Άρτος Ζωής "Έφαγαν πάντες και εχορτάσθησαν". (Σχόλια στο Ευαγγέλιο της Κυριακής)

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος

Η ευαγγελική περικοπή ξεδιπλώνει μπροστά μας ένα άλλο θαυμαστό γεγονός που επιτέλεσε ο Κύριός μας, το οποίο έχει τη δική του ξεχωριστή σημασία ως προς τα βαθύτερα μηνύματα που μπορούμε να αντλήσουμε από το περιεχόμενό του. Το θαύμα τού πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων είναι από τα πιο γνωστά. Απ΄ εκείνα που τόσο γλαφυρά αποτυπώνει η γραφίδα των ευαγγελιστών.

 
Αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού προσφέρεται ως απόδειξη ότι ο Χριστός ενδιαφέρεται για τα υλικά προβλήματα των ανθρώπων, για την πείνα τους, αλλά και γιατί παραπέμπει σαφώς στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, σύμφωνα με την ερμηνευτική προσέγγιση της πατερικής σκέψης. Το ότι ο Χριστός επιτελούσε θαύματα με τη δική τους ξεχωριστή σημασία το καθένα, φαίνεται από πλειάδα περιγραφών στο ευαγγέλιο. Μια ενδιαφέρουσα οπωσδήποτε πτυχή που μπορεί να εξετάσει κάποιος από τη συγκεκριμένη περικοπή του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων είναι η στάση των ανθρώπων τότε και σήμερα.

Οι άνθρωποι τότε ακολουθούσαν τον Χριστό για ν’ ακούσουν το λόγο  Του, αλλά και προκειμένου να καταστούν δέκτες των θαυματουργικών ενεργειών του, ως κατ’ εξοχήν αυθεντική έκφραση της αγάπης Του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολλοί απ’ εκείνους που πίστεψαν να γιατρευθούν από διάφορες ασθένειες που τους πρόσβαλλαν στη ζωή τους.

Ο ιερός Ευαγγελιστής γράφει: "καί ακούσαντες οι όχλοι ηκολούθησαν αυτώ πεζή από τών πόλεων" (Ματθ. ιδ΄, 13). Δηλαδή, όταν οι άνθρωποι άκουσαν ότι ο Χριστός είναι κοντά, βγήκαν από τα σπίτια τους, από τις πόλεις όπου διέμεναν και Τον ακολούθησαν. Μάλιστα, σύμφωνα πάντα με την περιγραφή, ο τόπος ήταν έρημος, δεν είχαν μαζί τους τρόφιμα και τους προλάβαινε το βράδυ. Και τα τρία αυτά στοιχεία (έρημος, απουσία τροφίμων, βράδυ) δείχνουν ότι οι άνθρωποι προτίμησαν να ακούσουν τον Χριστό, αψηφώντας τις τόσες δυσκολίες πού αντιμετώπιζαν και τις οποίες μπορούσαν εύκολα να προφασιστούν για να αρνηθούν να Τον ακολουθήσουν. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, ήταν πέντε χιλιάδες άνδρες, χωρίς να υπολογίζεται ο αριθμός των γυναικών και των παιδιών. Το πλήθος επομένως ήταν πολύ πιο μεγάλο στον αριθμό.

Οι προτεραιότητες στη ζωή μας

Είναι ακριβώς εδώ που μπορεί να γεννηθεί μέσα μας ο προβληματισμός ως προς τις προτεραιότητες που βάζουμε στη ζωή μας. Είναι ένα θέμα πολύ καθοριστικό και επομένως σοβαρό που θα πρέπει να μας απασχολεί σε κάθε ώρα και στιγμή. Υπάρχουν λογής ανάγκες στη ζωή μας. Οι υλικές ανάγκες πού συνδέονται με τις επιθυμίες μας, οι βιολογικές ανάγκες πού αφορούν το σώμα μας, οι ψυχολογικές ανάγκες, που συνδέονται με την αναζήτηση της αγάπης, της πληρότητας και της ολοκλήρωσης ως πρόσωπα, κατ’ εικόνα Θεού πλασμένα. Υπάρχουν ακόμα και πνευματικές ανάγκες, που συνδέονται με την έμφυτη τάση του ανθρώπου ν’ αναζητεί το Δημιουργό του και να βιώνει την κοινωνία αγάπης που του προσφέρει η φιλανθρωπία Του.

Ακόμα και η επιστημονική προσέγγιση των πραγμάτων έρχεται σήμερα να επικυρώσει την θέση ότι οι βασικές ανάγκες κάθε ανθρώπου δεν είναι μόνο οι υλικές, αλλά κυρίως η δυνατότητα να αγαπά και να τον αγαπούν. Μόνο σ’ αυτήν ακριβώς την προοπτική μπορεί να κατοχυρώνεται η ανεκτίμητη αξία του ανθρώπου που τον αναδεικνύει ως πρόσωπο. Όταν, λοιπόν, δεν ικανοποιούνται αυτές οι βασικές ψυχικές ανάγκες, τότε ο άνθρωπος αισθάνεται οδύνη, δυσφορία και κυρίως στενοχώρια (δεν υπάρχει χώρος για να μπορεί να αγαπά ο ίδιος και να τον αγαπούν οι συνάνθρωποί του), έστω κι αν ζει μέσα στην ευμάρεια, την χλιδή και τον υλικό πλούτο.

Βαθύτερα αίτια της κρίσης

Η παραγνώριση της βασικής ανάγκης ότι ο άνθρωπος ολοκληρώνεται μόνο στην προοπτική της σύνδεσής του με τον Θεό, δηλαδή η αίσθηση ότι αυτό που μπορεί να του προσφέρει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι να βιώνει στη ζωή του την παρουσία του Θεού και να είναι προσανατολισμένος προς αυτή την κατεύθυνση, είναι η βασική αιτία του γεγονότος ότι σήμερα οδηγείται από αδιέξοδο σε αδιέξοδο, με τις λογής κρίσεις να τον συνθλίβουν και να τον καταβαραθρώνουν ως ύπαρξη. Από αυτήν τη βασική αναγκαιότητα είναι που γεννιούνται διάφορα σημαντικά ερωτήματα στη ζωή μας, όπως: ποιός μάς δημιούργησε, γιατί ήλθαμε στην ζωή, πού πηγαίνουμε, γιατί πεθαίνουμε, τί γίνεται η ψυχή μετά τον θάνατο; Δεν υπάρχει άνθρωπος πού δεν απασχολήθηκε ποτέ με τέτοια υπαρξιακά ερωτήματα. 

Από αυτήν την βασική ανάγκη δημιουργήθηκε η φιλοσοφία και οι αναζητήσεις τού ανθρώπου για τον Θεό. Όταν ο άνθρωπος δεν ικανοποιεί αυτήν την θεολογική ανάγκη του, αισθάνεται τότε ανικανοποίητος και αποτυχημένος στην ζωή.

Η κρίση την οποία βιώνουμε σήμερα δεν έχει να κάνει μόνο με οικονομικούς δείκτες, αλλά πρωτίστως με πνευματικούς και υπαρξιακούς. Είναι αποτέλεσμα της μή ικανοποίησης των ψυχικών και θεολογικών αναγκών. Μεγάλοι επιστήμονες έρχονται τώρα να αρθρώσουν λόγο προς την κατεύθυνση ότι ο άνθρωπος δεν πεθαίνει από την έλλειψη υλικών αγαθών και τροφίμων, αλλά κυρίως από την απόγνωση και την απελπισία, ως καταστάσεις που βιώνει λόγω των πνευματικών και υπαρξιακών αδιεξόδων του.

Αγαπητοί αδελφοί, από την σημερινή περικοπή φαίνεται ότι οι άνθρωποι της εποχής εκείνης προτίμησαν να ακούσουν τον Χριστό, χωρίς να τους προβληματίζει η έλλειψη των τροφίμων και το ερημικό τοπίο, με τη δική τους βέβαια αλληγορική σημασία στη ζωή μας. Τελικά η στάση τους αυτή, που είναι και για το σήμερα το μεγάλο ζητούμενο, τούς οδήγησε να καρπωθούν και τα πνευματικά και τα υλικά αγαθά. Επιβάλλεται επομένως και εμείς να αναζητάμε την ικανοποίηση κυρίως των πνευματικών αναγκών μας, να συναντήσουμε τον Χριστό και να εγκολπωθούμε την κοινωνία μαζί Του. Αδιάψευστος δείκτης στην πορεία μας αυτή, η μορφή της μεγαλομάρτυρος και αθληφόρου Παρασκευής τη μνήμη της οποίας τιμούμε σήμερα και επικαλούμαστε τις πρεσβείες της προς τον Πανάγαθο Θεό. Συγκεντρώνει στο ιερό της πρόσωπο πλήθος χαρισμάτων. Με το θαυμαστό μαρτύριο της ανεδείχθη μεγαλομάρτυς, με την παρθενική της ζωή ασκήτρια και οσία, με τα θαύματά της άριστος ιατρός και με τη γνώση των θείων μυστηρίων σοφή. Ανεβλάστησε σαν άνθος από την προσευχή των ευσεβών γονέων της και ευωδιάζει με την αγιότητα της την Εκκλησία του Χριστού.