Άγιον Όρος: Το "Μαγικό βουνό".

του Αλέξη Παπαχελά

Το Άγιον Όρος είναι πράγματι ένα «Μαγικό βουνό»· όχι κατά την περιγραφή του Τόμας Μαν, αλλά ένας ευλογημένος και ιερός τόπος που μιλάει πάντοτε στην ψυχή του Ελληνα. 

Δεν νομίζω ότι έχω νιώσει ποτέ όσα ένιωσα νωρίς τα ξημερώματα, ακούγοντας τις ψαλμωδίες, βλέποντας τους παλιούς μοναχούς ριγμένους πάνω στα στασίδια, αντικρίζοντας τους πολυέλαιους που κουνούσαν με τέχνη και υπομονή οι νεότεροι, μυρίζοντας το λιβάνι μέσα σ’ ένα σκηνικό απόλυτης και πειθαρχημένης ομορφιάς.

Το Ορος είναι πηγή έμπνευσης και στάση περισυλλογής για όσους το θελήσουν. Αφήνω κατά μέρος τη φυσική ομορφιά και τους λίγους, σπάνιους συνομιλητές, που αφήνουν ανεξίτηλες εντυπώσεις στον περιστασιακό επισκέπτη.

Το Άγιον Όρος είναι όμως πολλοί κόσμοι ταυτόχρονα. Ενα κομμάτι του είναι, καλώς ή κακώς, ταυτισμένο με ό,τι πιο οπισθοδρομικό έχει μπολιάσει τη νεοελληνική σκέψη, από τις θεωρίες συνωμοσίας μέχρι τις πιο πρωτόγονες αντιλήψεις για τον σύγχρονο κόσμο. Βρίσκεις όμως στο Ορος ό,τι θέλεις, ό,τι ψάχνεις. Οι δικοί μας «ταλιμπάν» βλέπουν και ακούνε όσα ταιριάζουν με τις προκαταλήψεις και τις θεωρίες τους. Οσοι αναζητούν μια ισορροπία με τον εαυτό τους και τον περίπλοκο κόσμο βρίσκουν βάλσαμο στα τοπία, στον όρθρο, στους περίφημους συζητητές.

Και μετά, υπάρχει και το Άγιον Όρος που διδάσκει την τέχνη της επιβίωσης μέσα στους αιώνες. Η Εκκλησία είναι ο αρχαιότερος πολιτικός οργανισμός και το Ορος ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς κατάφερε να ξεπεράσει ιστορικές περιπέτειες, καταστροφές και άλλα πιο εφήμερα, όπως αλλαγές κυβερνήσεων ή και καθεστώτων. Θυμάμαι ακόμη τον φίλο που επισκέφθηκε μία από τις πιο λιτές, πρωτόγονες μονές και είδε κάπου μία φωτογραφία του Ιωάννη Μεταξά. Ρώτησε τον ηγούμενο: «Πώς και έχετε το πορτρέτο του στον τοίχο μετά τόσα χρόνια;». Ο γέροντας του απάντησε αφοπλιστικά: «Κοιτάξτε, αγαπητέ μου, ο Μεταξάς ευεργέτησε τη μονή μας. Και μην ξεχνάτε ότι εμείς εδώ αργούμε καμιά φορά να ανεβάσουμε τα πορτρέτα των κυβερνητών αλλά, το κυριότερο, αργούμε να τα κατεβάσουμε».

Οι ιστορίες επιβίωσης και χειρισμών των εκάστοτε ιθυνόντων περνούν από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά στους μοναχούς που συνεχίζουν, τηρούν και λειτουργούν δημιουργικά την παράδοση. Θυμάμαι ακόμη ένα γέροντα που μου εξήγησε αρχικώς ότι η Μονή του μεγάλωσε την έκτασή της χάρη στην εύνοια του αρχιγραμματέα κάποιου βυζαντινού αυτοκράτορα και στη συνέχεια μου είπε: «Αυτό που δεν καταλαβαίνουν αυτοί οι νέοι πολιτικοί εκεί έξω είναι πως θα εξαφανισθούν σε λίγα χρόνια, αλλά το μοναστήρι θα είναι εδώ, θα υπάρχει αιώνες μετά τη δική τους εξαφάνιση». Η αυτοπεποίθηση που δίνουν η παράδοση και η επιβίωση στις πιο αντίξοες συνθήκες είναι ακατανίκητη και προφανώς έχει γίνει σχολείο που διδάσκει αυτή τη μοναδική τέχνη.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ορος είναι μια μοναδική κληρονομιά, την επιβίωση της οποίας οφείλουμε να προστατεύσουμε και να διασφαλίσουμε για πολλούς ακόμη αιώνες. Είναι πολύ τεντωμένο το σχοινί πάνω στο οποίο πρέπει να βαδίσουν οι σημερινοί του εκπρόσωποι, γιατί χρειάζεται να ξεχωρίζουν συνεχώς το αναγκαίο για την επιβίωση από τις μπίζνες και την παράδοση από τις απόψεις του μαύρου σκότους. Θα τα καταφέρουν, όμως, όπως τα κατάφεραν για τόσους αιώνες.

Πηγή:  kathimerini.gr