ΧΑΙΡΕ ΚΡΙΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΥΣΩΠΗΣΙΣ, ΧΑΙΡΕ ΠΟΛΛΩΝ ΠΤΑΙΟΝΤΩΝ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ

               

του π. Θεμιστοκλή Μουρτζανού

Η αυτοκριτική είναι ένα στοιχείο που δεν έρχεται εύκολα στην ζωή μας. Το να πούμε «φταίω» προϋποθέτει επίγνωση του εαυτού μας, επιλογή η αλήθεια να είναι η προτεραιότητά μας, αλλά και διάθεση για μετάνοια, δηλαδή για αλλαγή σκέψης και ζωής. 

Αλλιώς, ακόμη και να πούμε το «φταίω», θα θελήσουμε να προσθέσουμε ελαφρυντικά, τα οποία στην πράξη θα ακυρώσουν την ομολογία. Διότι όταν δικαιολογούμαστε, τότε δεν είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε την ευθύνη, καθώς ομολογία χωρίς ανάληψη ευθύνης είναι δώρον άδωρον.

                Οι άνθρωποι σήμερα έχουμε την πολυτέλεια της ψυχολογικής υποστήριξης. Η επιστήμη έχει προχωρήσει, έχει αναπτυχθεί και αυτό δεν είναι κακό. Το αντίθετο, θα λέγαμε. Βοηθά στο να βρούμε ισορροπίες και να εκτονώσουμε τις σκέψεις μας. Οι παλαιότερες μορφές κοινωνιών, στρώματα των οποίων συναντούμε στην Εκκλησία και στην ύπαιθρο, είχαν ως δυνατότητα λύτρωσης του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου το μυστήριο της εξομολόγησης στην παράδοση της πίστης και την γειτονιά ως παρέα και κοινότητα. 

Το « φταίω» γινόταν κίνηση συναίσθησης ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Κι αυτό διότι ο άνθρωπος είχε ανάγκη, εκτός του να μοιραστεί, να λάβει άφεση, να αποκατασταθεί στην κοινότητα, όπως αυτή διασωζόταν στην Εκκλησία και την γειτονιά του. Σήμερα ακόμη και η λύτρωση έχει μετατραπεί σε ιδιωτικό γεγονός. Ο άνθρωπος μοιράζεται τα ψυχολογικά του, τις ενοχές του, τα «φταίω»  του με στόχο την βελτίωσή του, την δικαιολόγησή του, την αποφυγή της ταπείνωσης ενώπιον της κοινωνίας, με τον ειδικό, ώστε να μην αισθανθεί άσχημα. 

Το ατομοκεντρικό μοντέλο σε όλη του την αποθέωση. Φαινόμενο των καιρών η χρησιμότητα. Το αποδεχόμαστε διότι δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, αλλά δεν μπορεί παρά να προβληματιστούμε για την αποθέωσή του, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψιν την κοινότητα, παρά την επίφαση ότι «βελτιούμενος εγώ, μπορώ να γίνω καλύτερος για όλους».

                Στην ζωή της Εκκλησίας, εκτός από το μυστήριο της μετανοίας, έχουμε και την ομολογία του « φταίω»  στην προσευχή, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε κοινοτικό επίπεδο. Στην ακολουθία των Χαιρετισμών αναφωνούμε στην Υπεραγία Θεοτόκο:  «Χαίρε, Κριτού δικαίου δυσώπησις, χαίρε, πολλών πταιόντων συγχώρησις». «Χαίρε εσύ που είσαι αυτή που μεταφέρεις τις παρακλήσεις μας για άφεση στον Δίκαιο Κριτή, χαίρε εσύ που οδηγείς τους πολλούς σε συγχώρηση για όσα φταίνε».

Η Παναγία εκφράζει τόσο την δική της θέση στην Εκκλησία, όσο και την δική της σχέση με τον Χριστό με δύο τρόπους: την δυσώπηση και την συγχώρηση.  Παρακαλεί για μας τον Χριστό και συγχωρεί εμάς, όπως η μάνα τα παιδιά της, ό,τι κι αν έχουν κάνει, ώστε να ζητά από τον Δίκαιο Κριτή να μας δώσει κι άλλη ευκαιρία στην ζωή μας. Η αγάπη της για τον κάθε άνθρωπο την κάνει να  ταπεινώνεται η ίδια. Γνωρίζει την δυσκολία μας να ταπεινωθούμε ενώπιον του Θεού, διότι οι άνθρωποι ντρεπόμαστε, όχι μόνο για όσα σκεφτόμαστε και πράττουμε, αλλά και διότι έχουμε μάθει να θεωρούμε τον Θεό αδυσώπητο καθώς ως Παντοκράτωρ δεν μπορεί να συγκριθεί με μας. 

Όσο πιο ψηλά είναι κάποιος, τόσο δυσκολευόμαστε να τον προσεγγίσουμε. Θεωρούμε θράσος μας να απευθυνθούμε απ’  ευθείας σ’  αυτόν και βάζουμε μεσολαβητές, για να μεταφέρουν τα αιτήματά μας. Αυτό κάνουμε και με την Υπεραγία Θεοτόκο. Της ζητούμε να μεταφέρει τα αιτήματά μας στον Υιό και Θεό της, ως μεσολαβήτρια. Γνωρίζουμε ότι Εκείνος είναι Δίκαιος και ότι θα δείξει κατανόηση. Θέλουμε όμως και το Πρόσωπο εκείνο που θα συνηγορήσει για μας. Και πιστεύουμε ότι η Μάνα είναι το μοναδικό και καταλληλότερο.

Την ίδια στιγμή η Παναγία μάς δείχνει ότι η συγχώρηση έρχεται σε όσους ταπεινώνονται. Σε όσους ομολογούν χωρίς περιστροφές, με ειλικρίνεια και αλήθεια καρδιάς, τα ελαττώματα και τις αδυναμίες τους, τις αμαρτίες τους, δηλαδή κάθε κίνηση, σκέψη, πράξη που μας χωρίζει από τον Θεό και τον πλησίον. Σε όσους αναλαμβάνουν την ευθύνη για όσα πράττουν και κάνουν αγώνα να αλλάξουν. Σε όσους αποφεύγουν να επιρρίψουν ευθύνες στους άλλους, για να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους. Σε όσους με τιμιότητα και γενναιότητα συγχωρούν, για να συγχωρεθούν. Και η παναγία έδειξε αυτόν τον τρόπο με όλη την ζωή της, όταν πάντοτε έβλεπε με συμπάθεια τις ελλείψεις των ανθρώπων: από το αίτημα για μετατροπή του νερού σε κρασί στον γάμο της Κανά, μέχρι την σιωπή της κάτω από τον Σταυρό του Υιού της.

Είναι Δίκαιος Κριτής ο Χριστός, όχι μόνο για την παντοδυναμία του ή για το ότι είναι ο Ίδιος η Αλήθεια. Είναι Δίκαιος διότι αγαπά. Ακούει την Μητέρα Του και Μητέρα όλων των ανθρώπων και μας δίνει ως δωρεά την αποκατάσταση στην κοινότητα. Με την παράκληση που αναδεικνύει ταπείνωση και όχι θράσος. Με την συγχώρηση που δείχνει γενναιότητα από εμάς και αρχοντιά από Εκείνον. Με την απόφαση για αλλαγή από την πλευρά μας και όχι την μετακύλιση των ευθυνών. Με την εκζήτηση της Εκκλησίας ως την αυθεντικής κοινότητας που δίνει συνεχώς ευκαιρίες σε αυτόν που το ζητά, αλλά και περιμένει όποιον δεν έχει ακόμη επίγνωση και δεν κάνει την αυτοκριτική του, να επιστρέψει.

Ας είναι η Υπεραγία Θεοτόκος η ασφάλειά μας και το πρότυπό μας να δίνουμε στους άλλους αυτό που ζητάμε από τον Θεό!