Σχόλια στον Απόστολο της Κυριακής (των Απόκρεω)

Το βάθος της πνευματικής ελευθερίας 

«Ει άλλοις ουκ ειμί απόστολος, αλλά γε υμίν ειμί»

Την Τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, της Απόκρεω, όπως ονομάζεται, η Εκκλησία ξεδιπλώνει το γεγονός της μέλλουσας κρίσης. 

Η ευαγγελική περικοπή της ημέρας προσφέρει τα απαραίτητα ερεθίσματα για να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος ότι κανένας εφησυχασμός δεν χωρεί στη ζωή του. Αντίθετα, επιβάλλεται εγρήγορση και αγώνας. Αποκαλύπτει, εξάλλου, ότι  στην προσφορά της αγάπης του Χριστού καθορίζεται η ποιότητα της ζωής και η κατάσταση που μπορεί να βιώνει ο άνθρωπος, είτε ως παράδεισο είτε ως κόλαση, ανάλογα με τη στάση που ο ίδιος διαμορφώνει και ακολουθεί.

Με την αποφυγή από την κρεοφαγία, η Κυριακή της Απόκρεω μάς παρακινεί ταυτόχρονα να εγκαταλείψουμε τα ψυχοκτόνα πάθη που εμφωλεύουν μέσα μας για να εισέλθουμε στο χώρο της αγάπης του Χριστού, μέσα στο γόνιμο έδαφος του οποίου καρποφορεί η αληθινή ελευθερία, που τόσο εναγωνίως ψάχνει στη ζωή του ο άνθρωπος.

Ο σκανδαλισμός

Στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα ο Παύλος απευθυνόμενος στους Κορινθίους κάνει αναφορά στο μεγάλο θέμα της πνευματικής ελευθερίας του ανθρώπου. Η συμβουλή του για χρήση της ελευθερίας κατά τρόπο που ν’ αποβαίνει στην πνευματική προκοπή και τελείωση του ανθρώπου, προβάλλεται ως κεφαλαιώδους σημασίας. Συνδεδεμένο άμεσα με το ζήτημα αυτό είναι και το ζήτημα του σκανδαλισμού. 

Δεν διστάζει μάλιστα να ομολογήσει ότι θα προτιμούσε να μην φάει ποτέ κρέας για να μην σκανδαλίσει τον αδελφό του. «Ου μη φάγω κρέα εις τον αιώνα, ίνα μη τον αδελφό μου σκανδαλίσω» (Α΄ Κορ. 8, 13). Ήθελε να είναι πειστικός απέναντι στα πνευματικά του παιδιά, τα οποία συμβουλεύει να είναι πολύ προσεκτικά σ’ αυτά τα ζητήματα. Γι’ αυτό και επιστρατεύει επιχειρήματα από τη δική του προσωπική ζωή. Επικαλείται τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν τη ζωή του ανθρώπου γνήσια και αυθεντική.

Η αυθεντικότητα της ζωής

Το πρώτο στοιχείο είναι η παρρησία που διέκρινε τον απόστολο Παύλο, η οποία τον καθιστούσε συνεπή πνευματικό πατέρα για τα παιδιά του. Κήρυσσε το λόγο του Θεού, χωρίς να επιδιώκει σε καμιά περίπτωση ν’ αποκομίζει οποιαδήποτε υλικά αγαθά. Απέφευγε επιμελώς να γίνεται βάρος στον οποιοδήποτε.  Έλεγε χαρακτηριστικά για τον εαυτό του: «…εν παντί αβαρή εμαυτόν υμίν ετήρησαν και τηρήσω» (Β΄ Κορ. 11, 9), δηλαδή απέφυγα να σας γίνω βάρος για οτιδήποτε. 

Κήρυξε αδάπανο το Ευαγγέλιο του Χριστού (Α΄ Κορ. 9, 18). Σύμφωνα με τον Οικουμένιο, προβάλλει αυτή τη διαπίστωση ο Παύλος «εις μαρτυρίαν και απόδειξιν» για να πεισθούν οι θεωρούμενοι πνευματικοί άνθρωποι της Κορίνθου, οι οποίοι κατά τα άλλα ελευθερίαζαν στα θέματα της εγκρατείας και δεν πείθονταν ν’ αλλάξουν στάση και συμπεριφορά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ σαν απόστολος του Χριστού θα μπορούσε να απαιτήσει τροφή και άλλα υλικά αγαθά από τους ακροατές του λόγου του, ο Παύλος προτιμούσε να εργάζεται με τα ίδια του τα χέρια για να μην δώσει «εγκοπήν», δηλαδή αφορμή για σκανδαλισμό. Ο ευαγγελισμός των ανθρώπων γινόταν σε συνθήκες και με προϋποθέσεις που οικοδομούσε πνευματικά και έστελλε τα πιο αυθεντικά μηνύματα για την εν Χριστώ σωτηρία τους. Ακριβώς, απέφευγε να τρώγει ειδωλόθυτα  για να μην σκανδαλίσει οποιονδήποτε, πολύ δε περισσότερο δεν έπαιρνε χρήματα ή τροφή από διαφόρους που θα μπορούσαν να του τα προσφέρουν.

Σε αντίθεση με τις πρακτικές προσεγγίσεις του Παύλου, που φανέρωναν ένα ανώτερο πνευματικό μεγαλείο, οι Κορίνθιοι εμφανιζόμενοι ως προοδευτικοί στην πνευματική ζωή, δεν φρόντιζαν ν’ απέχουν από τα ειδωλόθυτα και μ’ αυτό τον τρόπο σκανδάλιζαν τους γύρω τους. Εδώ έχει τη θέση του ο λόγος του αγίου Νικοδήμου του αγιορείτη, σύμφωνα με τον οποίο ο διδάσκαλος πρέπει ν’ αρκείται σε μικρή παρηγοριά του σώματός του και να είναι ολιγαρκής στην τροφή του. 

Ο Παύλος που ήταν «πεπιστευμένος» όλη την οικουμένη, που δίδαξε το Ευαγγέλιο σ’ όλο τον κόσμο, με αποτέλεσμα να χαρακτηρισθεί και «απόστολος των εθνών», είχε τόση μεγάλη ταπείνωση που του αρκούσαν τα εφόδια ενός μαθητή, για να τρέφεται και να ζει.

Πνεύμα θυσίας

Κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή του αληθινά πνευματικού ανθρώπου, θα πρέπει να είναι το πνεύμα της θυσίας. Αυτό που επέδειξε τόσο αυθεντικά και ο απόστολος Παύλος, προκειμένου να μην σκανδαλίσει. Αυτό το πνεύμα της θυσίας, είναι πρώτα απ’ όλα νίκη κατά του ατομισμού. Μιας παθογένειας που προσβάλλει ιδιαίτερα το σημερινό άνθρωπο και διαβρώνει την αξία του προσώπου. 

Το εγώ μας συνήθως εκδηλώνεται με όλο απαιτήσεις και διεκδικήσεις δικαιωμάτων. Η φιλαυτία δεν αφήνει χώρο στην ψυχή για να εμφωλεύει μέσα της το πνεύμα της θυσίας. Οι αληθινά πιστοί άνθρωποι, εμπνέονται από το παράδειγμα του ίδιου του Κυρίου και δεν είναι δούλοι του ψυχρού συμφέροντος και ενός τόσο φθηνού ατομισμού. Υπερνικούν με την χάρη του Θεού την φιλαυτία.

Το πνεύμα της θυσίας, όπως βλέπουμε στο σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα, προλαβαίνει και τα όποια σκάνδαλα. Αντίθετα, η απουσία του γίνεται αιτία πολλών σκανδάλων και μάλιστα σε ποικίλες μορφές. Η κατάλυση π.χ. της νηστείας, που από πολλούς εμφανίζεται δήθεν όχι και τόσο σπουδαία εντολή, μπορεί να οδηγήσει συνανθρώπους μας μακριά από την αλήθεια του Ευαγγελίου. Μάλιστα η περίπτωση του σκανδαλισμού είναι τόσο σοβαρή, ώστε ο ίδιος ο Κύριος λέει ότι αυτός που σκανδαλίζει είναι καλύτερα να δέσει μια μυλόπετρα στο λαιμό του και να καταποντιστεί στη θάλασσα (Ματθ. ιη΄ 6).

Αγαπητοί αδελφοί, βιώνουμε μια εποχή που στο πνεύμα της κυριαρχούν ο ατομισμός και τα υλικά αγαθά. Πρόκειται για σοβαρές συνέπειες που διαβρώνουν την αυθεντικότητα της ζωής και που προκύπτουν από την άρνηση της θυσίας στη ζωή μας για την αγάπη του Χριστού. 

Αντίθετα, το φωτεινό παράδειγμα των αγιασμένων μορφών που κοσμούν το Ορθόδοξο χριστιανικό στερέωμα, όπως των αγίων Ευτρόπιου, Κλεόνικου και Βασιλίσκου, αλλά και του αγίου Θεοδώρητου, των οποίων τη μνήμη τιμά σήμερα η Εκκλησία, ας ρίχνουν άπλετο φως και στη δική μας πνευματική πορεία. 

Τα μηνύματα, τόσο της ευαγγελικής όσο και της αποστολικής περικοπής της ημέρας, είναι τόσο κρυστάλλινα που ακριβώς αποκαλύπτουν την αυθεντικότητα της ζωής μέσα από το πέλαγος της αγάπης του Χριστού. Ας τα εγκολπωθούμε και στη δική μας ζωή.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου