφράζει, όσο κι αν προσβάλλει, όσο κι αν λυντσάρει συνειδήσεις και πολίτες, επώνυμους ή/και ανώνυμους, όσο κι αν υπηρετεί ιδεολογίες, πολιτικές εξουσίες και οικονομικά συμφέροντα.
Φυσικά πρόκειται περί ουτοπίας, που έχει ένα ανέρειστο αντιφορμαλιστικό χαρακτήρα και στην οποία οι εκπρόσωποι του νεοφιλελευθερισμού ταυτίζονται με αυτούς του μαρξισμού, του υλισμού, του αναρχισμού και του ηδονισμού. Όλοι αυτοί όσο δεν κατέχουν την εξουσία προωθούν τη διάλυση της ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας και όταν την καταλαμβάνουν εφαρμόζουν σκληρότατα κατασταλτικά μέτρα κατά της ελευθεροτυπίας, με τη λογική ότι όσα αυτοί πρεσβεύουν αποτελούν την ορθή και λογική έκφανση της ελευθερίας της έκφρασης κι επομένως όσοι δεν πειθαρχούν σ' αυτήν διώκονται ως αντιδραστικοί. Οι ίδιοι που υποστηρίζουν ότι ανεξέλεγκτα επιτρέπεται να υβρίζονται, να συκοφαντούνται και να προσβάλλονται πρόσωπα και θρησκείες έχουν πέσει σε αντίφαση, υποστηρίζοντας ότι αυτή η απεριόριστη ελευθερία δεν ισχύει όταν θίγεται το Ολοκαύτωμα των Εβραίων ή των Αρμενίων.
Τα ζητήματα που τίθενται
Δύο ζητήματα τίθενται από το συγκεκριμένο άρθρο. Πρώτον μπορεί να είναι απόλυτη η δημόσια ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης; Και δεύτερον αυτή υπάρχει σε κάποιο κράτος;
Όχι, απαντούν στο πρώτο ερώτημα οι δημοσιογράφοι της ΕΟΚ στη Διακήρυξη τους, του 1971, στο Μόναχο. Δεν υπάρχει απεριόριστη ελευθερία, όπως την εννοούν οι νεοφιλελεύθεροι, οι μαρξιστές και οι λοιποί υλιστές. Γιατί αυτή προσκρούει στην παραβίαση της ελευθερίας του άλλου και στην προσβολή της προσωπικότητας του. Η ελευθερία, υπό την καθολική της έννοια, προϋποθέτει τη Δημοκρατία και αυτή δεν υπάρχει όταν οι όποιες ολιγαρχίες έχουν τη δύναμη, εν ονόματι της ελευθερίας της έκφρασης, να λυντσάρουν ηθικά αυτούς που θεωρούν αντιπάλους τους. Η Δημοκρατία προϋποθέτει Νόμους που να προστατεύουν τους αδυνάτους, τους αθώους, τους διωκόμενους από ποικίλα συμφέροντα από τους ισχυρούς, που έχουν τη δυνατότητα να τους επιβάλουν τη θέληση τους. Χρειάζεται το Κράτος - Λεβιάθαν για να μην καταντήσει η Δημοκρατία ζούγκλα, να μην καταντήσει, κατά τον Πλαύτο, homo hominis lupus ( ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος). Στη Διακήρυξη αναφέρεται πως στον δημοσιογράφο "απαγορεύεται η λογοκλοπή, η συκοφαντία, η δυσφήμηση, οι χωρίς έρεισμα καταγγελίες…" και προστίθεται πως δεν μπορεί να νοθεύει το επάγγελμα του με αυτό "του διαφημιστή ή του προπαγανδιστή".
Στο δεύτερο ερώτημα η απάντηση είναι πως όλα τα κράτη, χωρίς εξαίρεση, προστατεύουν με Νόμους τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών τους, και οι νόμοι για συκοφαντία και δυσφήμηση στα περισσότερα είναι αυστηρότατοι. Αν αυτή η προστασία από την ύβρη και τη συκοφαντία ισχύει για τους πολίτες που ζουν κατά μείζονα λόγο πρέπει να ισχύει για όσους έχουν πεθάνει και δεν έχουν τη δυνατότητα της άμυνας και ιδιαίτερα αν είναι πρόσωπα ιερά, που λατρεύονται από πλήθος ανθρώπων. Στη Σύμβαση της Ρώμης, του 1950, θεμελιακό κείμενο της Δημοκρατικής Ενωμένης Ευρώπης, τονίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 10: " Η άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, που συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να γίνεται με ορισμένες διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις που προβλέπονται από τον Νόμο κι αποτελούν αναγκαία μέτρα σε δημοκρατική κοινωνία… για την προάσπιση της υγείας ή της ηθικής και για την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των άλλων".
Ο Κάρλ Πόπερ, συγγραφέας του κλασσικού έργου "Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της", στο τελευταίο βιβλίο του, πριν πεθάνει "Η τηλεόραση: ένας κίνδυνος για τη Δημοκρατία" υποστηρίζει ότι η τηλεόραση πρέπει να τεθεί υπό δημοκρατικό έλεγχο, γιατί όταν οι εχθροί της δημοκρατίας αντιληφθούν τη δύναμη της θα την χρησιμοποιήσουν με κάθε τρόπο για να καταργήσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες, εν ονόματι της ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης…
Η ευθύνη των αρθρογράφων
Η ελαφρότητα της αρθρογραφίας δεν οφείλεται μόνο στον ιδεολογικό φανατισμό όσων την υπηρετούν, στην προκατάληψη τους, ή στην ημιμάθεια τους. Είναι και έλλειψη ηθικής ευθύνης. Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον στο βιβλίο του "Περί της ηθικής του συγγραφικού επαγγέλματος" σημειώνει: "Το πρώτιστο καθήκον του ανθρώπου των γραμμάτων είναι πνευματικό. Εκούσια ή μη, έχει έως τώρα χρίσει εαυτόν καθοδηγητή στη συνείδηση των ανθρώπων. Πρέπει λοιπόν να φροντίζει να διατηρεί το δικό του πνεύμα ευέλικτο, συμπονετικό και ακμαίο. Πρέπει να δανείζει τη φωνή του στα πάντα εκτός από την προκατάληψη".
Ο Βάκλαβ Χάβελ, συγγραφέας, ηγέτης της Άνοιξης της Πράγας και πρώην Πρόεδρος της Τσεχίας εξέφρασε τη βεβαιότητα πως στην πληροφόρηση οι ηθικές αξίες υποχωρούν μπρος στον κυνισμό, αλλά στο τέλος θα νικήσουν και ο Ινιάσιο Ραμονέ πιστεύει πως για να επιζήσει ο γραπτός Τύπος πρέπει όσοι τον υπηρετούν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, να ξεφύγουν από την ελαφρότητα και την ανευθυνότητα που συνήθως είναι ίδιο της τηλεόρασης και να δείξουν ότι αξίζουν ο πολίτης να αγοράζει το γραπτό μέσο τους και να τους διαβάζει. Ο Ρενέ Μαέ σε άρθρο του με τίτλο " Το δικαίωμα της πληροφόρησης και της έκφρασης γνώμης" υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε έκφραση ελεύθερης γνώμης είναι μια προσπάθεια επηρεασμού της ελευθερίας των άλλων και αυτή η αυτοαντίφαση επιβάλλει στον καθένα που εκφράζει δημόσια την άποψη του να κρίνει και να γράφει με αυστηρό αίσθημα ευθύνης, που στηρίζεται στην Παιδεία, στο Ήθος και στην Αγωγή του.
Στην προκειμένη περίπτωση του 27χρονου μπλόγκερ ο νεοφιλελεύθερος αρθρογράφος και όλοι όσοι έγραψαν παρόμοια έμειναν στην υπεράσπιση της απεριόριστης ελευθερίας στην έκφραση και δεν έγραψαν τίποτε για την ευθύνη του καθενός που κρατάει ένα πιστόλι ή ένα καλάσνικοφ στην πληροφόρηση. Αντί να "τραβήξουν το αυτί" του 27χρονου, για την προσβλητική και υβριστική συμπεριφορά του, τον ηρωοποίησαν. Αντί να υποστηρίξουν ότι βάση της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας είναι ο σεβασμός του συμπολίτη έστειλαν στην ιδεολογική τους γκιλοτίνα εκείνους που έχουν άλλη άποψη και συνέθλιψαν ηθικά όσους τους εναντιώθηκαν. Αντί να υποστηρίξουν το ήθος και τις αξίες της ζωής πρόβαλαν τη χυδαιότητα. Είναι κι αυτό μια στάση που εξηγεί την κρίση που διερχόμαστε.-
Ένα μόνο κτυπητό παράδειγμα από τα πολλά και καθημερινά. Αρθρογράφος καθημερινής εφημερίδας θεωρείται ότι εκφράζει την "pura" ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού. Με αφορμή λοιπόν τη δίωξη που διέταξε εισαγγελέας κατά 27χρονου blogger, ο οποίος εκφράστηκε με υβριστικό και συκοφαντικό τρόπο σε βάρος του μακαριστού Γέροντα Παϊσίου, αποφάνθηκε ότι αυτή είναι χειρότερη βία από εκείνη που άσκησαν ισλαμιστές σε βάρος δυτικών στόχων, για την, κατά την άποψη τους, προσβολή του Μωάμεθ από δυτικό έντυπο!
Εξομοίωσε δηλαδή τη δίωξη που ασκήθηκε με τη διαφύλαξη όλων των ατομικών δικαιωμάτων του 27χρονου με το κάψιμο πρεσβειών, με θύματα ανθρώπινα που υπήρξαν και με τις τεράστιες υλικές ζημίες που σημειώθηκαν! Δεν του έφτασε όμως μόνον η άδικη και παράλογη εξίσωση των γεγονότων. Ο αρθρογράφος προχώρησε στη δημοσιοποίηση της αντίληψης του, ότι πρέπει να υπάρχει ανεξέλεγκτη ελευθερία στην έκφραση, αυτή δηλαδή να είναι χωρίς κανένα φραγμό και χωρίς καμία επίπτωση ό,τι κι αν εκφράζει, όσο κι αν προσβάλλει, όσο κι αν λυντσάρει συνειδήσεις και πολίτες, επώνυμους ή/και ανώνυμους, όσο κι αν υπηρετεί ιδεολογίες, πολιτικές εξουσίες και οικονομικά συμφέροντα.
Φυσικά πρόκειται περί ουτοπίας, που έχει ένα ανέρειστο αντιφορμαλιστικό χαρακτήρα και στην οποία οι εκπρόσωποι του νεοφιλελευθερισμού ταυτίζονται με αυτούς του μαρξισμού, του υλισμού, του αναρχισμού και του ηδονισμού. Όλοι αυτοί όσο δεν κατέχουν την εξουσία προωθούν τη διάλυση της ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας και όταν την καταλαμβάνουν εφαρμόζουν σκληρότατα κατασταλτικά μέτρα κατά της ελευθεροτυπίας, με τη λογική ότι όσα αυτοί πρεσβεύουν αποτελούν την ορθή και λογική έκφανση της ελευθερίας της έκφρασης κι επομένως όσοι δεν πειθαρχούν σ' αυτήν διώκονται ως αντιδραστικοί. Οι ίδιοι που υποστηρίζουν ότι ανεξέλεγκτα επιτρέπεται να υβρίζονται, να συκοφαντούνται και να προσβάλλονται πρόσωπα και θρησκείες έχουν πέσει σε αντίφαση, υποστηρίζοντας ότι αυτή η απεριόριστη ελευθερία δεν ισχύει όταν θίγεται το Ολοκαύτωμα των Εβραίων ή των Αρμενίων.
Τα ζητήματα που τίθενται
Δύο ζητήματα τίθενται από το συγκεκριμένο άρθρο. Πρώτον μπορεί να είναι απόλυτη η δημόσια ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης; Και δεύτερον αυτή υπάρχει σε κάποιο κράτος;
Όχι, απαντούν στο πρώτο ερώτημα οι δημοσιογράφοι της ΕΟΚ στη Διακήρυξη τους, του 1971, στο Μόναχο. Δεν υπάρχει απεριόριστη ελευθερία, όπως την εννοούν οι νεοφιλελεύθεροι, οι μαρξιστές και οι λοιποί υλιστές. Γιατί αυτή προσκρούει στην παραβίαση της ελευθερίας του άλλου και στην προσβολή της προσωπικότητας του. Η ελευθερία, υπό την καθολική της έννοια, προϋποθέτει τη Δημοκρατία και αυτή δεν υπάρχει όταν οι όποιες ολιγαρχίες έχουν τη δύναμη, εν ονόματι της ελευθερίας της έκφρασης, να λυντσάρουν ηθικά αυτούς που θεωρούν αντιπάλους τους. Η Δημοκρατία προϋποθέτει Νόμους που να προστατεύουν τους αδυνάτους, τους αθώους, τους διωκόμενους από ποικίλα συμφέροντα από τους ισχυρούς, που έχουν τη δυνατότητα να τους επιβάλουν τη θέληση τους. Χρειάζεται το Κράτος - Λεβιάθαν για να μην καταντήσει η Δημοκρατία ζούγκλα, να μην καταντήσει, κατά τον Πλαύτο, homo hominis lupus ( ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος). Στη Διακήρυξη αναφέρεται πως στον δημοσιογράφο "απαγορεύεται η λογοκλοπή, η συκοφαντία, η δυσφήμηση, οι χωρίς έρεισμα καταγγελίες…" και προστίθεται πως δεν μπορεί να νοθεύει το επάγγελμα του με αυτό "του διαφημιστή ή του προπαγανδιστή".
Στο δεύτερο ερώτημα η απάντηση είναι πως όλα τα κράτη, χωρίς εξαίρεση, προστατεύουν με Νόμους τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών τους, και οι νόμοι για συκοφαντία και δυσφήμηση στα περισσότερα είναι αυστηρότατοι. Αν αυτή η προστασία από την ύβρη και τη συκοφαντία ισχύει για τους πολίτες που ζουν κατά μείζονα λόγο πρέπει να ισχύει για όσους έχουν πεθάνει και δεν έχουν τη δυνατότητα της άμυνας και ιδιαίτερα αν είναι πρόσωπα ιερά, που λατρεύονται από πλήθος ανθρώπων. Στη Σύμβαση της Ρώμης, του 1950, θεμελιακό κείμενο της Δημοκρατικής Ενωμένης Ευρώπης, τονίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 10: " Η άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, που συνεπάγεται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να γίνεται με ορισμένες διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις που προβλέπονται από τον Νόμο κι αποτελούν αναγκαία μέτρα σε δημοκρατική κοινωνία… για την προάσπιση της υγείας ή της ηθικής και για την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των άλλων".
Ο Κάρλ Πόπερ, συγγραφέας του κλασσικού έργου "Η ανοικτή κοινωνία και οι εχθροί της", στο τελευταίο βιβλίο του, πριν πεθάνει "Η τηλεόραση: ένας κίνδυνος για τη Δημοκρατία" υποστηρίζει ότι η τηλεόραση πρέπει να τεθεί υπό δημοκρατικό έλεγχο, γιατί όταν οι εχθροί της δημοκρατίας αντιληφθούν τη δύναμη της θα την χρησιμοποιήσουν με κάθε τρόπο για να καταργήσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες, εν ονόματι της ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης…
Η ευθύνη των αρθρογράφων
Η ελαφρότητα της αρθρογραφίας δεν οφείλεται μόνο στον ιδεολογικό φανατισμό όσων την υπηρετούν, στην προκατάληψη τους, ή στην ημιμάθεια τους. Είναι και έλλειψη ηθικής ευθύνης. Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον στο βιβλίο του "Περί της ηθικής του συγγραφικού επαγγέλματος" σημειώνει: "Το πρώτιστο καθήκον του ανθρώπου των γραμμάτων είναι πνευματικό. Εκούσια ή μη, έχει έως τώρα χρίσει εαυτόν καθοδηγητή στη συνείδηση των ανθρώπων. Πρέπει λοιπόν να φροντίζει να διατηρεί το δικό του πνεύμα ευέλικτο, συμπονετικό και ακμαίο. Πρέπει να δανείζει τη φωνή του στα πάντα εκτός από την προκατάληψη".
Ο Βάκλαβ Χάβελ, συγγραφέας, ηγέτης της Άνοιξης της Πράγας και πρώην Πρόεδρος της Τσεχίας εξέφρασε τη βεβαιότητα πως στην πληροφόρηση οι ηθικές αξίες υποχωρούν μπρος στον κυνισμό, αλλά στο τέλος θα νικήσουν και ο Ινιάσιο Ραμονέ πιστεύει πως για να επιζήσει ο γραπτός Τύπος πρέπει όσοι τον υπηρετούν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, να ξεφύγουν από την ελαφρότητα και την ανευθυνότητα που συνήθως είναι ίδιο της τηλεόρασης και να δείξουν ότι αξίζουν ο πολίτης να αγοράζει το γραπτό μέσο τους και να τους διαβάζει. Ο Ρενέ Μαέ σε άρθρο του με τίτλο " Το δικαίωμα της πληροφόρησης και της έκφρασης γνώμης" υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε έκφραση ελεύθερης γνώμης είναι μια προσπάθεια επηρεασμού της ελευθερίας των άλλων και αυτή η αυτοαντίφαση επιβάλλει στον καθένα που εκφράζει δημόσια την άποψη του να κρίνει και να γράφει με αυστηρό αίσθημα ευθύνης, που στηρίζεται στην Παιδεία, στο Ήθος και στην Αγωγή του.
Στην προκειμένη περίπτωση του 27χρονου μπλόγκερ ο νεοφιλελεύθερος αρθρογράφος και όλοι όσοι έγραψαν παρόμοια έμειναν στην υπεράσπιση της απεριόριστης ελευθερίας στην έκφραση και δεν έγραψαν τίποτε για την ευθύνη του καθενός που κρατάει ένα πιστόλι ή ένα καλάσνικοφ στην πληροφόρηση. Αντί να "τραβήξουν το αυτί" του 27χρονου, για την προσβλητική και υβριστική συμπεριφορά του, τον ηρωοποίησαν. Αντί να υποστηρίξουν ότι βάση της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας είναι ο σεβασμός του συμπολίτη έστειλαν στην ιδεολογική τους γκιλοτίνα εκείνους που έχουν άλλη άποψη και συνέθλιψαν ηθικά όσους τους εναντιώθηκαν. Αντί να υποστηρίξουν το ήθος και τις αξίες της ζωής πρόβαλαν τη χυδαιότητα. Είναι κι αυτό μια στάση που εξηγεί την κρίση που διερχόμαστε.-
Πηγή: Συνοδοιπορία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου