Η νηστεία.

  

Η νηστεία δεν είναι απλώς η εγκράτεια του σώματος· είναι το άγγιγμα της ψυχής στον ουρανό, η άρρητη συνομιλία του ανθρώπου με τον Θεό μέσω της σιωπής των παθών και της ταπείνωσης του εγώ. 

Δεν είναι μια πράξη εξωτερική, ούτε ένας ασκητικός ηρωισμός για τα μάτια των άλλων· είναι εσωτερικό ταξίδι, είναι μέθεξη και μετάνοια, είναι η άσκηση του να αρνηθείς τα πρόσκαιρα για να βρεις το αιώνιο.

Η Εκκλησία, σοφή παιδαγωγός, προσφέρει την νηστεία ως δρόμο προς την κάθαρση και την κοινωνία με το θείο. Όχι ως επιβολή, αλλά ως πρόσκληση. Όχι ως στέρηση, αλλά ως απελευθέρωση. 

Ο άνθρωπος, φορτωμένος με τη βαρύτητα των επιθυμιών και των συνηθειών του, λησμονεί τον εαυτό του· η νηστεία τού θυμίζει ποιός είναι. Θυμίζει ότι δεν ζει μόνο με άρτο, αλλά «ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ».

Στην αληθινή νηστεία η τροφή δεν είναι ο εχθρός· ο εχθρός είναι η προσκόλληση. Η νηστεία δεν είναι τιμωρία, αλλά θεραπεία. Είναι άρνηση των περιττών για να φωτιστούν τα ουσιώδη. Όπως το καθάρισμα ενός παραθύρου δεν προσθέτει φώς στον ήλιο, αλλά αφαιρεί τη θολούρα για να περάσει μέσα το φώς, έτσι και η νηστεία καθαρίζει το βλέμμα της ψυχής ώστε να αντικρίσει τον Θεό.

Στην Ορθόδοξη Παράδοση, η νηστεία είναι πάντοτε ενωμένη με την προσευχή και την ελεημοσύνη. Χωρίς αυτά, κινδυνεύει να καταστεί απλώς δίαιτα, χωρίς πνευματικό βάθος. Το σώμα νηστεύει, αλλά και ο νους απομακρύνεται από τον θυμό, η γλώσσα από την κατάκριση, η καρδιά από την υπερηφάνεια. Είναι μια ολιστική κάθαρση που στοχεύει στη θεογνωσία, όχι στην αυτοδικαίωση.

Κι όμως, η αληθινή νηστεία δεν θορυβεί. Δεν κομπάζει. Δεν διαλαλεί την αρετή της. Κρύβεται, όπως κρύβεται ο σπόρος μέσα στη γη, ώσπου να φανερώσει τον καρπό της. Ο Χριστός, όταν δίδαξε περί νηστείας, δεν πρόσταξε νομικισμούς· προσκάλεσε σε καρδιακή στάση.
Η νηστεία είναι πράξη ελευθερίας. Δεν γίνεται για να εξαγοράσει ο άνθρωπος τη σωτηρία του· γίνεται για να την επιθυμήσει, να την ποθήσει αληθινά. Είναι στάση αγάπης, η ελάχιστη ανθρώπινη απόκριση στο άπειρο έλεος του Θεού. Είναι η μικρή σταγόνα κόπου που ρίχνει ο άνθρωπος στον ωκεανό της Χάριτος.

Στο τέλος, το νόημα της νηστείας είναι η επιστροφή. Όχι στην απλή εγκράτεια ή στον ηθικισμό, αλλά στον Πατέρα, όπως ο άσωτος υιός· με συντετριμμένη καρδιά, με μάτια που αναζητούν τον ορίζοντα του Ελέους, με χέρια άδεια αλλά ψυχή γεμάτη ελπίδα. Η νηστεία είναι ο δρόμος πρός το σπίτι. Και στο σπίτι, πάντοτε μας περιμένει η αγκαλιά του Πατέρα, όχι για να μας κρίνει, αλλά για να μας ντύσει πάλι με την πρώτη στολή· τη στολή της Χάριτος.