Από την διδασκαλία του Αγίου Παϊσίου.

  

Ο άνθρωπος του καιρού μας μοιάζει με ναυαγό πάνω σε σωσίβιο από χρυσάφι. Κρατιέται απ’ αυτό με απόγνωση, ενώ βυθίζεται πιο βαθιά στα σκοτεινά νερά του φόβου. Ο φόβος δεν είναι απλώς η αντίδραση στην έλλειψη, αλλά το υπαρξιακό τραύμα της αποξένωσης από την σχέση. 

Εκεί όπου η καρδιά έπαψε να στρέφεται προς το μυστήριο του Ενός, αρχίζει να αναζητά απεγνωσμένα παρηγοριές σε πρόχειρες επενδύσεις: ύλη, δύναμη, δικαίωμα, έλεγχο.
Η απληστία, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, δεν είναι απλώς η επιθυμία για περισσότερο. Είναι το σύμπτωμα μιας βαθιάς ανασφάλειας, μιας σιωπηρής απιστίας στην παρουσία Εκείνου που αναζωογονεί τον κόσμο με νόημα και μέτρο. 

Η κοινωνία, γεμάτη παράδοξα, καταντά να εξιδανικεύει το δικαίωμα χωρίς υπευθυνότητα, την ποικιλομορφία χωρίς ρίζωμα, την ελευθερία χωρίς αλήθεια. Η αντίφαση γίνεται η νέα νόρμα: καταγγέλλεται η ελευθερία του άλλου όταν ενοχλεί, ενώ απαιτείται η πλήρης αποδοχή της δικής μας κοσμοαντίληψης από ένα σύστημα που κινείται στη βάση ενός διαφορετικού λογισμού.
Η ελευθερία, όμως, αποκαλύπτεται ως αυθεντική μόνο όταν συνοδεύεται από εμπιστοσύνη. Η πίστη στην πρόνοια του Θεού δεν είναι θεωρητικό σχήμα ούτε ηθική επιταγή. Είναι υπαρξιακή θέση. Δεν αναιρεί την ανθρώπινη προσπάθεια, ούτε την κοινωνική ευθύνη. Όμως, την απαλλάσσει από το άγχος της αυτάρκειας. Εκείνος που εμπιστεύεται δεν παραιτείται από την δημιουργία, αλλά και δεν την θεοποιεί. Δεν στηρίζει την ύπαρξη του στα υλικά μέσα ούτε στη διαρκή κατοχύρωση των κεκτημένων, αλλά στην πατρική φροντίδα του Θεού, που τρέφει τα πετεινά και ντύνει τα κρίνα.

Ο πολιτισμός του παρόντος λειτουργεί ως μηχανή υπολογισμού. Αξιολογεί τον άνθρωπο ως ποσοστό κατανάλωσης, ως συντελεστή παραγωγής ή ως υποψήφιο αποδιοπομπαίο τράγο. Η ηθική, αντί να αποτελεί εσωτερική δύναμη μεταμορφώσεως, μετατρέπεται σε εργαλείο επιλεκτικής καταδίκης ή εύκολης αμνήστευσης, πάντοτε αναλόγως συμφερόντων. Ο δυνατός αθωώνεται γιατί είναι χρήσιμος· ο αδύναμος κατακρίνεται γιατί είναι ευάλωτος. Έτσι, η αδικία ντύνεται με θεσμικότητα και η αναλγησία ονομάζεται πρόοδος.

Η αγάπη είναι το κλειδί που ερμηνεύει το αίνιγμα της ελευθερίας. Δεν είναι συναίσθημα, αλλά στάση οντολογική. Είναι η απόφαση να εμπιστευθεί κανείς τον Άλλον, να εξέλθει από το καβούκι της αυτοπροστασίας, να αποδεχθεί το ενδεχόμενο της πληγής χάριν της κοινωνίας. Η αγάπη είναι αυτή που δίνει υπόσταση στην ελευθερία, όχι ως ατομικό δικαίωμα, αλλά ως πρόσκληση κοινωνίας, ως ανοικτότητα στην πρόσληψη του Άλλου και, τελικά, του Θεού.

Η εποχή μας πάσχει γιατί έχει αποσυνδέσει την ελευθερία από την αγάπη και την πίστη από την πρόνοια. Ο άνθρωπος ζητά αυτονομία, αλλά δεν αντέχει τη μοναξιά. Θέλει να εξουσιάζει τα πάντα, αλλά τρέμει μπροστά στο κενό του νοήματος. Ψάχνει σωτηρία μέσα από μηχανισμούς, αλλά καταλήγει έρμαιο των ιδίων των κατασκευών του.

Η λύση δεν βρίσκεται στην απόσυρση ούτε στην καταγγελία του κόσμου. Βρίσκεται στην εσωτερική μεταμόρφωση του βλέμματος. Όπου ο άνθρωπος δεν βλέπει μόνο το παρόν του κόσμου, αλλά την παρουσία Εκείνου που συνέχει τον κόσμο. Όπου η ελευθερία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ο δρόμος για να φτάσει κανείς στην αγαπητική σχέση.