Το Ύστατο Λουτρό του Βασιλέως: Το Μυστήριο του Βαπτίσματος και η Γέννηση της Συμβολικής Εκκλησίας

 

 

«Ἐν ὕδατι καθαίρεται βασιλεὺς, ἐν πνεύματι ἀναγεννᾶται ἡ βασιλεία».
Ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο πρώτος βασιλέας του φωτός μέσα στη ρωμαϊκή σκιερότητα, δεν βαπτίστηκε στην αρχή της χριστιανικής του ομολογίας, αλλά στο τέλος της βιοτής του, σαν κάποιος που περίμενε όχι την καθαρότητα του ύδατος, αλλά την πληρότητα του χρόνου.
Σαν να τελούσε το βάπτισμα όχι μόνο ως ατομική μύηση αλλά ως αρχέτυπο της μετάβασης της Αυτοκρατορίας από το σκότος της ειδωλολατρίας στο φώς της Αποκαλύψεως.
Το γεγονός αυτό, το ύστατο βάπτισμα του πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορα, αποκτά εκκλησιολογική βαρύτητα που υπερβαίνει τη βιογραφική γραφή. Δεν πρόκειται απλώς για πράξη ευσεβείας, αλλά για μια εκκωφαντική σιωπή πίστης.
Ο Κωνσταντίνος δεχόταν την Εκκλησία, την προστάτευσε, την θεσμοθέτησε, αλλά καθυστέρησε να ενδυθεί το βάπτισμα, ώσπου η Ιστορία να είναι έτοιμη να τον δεχθεί όχι ως κοσμικό άρχοντα, αλλά ως θεοφόρο πρόσωπο.
Η επιλογή να βαπτισθεί στο τέλος, εκούσια και συνειδητά, εγγράφει τον Κωνσταντίνο ως προτύπωση όχι μόνο βασιλέα, αλλά Εκκλησίας εν πορεία: Εκκλησίας που δεν γεννάται τέλεια, αλλά γίνεται τελεία μέσα από πάλη, σύγκρουση, μεταστροφή.
Εδώ, ο αυτοκράτορας δεν είναι απλώς πρόσωπο, είναι σύμβολο: Είναι η ίδια η αυτοκρατορική εξουσία που προσκυνά τον Σταυρό· είναι η Ρώμη που ποθεί το Βασίλειο των Ουρανών.
Η εκκλησιολογική διάσταση του βαπτίσματος αυτού μεταμορφώνει την ίδια την έννοια της καθαρτικής λούσεως.
Δεν έχουμε εδώ το καθιερωμένο «βάπτισμα της αρχής», αλλά ένα βάπτισμα εις τέλος, μια τελείωση.
Ο Κωνσταντίνος ενδύεται τον Χριστό όχι ως ένας κοινός πιστός, αλλά ως προφητικός τύπος του νέου ανθρώπου που δύναται να ενώσει την ιστορία με την αιωνιότητα.

Σαν να λέει: «Ἰδοὺ και ἐγώ, ὁ κόσμος, ἐβαπτίσθημεν».
Η Εκκλησία, κατά τον άγιο Μάξιμο, είναι κόσμος ειρηνευμένος.
Ο Κωνσταντίνος, βαπτιζόμενος εν ύδατι και Πνεύματι, ειρηνεύει την αντινομία εξουσίας και πίστης, κράτους και χάριτος.
Εγκαινιάζει, συμβολικά και υπαρξιακά, την Εκκλησία που δεν καταλύει την Ιστορία, αλλά την πληροί, την καθαγιάζει.
Το βάπτισμα του δεν είναι ένα απλό τελετουργικό τέλος, αλλά μυσταγωγικό άνοιγμα: Όπως το νερό δεν είναι μόνο καθαρτικό αλλά και φορέας Πνεύματος, έτσι και το τελευταίο του λουτρό γίνεται αρχή της νέας βασιλείας, όχι εκείνης των λεγεώνων και των νόμων, αλλά της βασιλείας των πραέων.
Στην εικόνα του βαπτιζόμενου Κωνσταντίνου καθρεφτίζεται η Εκκλησία που ακόμη μετανοεί, που πορεύεται προς το φώς κουβαλώντας τις σκιές της, που πεθαίνει για να αναστηθεί, όχι εκβιαστικά, αλλά ελεύθερα, μέσα από το μυστήριο της πίστεως.
Έτσι, το βάπτισμα του Κωνσταντίνου δεν είναι μόνο μία πράξη σωτηρίας, αλλά μία ποιητική θεολογία.
Είναι το βάπτισμα της εξουσίας, το βάπτισμα της Ιστορίας, το βάπτισμα της προσδοκώμενης Εκκλησίας: Εκείνης που κάθε φορά που βυθίζεται στο ύδωρ, αναδύεται λίγο πιο θεοειδής, πιο Χριστοποιημενη.