Χριστούγεννα (Μουσική, Στίχοι, Ερμηνεία Φοίβος Δεληβοριάς, από το δίσκο Ο καθρέφτης).

 

Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού

 

Χριστούγεννα
Δεν περιμένω όμως τίποτα πια, τον Αι Βασίλη απλώς τον λέγαν μπαμπά
Κι είν’ ένας πρώην Έλλην αριστερός, ένας θνητός
Με τ’ όνειρό του δίχως στέγη καμιά, και το ανοιξιάτικο κορίτσι μαμά
Πλακώνεται απ’ τη συνταγή την παλιά, οι μυρωδιές θυμίζουν κάτι βαρύ
Κάποια πληγή, που απλώς δε θέλουμε ν’ ανοίξει ξανά
Χριστούγεννα
Τα πλεϊμομπίλ μου είν’ εξαιτίας μου κουτσά, σβησμένα στη σαμπάνια βεγγαλικά
Ίσως για κάποιους νά `ναι ακόμα γιορτή, μα ποιοι είν’ αυτοί;
Ζουν σε θερμοκοιτίδες ή σε χωριά;
Χριστούγεννα
Κι ό,τι αρχίζω μου πηγαίνει στραβά, πάντα με πάει σ’ ενός σταυρού τα καρφιά
Και πότε πότε τα καρφώνω κι εγώ, σε άλλον αμνό
Έτσι ήταν πάντα κι έτσι θά `ναι ξανά

Χριστούγεννα
Κι εσύ τι θες απ’ τη ζωή μου ξανά; Με τα λαμπιόνια σου τα θανατερά
Και το φιλί σου πάντοτε αποδεκτό, πώς σε μισώ
Θες νά `σαι η ίδια και ν’ αλλάζω εγώ, με θες προσωπικό σου δημιουργό
Μη λες πως μοιάζω με τον Ντόναλντ εγώ
Λάμπω εγώ, μα μ’ ένα σπότλαϊτ που δε μου είναι αρκετό
Χριστούγεννα
Τι φταίω που αν λείπεις η ζωή μου διψά, το γαϊδουράκι της τραβάει αργά
Να βρει ένα πανδοχείο νυχτερινό, να `ναι ανοιχτό
Ή έστω μια φάτνη να χωράει το κενό
Χριστούγεννα
Χωρίς αυτά ο χρόνος δεν ξεκινά, βοσκούς μαζεύω, μάγους από μακριά
Γιορτάζω για ν’ αλλάξουμε οριστικά, χρόνια πολλά
Χωρίς να προσποιούμαι τίποτα πια

Ερμηνευτικά ΣχόλιαΧριστούγεννα: ένα από τα πιο όμορφα τραγούδια ενός σύγχρονου τραγουδοποιού, που με πικρό χιούμορ και εμβάθυνση στις ανθρώπινες σχέσεις, αποτυπώνει τη ζωή μας. Στέκεται απέναντι στα Χριστούγεννα και βλέπει το πώς τα γιορτάζουμε, ποια είναι η ζωή μας, πώς μπορούμε να δώσουμε στη γιορτή ένα αληθινό νόημα.
Δεν περιμένω όμως τίποτα πια: ο άνθρωπος δεν περιμένει τίποτε ιδιαίτερο από τον τρόπο της γιορτής, όπως τον ζούμε. Ψώνια, διασκέδαση, ξεκούραση, έθιμα, μία επιφανειακή εκδήλωση συναισθημάτων, χωρίς καμία εμβάθυνση στο νόημα της γιορτής. Και την ίδια στιγμή η αίσθηση του μάταιου, πως ό,τι κι αν κάνει κάποιος, η γιορτή δεν μπορεί να του δώσει αληθινό σκοπό στη ζωή.
πρώην Έλληνας αριστερός: τα Χριστούγεννα είναι οικογενειακή γιορτή. Έτσι και ο τραγουδοποιός βλέπει την οικογένειά του που ζει τον συμβιβασμό στα όνειρά της. Τα δώρα δεν τα φέρνει ο Αϊ Βασίλης, αλλά ο μπαμπάς του (απομυθοποίηση του τρόπου σκέψης της παιδικής ηλικίας, μαζί με την ίδια την παιδική ηλικία), ο οποίος είναι ένας «πρώην Έλληνας», διότι δεν ξέρει αν ανήκει στην Ευρώπη, στον ελληνικό τρόπο ζωής και σκέψης, στον παγκόσμιο τρόπο, στη Δύση ή στην Ανατολή, παντού και πουθενά, με το πλέον πιθανό να είναι πρώην Έλληνας σήμερα, δηλαδή αλλοτριωμένοςαπό την σύγχυση ταυτότητας που ζει η πατρίδα και η κοινωνία μας. Είναι θνητός και όχι η αυθεντία, ο αθάνατος, ο σπουδαίος, ο ξεχωριστός, όπως νομίζουν τα παιδιά για τους μπαμπάδες του. Την ίδια στιγμή τα όνειρά του δεν βρίσκουν καμία στέγη, δεν έχουν πού να στεγαστούν, έχει παραιτηθεί από αυτά, τα κρατά μόνο για τον εαυτό του, δεν ελπίζει σε κάτι ουσιαστικό, έχει αρχίσει να γερνάει. Την ίδια στιγμή και η μαμά του έπαψε να είναι το «ανοιξιάτικο κορίτσι», αυτό που έχει νιάτα, φρεσκάδα, δροσιά και έγινε μία κυρία που γκρινιάζει με τις συνταγές του φαγητού και τις δουλειές του σπιτιού, ενώ οι μυρωδιές του σπιτιού, των καβγάδων, της ζωής θυμίζουν μια πληγή του παρελθόντος που δεν θέλει κανείς να θυμάται, δηλαδή λάθη ή φόβους ή τον θάνατο που έχει ρίξει τον φόβο του στις ψυχές μας. Σημείο κλειδί ο συμβιβασμός.
τα πλέιμομπίλ μου είναι εξαιτίας μου κουτσά: ο τραγουδοποιός έχει παραιτηθεί από την παιδικότητά του. Παιδί είναι αυτό που μπορεί να παίξει, να χαρεί και να κρατήσει την καρδιά του φρέσκια. Αυτός –εξαιτίας μου- έχει μισοκαταστρέψει τα παιχνίδια του και τα κρατά μόνο ως μνήμη, γι’ αυτό είναι κουτσά. Την ίδια στιγμή η χλιδή να σβήνει τα βεγγαλικά με σαμπάνια μας δείχνει ότι σκοπός της ζωής του έγινε η απόκτηση και η σπατάλη υλικών αγαθών. Πώς να γιορτάσει κάποιος όταν σκέφτεται και λειτουργεί έτσι; Γι’ αυτό και θεωρεί πως οι μόνοι που μπορούν να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα είναι τα μωρά στις θερμοκοιτίδες, όσοι δηλαδή κρατούνε μία αθωότητα στην καρδιά, και όσοι βρίσκονται στα χωριά, δηλαδή οι απλοί και ταπεινοί στην καρδιά. Σημείο κλειδί η ζωή χωρίς παιδικότητα και απλότητα που έχουμε χάσει.
κι ό,τι αρχίζω μου πηγαίνει στραβά: εδώ επισημαίνει ότι έχει κάνει ως κέντρο της ζωής του τον εαυτό του και έχει αφήσει στην άκρη το Θεό και την πίστη σ’ Αυτόν. Ξεκινά μόνος του να πετύχει και αποτυγχάνει, ενώ ο ίδιος με τη ζωή του της αμαρτίας προσθέτει καρφιά στο Χριστό. Και όχι μόνο ο ίδιος, αλλά και όλοι οι άνθρωποι και στο παρελθόν (πάντα) και στο μέλλον (θα είναι πάντα ξανά). Σημείο κλειδί η ζωή χωρίς Θεό που γίνεται μια ζωή αποτυχίας και αμαρτίας.
Κι εσύ τι θες απ’ τη ζωή μου ξανά; Απόπειρα να βρει νόημα στον έρωτα, στη σχέση του με την κοπέλα που αγαπά. Κι εκεί όμως νιώθει να αποτυγχάνει. Αυτή είναι γεμάτη λαμπιόνια, δηλαδή στολισμένη, γκλαμουράτη, ξεχωριστή και την ίδια στιγμή «θανατερή», δηλαδή εγωκεντρική και σκληρόκαρδη. Το φιλί της, την αγάπη της το χρειάζεται, αλλά την ίδια στιγμή την μισεί, γιατί «θέλει να είναι πάντα η ίδια και να αλλάζει αυτός». Δεν σέβεται το πρόσωπό του, αλλά ζητά από τον ίδιο να αλλάξει για χάρη της, χωρίς όμως αυτό να λειτουργεί αμοιβαία. Παρόλα αυτά, τον θέλει προσωπικό της δημιουργό, ζητά από αυτόν να δημιουργήσει για χάρη της, να είναι ο καλλιτέχνης που θα γεννά αγάπη γι’ αυτήν και ομορφιά, θα της κάνει τις χάρες που χρειάζεται, όπως ο Ντόναλντ Ντακ στην Ντέζι του, χωρίς να λαμβάνει υπόψιν της ότι κι αυτός λάμπει, μόνο που είναι ένα προβολάκι που δεν είναι αρκετό για να φωτίσει τον κόσμο αλλά και τον εαυτό του. Αναζητεί το αληθινό του πρόσωπο, είναι παραδομένος σε μια σχέση που δεν τον βοηθά να γίνει αληθινός και να βρει την ταυτότητά του, παρότι νιώθει πως έχει δυνατότητες και χαρίσματα. Είναι παγιδευμένος. Σημείο κλειδί ο έρωτας που παγιδεύει τον άνθρωπο όταν δεν τον βοηθά να βγάλει το αληθινό του πρόσωπο αλλά τον εγκλωβίζει στον εγωισμό και στην πρόσκαιρη ικανοποίηση.
Αν λείπεις η ζωή μου διψά: Απέναντι στη γιορτή ο τραγουδοποιός νιώθει πως η ζωή του διψά από νόημα, αγάπη, ταυτότητα, αλήθεια, γιατί λείπει ο Χριστός. Έτσι ψάχνει όπως η Παναγία, με υπομονή στο γαϊδουράκι της, ένα πανδοχείο ή έστω μια φάτνη, τον κόσμο ή την Εκκλησία ή μια γωνιά κρυμμένη, έναν άνθρωπο, κάπου που να μπορεί να χωρέσει το κενό του, για να το θεραπεύσει, να το γεμίσει. Σημείο κλειδί η αναζήτηση του νοήματος και της ελπίδας στον κόσμο ή στην Εκκλησία, όπου μπορεί το κενό μας να χωρέσει.
Γιορτάζω για ν ’αλλάξουμε οριστικά: Πήρε την απόφασή του. Μαζεύει όλους τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να συναντήσει το Θεό, είτε ως απλός και ταπεινός βοσκός, είτε ως σοφός και επιστήμονας μάγος, με καρδιά και μυαλό, λέει «χρόνια πολλά» και το εννοεί και την ίδια στιγμή αποφασίζει να γιορτάσει για να αλλάξει οριστικά, να μετανοήσει για την προτέρα ζωή του και να γίνει αληθινός, χωρίς προσποίηση, ψέμα και υποκρισία. Στους αληθινούς ανθρώπους αναπαύεται ο Θεός. Όχι στους δήθεν. Στους αληθινούς γεννιέται ο Χριστός. Αυτούς που έχουν αποφασίσει να δούνε τι αξίζει αληθινά στη ζωή. Για μας είναι η πίστη και η αγάπη. Εκεί βρίσκεται και το νόημα της γιορτής, χωρίς την οποία ο χρόνος για τον ουρανό, για την Ανάσταση δεν ξεκινά. Σημεία κλειδιά η γιορτή, η αλλαγή και η αλήθεια, με το Χριστό μαζί.

Β.Γιορτάζουμε αληθινά Χριστούγεννα
Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε θεωρεί τα Χριστούγεννα σημαντικά. Τα έχει μετατρέψει από γιορτή χαράς για το «δι’ ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός», για το ότι ο Θεός αγαπά τον κάθε άνθρωπο προσωπικά και την ανθρωπότητα ζητώντας την να της δώσει νόημα ζωής που νικά τον θάνατο, δια της σχέσης μαζί Του, της αγάπης, της αλήθειας, της μετάνοιας, σε γιορτή εμπορίου. Τραγούδια, αγορές, στολισμοί, διακοπές, ξεκούραση, ταξίδια, γλέντι, ρεβεγιόν, Christmas eve, έρωτες, παιδικότητα, συναισθήματα, αποτελούν τα σημεία κλειδιά της γιορτής για τους πολλούς. Ακόμη και ο εκκλησιασμός έχει περιοριστεί στον απολύτως απαραίτητο: τον σχολικό. Οι περισσότεροι μεγάλοι αποφεύγουν την Εκκλησία. Γι’ αυτό και τελικά από τα Χριστούγεννα απουσιάζει ο αληθινός πρωταγωνιστής τους, ο Χριστός.
Αυτού του είδους τα Χριστούγεννα κρατούνε μία επιφανειακή ομορφιά. Είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν όσο μένουμε σ’ αυτόν τον κόσμο και γι’ αυτό δεν έχει νόημα να τα απορρίψουμε και αυτόν τον τρόπο εορτασμού. Όμως τα Χριστούγεννα μας δίνονται για να αλλάξουμε. Να αφήσουμε το Χριστό να γεννηθεί στις καρδιές μας. Να μας αναπλάσει ως ανθρώπινο γένος. Να μας ξαναδημιουργήσει ως υπάρξεις που πιστεύουμε, ελπίζουμε, αγαπούμε, που χωρίς να εγκαταλείπουμε τον κόσμο, ξεχωρίζουμε από την λογική της εμπορευματοποίησης, της κάλυψης των υλικών αναγκών και των αισθήσεων. Αυτό είναι μία διαφορετική στάση ζωής, η οποία προϋποθέτει την αποτίναξη του ζυγού της αμαρτίας. Και για να έρθει αυτό, δηλαδή η απόφαση να μην αφήνουμε το κακό να μπαίνει στις καρδιές μας, στη σχέση μας με το Θεό και τον συνάνθρωπο, υψώνοντας «μεσότοιχον φραγμού», δηλαδή έναν τοίχο που μπαίνει ανάμεσα σε όσους θα μπορούσαμε να αγαπήσουμε και να μας αγαπήσουν και που δεν είναι άλλος από το «εγώ» μας που γίνεται φραγμός, φράχτης και σύνορο την ίδια στιγμή, χρειαζόμαστε τον ίδιο το Χριστό να γεννηθεί στις καρδιές μας. Γι’ αυτό και νηστεύουμε. Προσευχόμαστε. Ασκούμε τον εαυτό μας. Και πρωτίστως, κοινωνούμε. Έτσι, Χριστούγεννα χωρίς εκκλησία, χωρίς πίστη, χωρίς αγάπη, χωρίς φιλανθρωπία δεν έχουν νόημα.
Τα Χριστούγεννα είναι για όλους μας, μικρότερους και μεγαλύτερους, η ευκαιρία να ξαναβρούμε την αληθινή μας ταυτότητα. Ότι είμαστε παιδιά του Θεού και ο ίδιος ο Θεός έγινε παιδί για να είναι ένας από εμάς. Για να ξεκινήσει επικεφαλής όλων μας το ωραιότερο παιχνίδι του κόσμου και της ζωής: τη χαρά να είμαστε μέλη της οικογένειας που είναι η Εκκλησία και να ακολουθούμε μία ζωή αληθινή, χωρίς να προσποιούμαστε και χωρίς να φοβόμαστε.
Χριστούγεννα με Χριστό. Γιορτάζουμε για να αλλάξουμε οριστικά!

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΛΥΚΕΙΟΥ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 12

 

Πηγή: Συνοδοιπορία