Σχόλια στο Ευαγγέλιο της Κυριακής - (Περιτομὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ)

 

 

Αχειροποίητη περιτομή

 «Ουκ εβδελύξατο σαρκός την περιτομήν, αλλ’ έδωκεν εαυτόν τύπον και υπογραμμόν πάσι προς σωτηρίαν»

 
 Η αρχή του νέου χρόνου που αποτελεί για τον κάθε άνθρωπο πρόκληση για ανώτερα πνευματικά ανεβάσματα, μάς φέρνει ενώπιον μιας μεγάλης πατερικής μορφής. Τιμούμε την ιερή μνήμη του Βασιλείου του μεγάλου, αρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας του Θαυματουργού. 

Η μορφή του λάμπει στο ορθόδοξο χριστιανικό στερέωμα και καθοδηγεί τα βήματα και την πορεία μας με το άγιο και φωτεινό παράδειγμα που μάς κατέλειπε. Προς τιμή του Μεγάλου Βασιλείου τελείται σήμερα και η λειτουργία του, που μέσα από το μελιστάλακτο πνευματικό της πλούτο εντρυφούμε ουράνιους μαργαρίτες.

Συγχρόνως, όμως, εορτάζουμε και τη Δεσποτική εορτή της Περιτομής του Κυρίου. Η υμνολογία της Εκκλησίας μάς πληροφορεί εμφαντικά ότι «ουκ εβδελύξατο σαρκός την περιτομήν, αλλ’ έδωκεν εαυτόν τύπον και υπογραμμόν πάσι προς σωτηρίαν».

Η Περιτομή

Για την Περιτομή του Κυρίου κάνει λόγο και το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας που είναι παρμένο από την επιστολή του αποστόλου Παύλου προς τους Κολασσαείς. Μπαίνοντας ο Κύριος μέσα στην ανθρώπινη ιστορία, προσέλαβε όλα που αφορούν την ανθρώπινη φύση. Εκτός, βέβαια, από την αμαρτία, που συνιστά παρά φύση για τον άνθρωπο κατάσταση και διολίσθηση από την αγάπη του Θεού. Ακολούθησε ακόμα και διαδικασίες και σχήματα των ανθρώπων. 

Πολύ περισσότερο και όλα εκείνα που αφορούσαν τις διατάξεις του Νόμου. Άλλωστε, ο ίδιος το είχε κάνει ξεκάθαρο ότι δεν ήλθε για να τον καταργήσει αλλά για να τον συμπληρώσει. Υπόκειται έτσι και στις διατάξεις για την Περιτομή. Χωρίς, ωστόσο, να εγκλωβίζεται σε οποιαδήποτε σχήματα και τύπους.  Αντίθετα, προσλαμβάνει τα παλαιά και τα μεταβάλλει σε καινούργια, στην προοπτική πάντα της προσφερόμενης αγάπης του για τη σωτηρία των ανθρώπων.

Αχειροποίητη

Σεβόμενος ο Κύριος τα όσα προέβλεπε ο νόμος, και στη συγκεκριμένη περίπτωση την περιτομή, προσφέρει στους ανθρώπους κάτι πολύ ανώτερο και πολύτιμο: την αχειροποίητη περιτομή «εν τη απεκδύσει του σώματος των αμαρτιών της σαρκός». Με την προοπτική που διανοίγεται μέσα από τους ορίζοντές της, ο εν Χριστώ άνθρωπος μπορεί πλέον να περιπατεί «εν καινότητι ζωής». Το απολυτίκιο της εορτής μάς πληροφορεί ότι: «Νόμον εκπληρών περιτομήν θελήσει καταδέχη σαρκικήν, όπως παύση τα σκιώδη και περιέλη το κάλυμμα των παθών ημών». 

Τα σκιώδη αναφέρονται στο μωσαϊκό νόμο που καθόριζε και επέβαλλε την τυπική περιτομή. Κατά τρόπο που «εν νόμω σκιά και γράμματι τύπον κατίδωμεν οι πιστοί». Όλα τελικά του Νόμου παραπέμπουν και αναφέρονται στο πρόσωπο του Χριστού. Μόνο σ’ αυτή την προοπτική μπορεί να καταξιώνεται. Η περιτομή τελικά προσανατόλιζε τον περιούσιο λαό στο πρόσωπο του αναμενόμενου Μεσσία.

Από τη στιγμή όμως που ο Κύριος με την ένσαρκη παρουσία του προσφέρει στον άνθρωπο τη σωτηρία, ως δυνατότητα σύνδεσης της θνητής ύπαρξής του με την αιώνια αγάπη του Θεού, τότε η «χειροποίητη περιτομή» του μωσαϊκού νόμου έχει εκπληρώσει την αποστολή της και έχει ουσιαστικά ξεπεραστεί. Γι’ αυτό και ο Παύλος, στο αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας, προβάλλει την εν Χριστώ «αχειροποίητον περιτομήν» της καθαρθείσας από την αμαρτία καρδίας του ανθρώπου. 

Ειδικότερα, το περιεχόμενο της αχειροποίητης περιτομής εστιάζεται στο μυστήριο του αγίου Βαπτίσματος. Με το μυστήριο αυτό ο άνθρωπος εντάσσεται στο Σώμα του Χριστού, δηλαδή στην Εκκλησία. Το βαθύτερο νόημα του Βαπτίσματος παραπέμπει ακριβώς στη συμμετοχή μας στο θάνατο του Χριστού διά της τριπλής κατάδυσης, ίνα «ώσπερ ηγέρθη Χριστός εκ νεκρών, ούτω και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν». 

Αυτή η καινούργια ζωή, η τόσο συναρπαστική, που ξανοίγεται μπροστά μας σηματοδοτεί ένα ανεπανάληπτο μεγαλείο για τον άνθρωπο να μετέχει στην κοινωνία της αγάπης του Θεού, απ’ όπου και αναβλύζει το μυστήριο της αιώνιας ζωής.

Ο Μέγας Βασίλειος

Αυτή τη θεία ζωή ακτινοβολούσε αδιάκοπα μέσα από την αγιασμένη ύπαρξή του ο Μέγας Βασίλειος. Τόσο με τη βιωτή του όσο και με τη θεία διδασκαλία του, όπως αυτή αποκρυπτογραφείται μέσα από τον πλούτο των μελιστάλακτων συγγραμμάτων του, γίνεται οδοδείκτης που παραπέμπει στην αιωνιότητα. 

Τονίζει ο θείος πατέρας ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι ανοικτός στην προσφερόμενη αγάπη του Θεού και δεκτικός στην αρετή της ταπείνωσης.  Ακριβώς, ο Μέγας Βασίλειος διαβλέπει στον εγωισμό του ανθρώπου την αλλοίωση της φύσης του, που είναι «ήμερη και κοινωνική» και όχι «μοναστική και αγρία».

Εισήλθαμε από σήμερα σε μια καινούργια χρονιά. Η ανταλλαγή ευχών και οι προσδοκίες δημιουργούν ίσως μια πιο ευφρόσυνη και ζεστή ατμόσφαιρα. Αναμένουμε ένα καλύτερο κόσμο. Ο Μέγας Βασίλειος είναι πολύ διευκρινιστικός στο θέμα αυτό. Ένα από τα βασικά του μηνύματα είναι ότι οι όποιες ευχές και προσδοκίες αποκτούν νόημα και αξία στο βαθμό που εμείς οι ίδιοι είμαστε έτοιμοι για να εκμεταλλευόμαστε τις μεγάλες σωτηριολογικές ευκαιρίες που μάς προσφέρει ο χρόνος. Σε αντίθετη περίπτωση, ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πορεία που οδηγεί στην φθορά και στο θάνατο.

Αγαπητοί αδελφοί, η προσφορά από τον Κύριο της αχειροποίητης περιτομής που προσφέρει απαλλαγή από την κατάσταση της αμαρτίας, μάς σπρώχνει για να ενδυθούμε στη ζωή μας τον Χριστό. Αλλά και η μορφή του Μεγάλου Βασιλείου, με την όλη ζωή και δράση του, με αποκορύφωμα το μεγάλο κάστρο της αγάπης, τη γνωστή «Βασιλειάδα», δεν αφήνει άλλη επιλογή από το να αξιοποιούμε την κάθε στιγμή της ζωής μας για να βιώνουμε το αιώνιο παρόν της αγάπης του Θεού. 

Είναι, άλλωστε, ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να εξέλθουμε από την τραγικότητα στην οποία μάς εγκλωβίζει το οδυνηρό πέρασμα του χρόνου και να εισέλθουμε στην αιώνια χαρά του Κυρίου. Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου