«Ἀνέστη Χριστός καὶ ζωή πολιτεύεται»:

  

 

(Μια θεολογική και λογοτεχνική προσέγγιση στον κατηχητικό λόγο του ιερού Χρυσοστόμου)

Στον κατηχητικό λόγο του ιερού Χρυσοστόμου, ανατέλλει ένα φώς θεολογικής πληρότητας και λογοτεχνικής ευφράδειας, όπου ο λόγος μεταμορφώνεται σε πανήγυρη πνευματική, σε συμφωνία ουρανίου ελπίδος και ανθρωπίνης λύτρωσης.
Δεν είναι απλώς ένα κείμενο λειτουργικό, αλλά ένα δοξαστικό έπος της θείας φιλανθρωπίας.
Μια προτροπή προς το σύνολο της ανθρωπότητας, ώστε, ανεξαρτήτως κόπου, χρόνου ή αρετής, να εισέλθει στην πληρότητα της Αναστάσεως.

Ο Χρυσόστομος αντλεί τη δομή του από την παραβολική μαθητεία τού Ευαγγελίου, ειδικά από την παραβολή των εργατών του αμπελώνος (Ματθ. 20:1–16) και υφαίνει πάνω της έναν καμβά όπου όλες οι αποχρώσεις της σωτηρίας αναδεικνύονται ως ισοδύναμες.
Η ώρα δεν έχει σημασία· το μόνο που έχει αξία είναι η είσοδος στον αμπελώνα, δηλαδή στην Εκκλησία.
Η αρχή του κηρύγματος διατρέχεται από τον ρυθμικό επαναληπτικό ειρμό: «Εἴ τις...», με μια λειτουργική συμφωνία που αποπνέει φιλοκαλία και αγάπη για τον άνθρωπο.
Ο λόγος δεν διαχωρίζει· περιλαμβάνει.
Δεν ζητά αποκλειστικότητες αρετής· προσφέρει δωρεάν τη σωτηρία.
Από τον πρώτο μέχρι τον έσχατο, από τον εγκρατή ως τον ῥάθυμο, όλοι καλούνται στην ίδια χαρά.

Η εσχατολογική προοπτική εδώ δεν είναι απειλή, αλλά υπόσχεση.
Το Ευαγγέλιο δεν τρομάζει· προσκαλεί.
Η «καλὴ καὶ λαμπρὰ πανήγυρις» δεν είναι μόνο εορτή· είναι πρόγευση της Βασιλείας.
Το τραπέζι της πίστης γεμίζει, «Ἡ τράπεζα γέμει», εικόνα τόσο ευαγγελική όσο και λειτουργική.
Ο Χρυσόστομος δεν παραθέτει ιδεολογήματα· προσφέρει σώμα και αίμα.
Ο μόσχος ο σιτευτός είναι ο Ίδιος ο Χριστός, που προσφέρεται χωρίς περιορισμό.
Εδώ, το γλωσσικό μεγαλείο συνυφαίνεται με τη θεολογική πρόταση: μια πίστη που δεν αποκλείει αλλά αγκαλιάζει.
Στο κορύφωμα του κειμένου, ο τόνος γίνεται θριαμβευτικός.

Ο θάνατος, αυτός ο αιώνιος αντίπαλος της ύπαρξης, ταπεινώνεται: «Ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον;»
Δεν είναι ερώτηση απλώς ρητορική· είναι κραυγή νίκης, παιάνας της Ανάστασης.
Η εικόνα του ᾍδου που «ἔλαβεν γῆν καὶ συνήντησεν οὐρανῷ» είναι από τις πιο ποιητικές και βαθυστόχαστες της πατερικής γραμματείας. Ο Άδης, νομίζοντας πως καταβροχθίζει άνθρωπο, έρχεται αντιμέτωπος με τον Θεό.
Αυτός είναι ο ύστατος θεολογικός παραλογισμός: η ζωή νικά με τον θάνατο της.
Και κάπου εδώ, η λογοτεχνία λυγίζει ενώπιον της θεολογίας, για να αναστηθεί μέσα από αυτήν.
Η ανάσταση του Χριστού δεν είναι απλώς ιστορικό γεγονός· είναι κοσμολογική ρήξη και μεταφυσική επανεκκίνηση.
«Χριστὸς ἀνέστη καὶ νεκρὸς οὐδεὶς ἐπὶ μνήματος»: ο Χρόνος αλλάζει φύση· οι νεκροί δεν είναι πια απώντες, αλλά αναμένοντες.

Αυτό το κείμενο δεν διαβάζεται· τελείται.
Δεν αναλύεται μονάχα· βιώνεται.
Ο λόγος του Χρυσοστόμου έχει θεία ενέργεια· δεν είναι απλώς ρητορικός· είναι μυστηριακός.
Είναι η φωνή Εκκλησίας που πανηγυρίζει χωρίς να λησμονεί, που δοξολογεί χωρίς να υπερηφανεύεται, που προσφέρει χωρίς να ζητεί.
Έτσι, ο αναστημένος Λόγος γίνεται ο μόνος αληθινός Λόγος· και η θεολογία γίνεται ποίηση, γιατί ο Θεός είναι ο Ποιητής της Ζωής.
Η νίκη είναι για όλους!
Η Ανάσταση δεν είναι ανταμοιβή· είναι χάρη.
Και αυτή η χάρη αποτυπώνεται σε κάθε φράση του Χρυσοστόμου σαν φώς από άκτιστη δόξα.