Σχόλια στο Ευαγγέλιο της Κυριακής (Ε΄ Λουκά)

Ο αυθεντικός πλούτος

«Και εν τω άδη επάρας τους οφθαλμούς αυτού, υπάρχων εν βασάνοις, ορά τον Αβραάμ από μακρόθεν και Λάζαρον εν τοις κόλποις αυτού»

Η φιλαργυρία των Γραμματέων και των Φαρισαίων στάθηκε αφορμή για να μας προσφέρει ο Χριστός την παραβολή του πλούσιου και του φτωχού Λαζάρου, η οποία βρίθει μηνυμάτων και νοημάτων ουράνιας εμβέλειας και ακτινοβολίας. Οι Φαρισαίοι έβλεπαν σαν εύνοια του θεού την εξασφάλιση υλικών αγαθών και χρημάτων και κατ’ επέκταση σαν αποδεικτικό στοιχείο και πιστοποίηση του «καλού εαυτού τους». Με αυτό τον τρόπο δικαίωναν τον εαυτό τους μπροστά στους ανθρώπους και αδιαφορούσαν βέβαια για την εσωτερική τους ακαταστασία και κυρίως την αξεπέραστη υποκρισία τους που αποτύπωναν τις πραγματικές προθέσεις και διαθέσεις τους.

Αυτή ακριβώς η αντίληψη δυστυχώς διαπερνά στο χρόνο και φθάνει μέχρι και τις δικές μας μέρες με διάφορες μορφές και εφαρμογές. Γι’ αυτό και επιβάλλεται μεγάλη προσοχή για να μην πέσουμε στην παγίδα που τόσο αδίστακτα στήνει η φαρισαϊκή υποκρισία. Η εγωιστική καλοπέραση σ’ αυτό τον κόσμο, μπορεί να μας οδηγήσει στην απώλεια της κοινωνίας της αγάπης του Θεού, δηλαδή της Ουράνιας Βασιλείας. Αντίθετα, οι δοκιμασίες της ζωής μπορεί να λειτουργήσουν ως δείκτες που παραπέμπουν στον Παράδεισο, αρκεί να τις αποδεχόμαστε με πίστη, υπομονή και ελπίδα. Ζωτικής σημασίας επομένως μηνύματα που μας προφυλάσσουν από επικίνδυνες παγίδες, δίνονται μέσα από την παραβολή του πλούσιου και του πτωχού Λαζάρου. Αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε την περίπτωσή τους.

Ο πλούσιος

Ο πλούσιος της παραβολής κατακρατούσε όλα τα αγαθά μόνο για τον εαυτό του. Ο εγωισμός του, προκαλούσε τόση εσωτερική ακαταστασία μέσα του ώστε κλεινόταν ερμητικά στον εαυτό του και περιφρονούσε όλους τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είχε συνέπειες και για τον ίδιο που παρέμενε χωρίς πρόσωπο, δηλαδή χωρίς όνομα, όπως άλλωστε φαίνεται μέσα από τη συγκεκριμένη περικοπή. Η παραβολή κάνει λόγο αόριστα και γενικά για κάποιο πλούσιο, ενώ από την άλλη προβάλλει την προσωπικότητα του πτωχού Λαζάρου.

Αυτή την αλήθεια πρέπει να την προσέξουμε ιδιαίτερα σήμερα. Ο πολιτισμός μας ευνοεί την υπερτροφική ανάπτυξη του εγωισμού και του ατομισμού του ανθρώπου. Γι’ αυτό και υπερισχύει η εκτροφή κοινωνιών που δομούνται στην αλαζονεία και την έπαρση. Ο άνθρωπος σήμερα στερείται προσωπικής ταυτότητας και έτσι χάνει την αξία του με την υποταγή του σε θεσμούς και συστήματα που σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργούν στραγγαλιστικά και εξουθενωτικά. Πολτοποιείται η προσωπικότητά του σε μια ανώνυμη μάζα και καταντά ένα απλό νούμερο και αριθμός.

Ο πλούσιος της παραβολής ήθελε όλοι οι άλλοι να τον υπηρετούν και να τον φροντίζουν, ενώ αυτός δεν πρόσφερε τίποτε. Ούτε ακόμα από τα περισσεύματα των αγαθών του. Η συμπεριφορά του αυτή αποτυπώνεται στη στάση που τηρούσε απέναντι στον πτωχό Λάζαρο.

Μέσα από τις αντιθέσεις που εναλλάσσονται στη διήγηση, προβάλλει από τη μια η καλοπέραση του πλουσίου και από την άλλη η εξαθλίωση του Λαζάρου. Ακριβώς, το Ευαγγέλιο μας βοηθά ν’ ανακαλύπτουμε μέσα σ’ αυτές τις αντιθέσεις την αληθινή και αιώνια αξία του ανθρώπου. «Παράγει το σχήμα του κόσμου τούτου». Αυτός ο κόσμος περνάει. Εκείνος που «μένει εις τον αιώνα» είναι η αλήθεια του Θεού, την οποία καλείται ο άνθρωπος να εγκολπωθεί στη ζωή του όσο τίποτε άλλο στον κόσμο.

Ο Λάζαρος

Αξίζει όμως να εγκύψουμε και στην περίπτωση του πτωχού Λαζάρου. Το όνομα Λάζαρος σημαίνει «ο Θεός βοηθός μου». Αυτό μετουσίωνε σε πράξη καθημερινής ζωής μέσα από την φτώχεια και τη βαριά αρρώστια του. Προσπαθούσε να χορτάσει με ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Τόσο αδύνατος ήταν ο Λάζαρος, ώστε δεν μπορούσε ούτε τα σκυλιά ν’ απομακρύνει που έρχονταν και έγλυφαν τις πληγές του και με αυτό τον τρόπο του προξενούσαν φοβερούς πόνους.

Παρά τη δυστυχία και τον πόνο του, ο Λάζαρος ποτέ δεν παραπονέθηκε, δεν μεμψιμοιρούσε. Και αυτό, σ’ αντίθεση με τη νοοτροπία τη δική μας σήμερα που με το παραμικρό που μας βρίσκει δεν έχουμε αναστολές να τα βάλουμε ακόμα και με τον Θεό. Θέλουμε όλα να μας έρχονται βολικά και όπως τα επιθυμούμε.

Μετά το θάνατο

Εκείνο που πολλές φορές λησμονούμε είναι ότι το πιο βέβαιο στη ζωή είναι ο θάνατος. Ο θάνατος, λοιπόν, επισκέφθηκε πρώτα το Λάζαρο και μετά τον πλούσιο της παραβολής. Η ζωή του πλουσίου, σύμφωνα πάντα με τη διήγηση, μετά το θάνατο είναι γεμάτη βάσανα και πόνους. Πονούσε μάλιστα περισσότερο όταν έβλεπε το Λάζαρο να είναι ευτυχισμένος στην αγκαλιά του Πατριάρχη Αβραάμ. Στερεώνεται περισσότερο στην αμετανοησία του όταν φέρεται να ζητεί από το Θεό ν’ αναστηθεί ο Λάζαρος ώστε με αυτό τον τρόπο να εξαναγκασθούν τα πέντε αδέλφια του να πιστέψουν. Πίσω όμως από το επιφανειακό ενδιαφέρον του για τη σωτηρία τους, μπορεί να διακρίνει κάποιος τον εγωισμό του με το να ρίχνει τις ευθύνες για την κατάστασή του στον Θεό. Αφού ο Θεός δεν κάνει «θαύματα» για να μας εξαναγκάσει να ζούμε στην αγάπη του, τότε δεν φταίμε εμείς που βιώνουμε την κόλαση της απουσίας του.

Αγαπητοί αδελφοί, η πρόκληση που υψώνει μπροστά μας η σημερινή ευαγγελική περικοπή είναι να αρνηθούμε την εξάρτηση που προσφέρουν τα υλικά αγαθά και σε όποια κατάσταση κι αν βρισκόμαστε να εμπιστευθούμε τον εαυτό μας στο Θεό. Μόνο κοντά Του θα μπορέσουμε να αναπαυθούμε στην μόνιμη χαρά που προσφέρει η παρουσία Του και να πάρουμε γεύσεις του αληθινού πλούτου της ζωής. Ένα μεγαλειώδες παράδειγμα που προβάλλει η Εκκλησία είναι τα πρόσωπα των Αγίων Ζηνοβίου και Ζηνοβίας, Κλεόπα και Αρτεμά, Μαρκιανού Συρακούσης και Θεράποντος του εν Λυθροδόντα, των οποίων τη μνήμη τιμά σήμερα. Ήταν άνθρωποι της αγάπης. Με την ηθοπλαστική τους κατάρτιση και την εν γένει πνευματική τους ακτινοβολία, κάθε πονεμένο συνάνθρωπό τους. Γνώριζαν πολύ καλά ότι ο αληθινός πλούτος τελικά βρίσκεται στις συχνότητες της προσφοράς και της θυσίας. Η στάση των αγιασμένων αυτών μορφών και όχι εκείνη του πλουσίου της παραβολής, ας γίνει οδηγός και πυξίδα και στη δική μας ζωή.

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος.

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου