Του Μιχάλη Γ. Τρίτου, Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Το εθνικό έργο του αγίου Κοσμά ολοκληρώνεται με την αναχαίτιση του κύματος του εξισλαμισμού που ήταν ταυτόχρονα και αναχαίτιση του εκτουρκισμού, αφού σ’ αυτήν την τραγική για το Γένος μας περίοδο θρησκευτικότητα και εθνικισμός είχαν ταυτισθεί.
Οι εξισλαμισμοί σ’ αυτήν την περίοδο απέβησαν θρησκευτική και εθνική αιμορραγία. Το μεγαλύτερο μέρος του μικρασιατικού πληθυσμού εξισλαμίστηκε και εκτουρκίστηκε. Το ίδιο συνέβη στη Μακεδονία, Ήπειρο, Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Θράκη και κυρίως στην Αλβανία, όπου ο αριθμός των Χριστιανών από 550 χιλ. κατέβηκε στις 50 χιλ. Ολόκληρες περιοχές, επειδή δεν μπορούσαν να υποφέρουν τις καταθλιπτικές φορολογίες, εξισλαμίζονταν ομαδικά μαζί με τους ιερείς τους και έχαναν μαζί με τη θρησκεία την εθνική τους συνείδηση και γλώσσα.
Οι εξισλαμισμοί κυρίως στην Αλβανία θα ήταν μεγαλύτεροι, αν κατά την τραγική για το Γένος μας περίοδο δεν εμφανίζονταν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος με τις διδαχές και τον μαρτυρικό του θάνατο έγινε σύμβολο αντιστάσεως του λαού, στέριωσε την πίστη των ραγιάδων και έδωσε ελπίδες καινούργιας ζωής.
Αλλά και η κοινωνική διάσταση του έργου του αγίου Κοσμά παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο πατρό-Κοσμάς δεν ήταν μονάχα ο ασκητής με τις μονοδιάστατες πτήσεις, αλλά και ο γνήσιος φορέας του ορθοδόξου πνεύματος στο κοινωνικό πεδίο κατά τους νεώτερους χρόνους. Το παράδειγμά του μας δείχνει με ποιο τρόπο η ορθόδοξη μεταφυσική μπορεί να υλοποιηθεί σε κοινωνικώς δέον.
Ο άγιος Κοσμάς σε μια δύσκολη περίοδο για το Γένος εμφανίζεται ως πρωτοπόρος στον ορίζοντα των κοινωνικών αναγεννητών του Ελληνισμού. Οι διδαχές του αναφέρονται στην κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα των δύο φύλων, την κατάργηση της πολυτέλειας, την ολιγάρκεια, την ίδρυση κοινωφελών έργων. Ο πατρό-Κοσμάς πολέμησε το απάνθρωπο φαινόμενο της ληστείας. Μίλησε για την αξία της εργασίας, την τήρηση της αργίας της Κυριακής, την ιερότητα του γάμου, τη σπουδαιότητα του συζυγικού βίου και της εγκράτειας. Αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για την ανακούφιση της ανθρώπινης δυστυχίας, την περίθαλψη των φτωχών, τον σεβασμό του ανθρωπίνου προσώπου. Συνιστούσε την αποφυγή της «αρπαγής και αδικίας» και προέτρεπε να δίδεται «το άδικον οπίσω» σε όποιον και αν είχε γίνει η αδικία. Παράλληλα προέτρεπε τους Χριστιανούς να δραστηριοποιούνται συλλογικά για εθνωφελείς σκοπούς και να τιμούν τους προεστούς και τους γεροντότερους.
Γενικά το κήρυγμά του ήταν ένα κήρυγμα αγάπης, ανθρωπιάς, δικαιοσύνης και ομόνοιας. Ένα κήρυγμα κοινωνικής ενότητας, που στηρίζεται στον αλληλοσεβασμό «αρχόντων και αρχόμενων». Γι’ αυτό μπορούν άριστα να αποτελέσουν τη βάση μιας ορθόδοξης κοινωνιολογίας, αφού εκφράζουν την αυθεντική αγιοπατερική αντίληψη της Εκκλησίας, η οποία δεν έχει καμία σχέση ούτε με τον καπιταλισμό, ούτε με τον μαρξισμό.
Ο άγιος Κοσμάς με τις Διδαχές και το παράδειγμά του μας δείχνει το δρόμο της σωστής κοινωνικοποιήσεως που στηρίζεται στην χριστοποίηση και την εκκλησιοποίηση του κόσμου. Πρόκειται για ένα όραμα όχι μονάχα μεταφυσικό, αλλά και ενδοκοσμικό, αφού η ζωή της αιωνιότητας περνάει από την χριστοποίηση των θεσμών και των δομών του παρόντος.
Αυτός ήταν ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ένας κόσμος ολόκληρος. Ένας θερμός κήρυκας πνευματικού διαφωτισμού, κοινωνικής αλληλεγγύης, δικαιοσύνης και ελευθερίας. Ένα από τα εκλεκτότερα όργανα της θείας Πρόνοιας για την περιστολή του κακού και τη πνευματική αναγέννηση του Έθνους.
Αν θα θέλαμε να εκτιμήσουμε την σημερινή θέση της ελληνορθοδόξου παραδόσεως στη νεοελληνική μας πραγματικότητα για την οποία αγωνίστηκε ο άγιος Κοσμάς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ενώ θεωρητικά είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, στην πράξη διακωμωδείται και περιφρονείται. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια προσπάθεια αποχριστιανοποιήσεως του Έθνους και της Παιδείας, η οποία επιχειρείται με πολιτειακά μέτρα που αποδομούν όχι μόνο τον εκκλησιαστικό, αλλά και τον εθνικό μας βίο. Αυτά είναι η πλαστογράφηση της ιστορίας, η αποκοπή από τις ρίζες του Έθνους, η περιφρόνηση της παραδόσεως, ο παραμερισμός της μακραίωνης πολιτιστικής κληρονομιάς, η μειοδοσία στα εθνικά μας θέματα και η απεμπόληση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Κυκλοφορούν διδακτικά βιβλία διαποτισμένα από τον ιστορικό υλισμό. Ο εκκλησιασμός των μαθητών καθίσταται προβληματικός. Ενθαρρύνονται οι εκτρεπόμενοι εκπαιδευτικοί.
Στα διδακτικά βιβλία διοχετεύονται αντιθρησκευτικές θέσεις. Το Βυζάντιο και ο πολιτισμός του υποτιμούνται . Η συμβολή της Εκκλησίας στους αγώνες του Έθνους αποσιωπάται. Στα αναγνωστικά βιβλία λείπει κάθε αναφορά στη θρησκεία, την πίστη και την εκκλησία με μακροπρόθεσμο στόχο την αλλοίωση της Ελληνορθόδοξης ταυτότητος του Έθνους. Γενικά, όπως επισημαίνει η εγκύκλιος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, «επιχειρείται αλλοίωση του παραδοσιακού μορφωτικού ιδεώδους μέσα στους χώρους της εκπαιδεύσεως για να υποβαθμιστούν τα χριστιανικά του στοιχεία».
Όλοι αυτοί οι εισηγητές τέτοιων νομοθετημάτων, επηρεασμένων από τον άθεο διαφωτισμό της Εσπερίας, οι ημιμαθείς, οι σνομπ, οι ξεθυμασμένοι φυλετικά Έλληνες, όπως θα τους αποκαλούσε ο αείμνηστος Στράτης Μυριβήλης δεν είναι σε θέση να εννοήσουν τη βιολογική δύναμη που έχει η Ελληνορθόδοξη παράδοση στη διατήρηση της εθνικής ζωής και φθάνουν στο σημείο είτε από αμάθεια είτε από σκοπιμότητα προπαγανδιστική να συγχέουν την έννοια «παράδοση» με την έννοια «αντίδραση» και «οπισθοδρόμηση» και να θέλουν να βάλουν βέβηλο χέρι στη μεγαλύτερη πολιτιστική σύνθεση της ανθρωπότητας.
Αγνοούν ή θέλουν να αγνοούν ότι αυτή η παράδοση είναι συστατικό στοιχείο του Γένους μας. Τη ζούμε καθημερινά στην Εκκλησία, στην Τέχνη στη Λογοτεχνία, στα ήθη και τα έθιμα του λαού μας. Πολιτιστικά είμαστε απόγονοι του βυζαντινού πολιτισμού.
Για μας τους Νεοέλληνες δεν υπάρχει άλλος δρόμος από κείνον που μας δείχνει η φωτεινή μορφή του μεγάλου Ιεραποστόλου και Εθναποστόλου Κοσμά του Αιτωλού. Είναι ο δρόμος της δοκιμασμένης ελληνορθοδόξου παραδόσεως, η οποία δεν είναι μια στείρα παρελθοντολογία, ούτε μια άγονη επιστροφή σε παρωχημένες μορφές ζωής, αλλά ένας συσσωρευτής πείρας ζωής, ένα δυναμικό γίγνεσθαι και μια ζωντανή παρουσία, που γονιμοποιεί και τρέφει τη νεοελληνική μας διάρκεια.
Η ελληνορθόδοξη παράδοση αποτελεί γεγονός και απόλυτη πραγματικότητα, απέναντι στην οποία πρέπει να σταθούμε γονυκλινείς. Κάθε προσπάθεια απεμπολίσεώς της από τη ζωή του Έθνους είναι εθνική αυτοκτονία και έγκλημα εσχάτης προδοσίας.
Αυτήν την παράδοση έχουμε χρέος να τη διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την εθνική μας αυτοσυνειδησία και ταυτότητα και να μη γίνουμε ένας λαός άχρωμος, κοσμοπολίτικος, χωρίς ιδανικά, που δεν έχει τίποτε το διαφορετικό από τους άλλους.
Οι εξισλαμισμοί σ’ αυτήν την περίοδο απέβησαν θρησκευτική και εθνική αιμορραγία. Το μεγαλύτερο μέρος του μικρασιατικού πληθυσμού εξισλαμίστηκε και εκτουρκίστηκε. Το ίδιο συνέβη στη Μακεδονία, Ήπειρο, Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Θράκη και κυρίως στην Αλβανία, όπου ο αριθμός των Χριστιανών από 550 χιλ. κατέβηκε στις 50 χιλ. Ολόκληρες περιοχές, επειδή δεν μπορούσαν να υποφέρουν τις καταθλιπτικές φορολογίες, εξισλαμίζονταν ομαδικά μαζί με τους ιερείς τους και έχαναν μαζί με τη θρησκεία την εθνική τους συνείδηση και γλώσσα.
Οι εξισλαμισμοί κυρίως στην Αλβανία θα ήταν μεγαλύτεροι, αν κατά την τραγική για το Γένος μας περίοδο δεν εμφανίζονταν ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο οποίος με τις διδαχές και τον μαρτυρικό του θάνατο έγινε σύμβολο αντιστάσεως του λαού, στέριωσε την πίστη των ραγιάδων και έδωσε ελπίδες καινούργιας ζωής.
Αλλά και η κοινωνική διάσταση του έργου του αγίου Κοσμά παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ο πατρό-Κοσμάς δεν ήταν μονάχα ο ασκητής με τις μονοδιάστατες πτήσεις, αλλά και ο γνήσιος φορέας του ορθοδόξου πνεύματος στο κοινωνικό πεδίο κατά τους νεώτερους χρόνους. Το παράδειγμά του μας δείχνει με ποιο τρόπο η ορθόδοξη μεταφυσική μπορεί να υλοποιηθεί σε κοινωνικώς δέον.
Ο άγιος Κοσμάς σε μια δύσκολη περίοδο για το Γένος εμφανίζεται ως πρωτοπόρος στον ορίζοντα των κοινωνικών αναγεννητών του Ελληνισμού. Οι διδαχές του αναφέρονται στην κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα των δύο φύλων, την κατάργηση της πολυτέλειας, την ολιγάρκεια, την ίδρυση κοινωφελών έργων. Ο πατρό-Κοσμάς πολέμησε το απάνθρωπο φαινόμενο της ληστείας. Μίλησε για την αξία της εργασίας, την τήρηση της αργίας της Κυριακής, την ιερότητα του γάμου, τη σπουδαιότητα του συζυγικού βίου και της εγκράτειας. Αγωνίστηκε με όλες του τις δυνάμεις για την ανακούφιση της ανθρώπινης δυστυχίας, την περίθαλψη των φτωχών, τον σεβασμό του ανθρωπίνου προσώπου. Συνιστούσε την αποφυγή της «αρπαγής και αδικίας» και προέτρεπε να δίδεται «το άδικον οπίσω» σε όποιον και αν είχε γίνει η αδικία. Παράλληλα προέτρεπε τους Χριστιανούς να δραστηριοποιούνται συλλογικά για εθνωφελείς σκοπούς και να τιμούν τους προεστούς και τους γεροντότερους.
Γενικά το κήρυγμά του ήταν ένα κήρυγμα αγάπης, ανθρωπιάς, δικαιοσύνης και ομόνοιας. Ένα κήρυγμα κοινωνικής ενότητας, που στηρίζεται στον αλληλοσεβασμό «αρχόντων και αρχόμενων». Γι’ αυτό μπορούν άριστα να αποτελέσουν τη βάση μιας ορθόδοξης κοινωνιολογίας, αφού εκφράζουν την αυθεντική αγιοπατερική αντίληψη της Εκκλησίας, η οποία δεν έχει καμία σχέση ούτε με τον καπιταλισμό, ούτε με τον μαρξισμό.
Ο άγιος Κοσμάς με τις Διδαχές και το παράδειγμά του μας δείχνει το δρόμο της σωστής κοινωνικοποιήσεως που στηρίζεται στην χριστοποίηση και την εκκλησιοποίηση του κόσμου. Πρόκειται για ένα όραμα όχι μονάχα μεταφυσικό, αλλά και ενδοκοσμικό, αφού η ζωή της αιωνιότητας περνάει από την χριστοποίηση των θεσμών και των δομών του παρόντος.
Αυτός ήταν ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Ένας κόσμος ολόκληρος. Ένας θερμός κήρυκας πνευματικού διαφωτισμού, κοινωνικής αλληλεγγύης, δικαιοσύνης και ελευθερίας. Ένα από τα εκλεκτότερα όργανα της θείας Πρόνοιας για την περιστολή του κακού και τη πνευματική αναγέννηση του Έθνους.
Αν θα θέλαμε να εκτιμήσουμε την σημερινή θέση της ελληνορθοδόξου παραδόσεως στη νεοελληνική μας πραγματικότητα για την οποία αγωνίστηκε ο άγιος Κοσμάς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ενώ θεωρητικά είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, στην πράξη διακωμωδείται και περιφρονείται. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια προσπάθεια αποχριστιανοποιήσεως του Έθνους και της Παιδείας, η οποία επιχειρείται με πολιτειακά μέτρα που αποδομούν όχι μόνο τον εκκλησιαστικό, αλλά και τον εθνικό μας βίο. Αυτά είναι η πλαστογράφηση της ιστορίας, η αποκοπή από τις ρίζες του Έθνους, η περιφρόνηση της παραδόσεως, ο παραμερισμός της μακραίωνης πολιτιστικής κληρονομιάς, η μειοδοσία στα εθνικά μας θέματα και η απεμπόληση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Κυκλοφορούν διδακτικά βιβλία διαποτισμένα από τον ιστορικό υλισμό. Ο εκκλησιασμός των μαθητών καθίσταται προβληματικός. Ενθαρρύνονται οι εκτρεπόμενοι εκπαιδευτικοί.
Στα διδακτικά βιβλία διοχετεύονται αντιθρησκευτικές θέσεις. Το Βυζάντιο και ο πολιτισμός του υποτιμούνται . Η συμβολή της Εκκλησίας στους αγώνες του Έθνους αποσιωπάται. Στα αναγνωστικά βιβλία λείπει κάθε αναφορά στη θρησκεία, την πίστη και την εκκλησία με μακροπρόθεσμο στόχο την αλλοίωση της Ελληνορθόδοξης ταυτότητος του Έθνους. Γενικά, όπως επισημαίνει η εγκύκλιος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, «επιχειρείται αλλοίωση του παραδοσιακού μορφωτικού ιδεώδους μέσα στους χώρους της εκπαιδεύσεως για να υποβαθμιστούν τα χριστιανικά του στοιχεία».
Όλοι αυτοί οι εισηγητές τέτοιων νομοθετημάτων, επηρεασμένων από τον άθεο διαφωτισμό της Εσπερίας, οι ημιμαθείς, οι σνομπ, οι ξεθυμασμένοι φυλετικά Έλληνες, όπως θα τους αποκαλούσε ο αείμνηστος Στράτης Μυριβήλης δεν είναι σε θέση να εννοήσουν τη βιολογική δύναμη που έχει η Ελληνορθόδοξη παράδοση στη διατήρηση της εθνικής ζωής και φθάνουν στο σημείο είτε από αμάθεια είτε από σκοπιμότητα προπαγανδιστική να συγχέουν την έννοια «παράδοση» με την έννοια «αντίδραση» και «οπισθοδρόμηση» και να θέλουν να βάλουν βέβηλο χέρι στη μεγαλύτερη πολιτιστική σύνθεση της ανθρωπότητας.
Αγνοούν ή θέλουν να αγνοούν ότι αυτή η παράδοση είναι συστατικό στοιχείο του Γένους μας. Τη ζούμε καθημερινά στην Εκκλησία, στην Τέχνη στη Λογοτεχνία, στα ήθη και τα έθιμα του λαού μας. Πολιτιστικά είμαστε απόγονοι του βυζαντινού πολιτισμού.
Για μας τους Νεοέλληνες δεν υπάρχει άλλος δρόμος από κείνον που μας δείχνει η φωτεινή μορφή του μεγάλου Ιεραποστόλου και Εθναποστόλου Κοσμά του Αιτωλού. Είναι ο δρόμος της δοκιμασμένης ελληνορθοδόξου παραδόσεως, η οποία δεν είναι μια στείρα παρελθοντολογία, ούτε μια άγονη επιστροφή σε παρωχημένες μορφές ζωής, αλλά ένας συσσωρευτής πείρας ζωής, ένα δυναμικό γίγνεσθαι και μια ζωντανή παρουσία, που γονιμοποιεί και τρέφει τη νεοελληνική μας διάρκεια.
Η ελληνορθόδοξη παράδοση αποτελεί γεγονός και απόλυτη πραγματικότητα, απέναντι στην οποία πρέπει να σταθούμε γονυκλινείς. Κάθε προσπάθεια απεμπολίσεώς της από τη ζωή του Έθνους είναι εθνική αυτοκτονία και έγκλημα εσχάτης προδοσίας.
Αυτήν την παράδοση έχουμε χρέος να τη διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την εθνική μας αυτοσυνειδησία και ταυτότητα και να μη γίνουμε ένας λαός άχρωμος, κοσμοπολίτικος, χωρίς ιδανικά, που δεν έχει τίποτε το διαφορετικό από τους άλλους.
Πηγή: Αγιορείτικο Βήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου