Σχόλια στον Απόστολο της Κυριακής.

Πνεύμα αργολογίας

«ταύτα εστι τα καλά και ωφέλιμα τοις ανθρώποις· μωράς δε ζητήσεις και γενεαλογίας και έρεις και μάχας νομικάς περιϊστασο· εισί γαρ ανωφελείς και μάταιοι»

Φοβερό ολίσθημα για τον άνθρωπο η αργολογία. Ο άγιος Εφραίμ σημειώνει χαρακτηριστικά: «Πνεύμα αργίας, περιεργείας και αργολογίας μη μοι δως». Μάλιστα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υποδεικνύει εύστοχα πως η αργολογία ταυτίζεται με τη μυθομανία, την ψευδολογία και τη συκοφαντία. 

Συνδέεται ακόμα με τη ματαιολογία, δηλαδή με την εκφορά ανούσιων λόγων που αφήνουν τον άνθρωπο να εκπέμπει στις συχνότητες της ρηχότητας. Οι συζητήσεις που χαρακτηρίζονται από τα πιο πάνω είναι τελικά «ανωφελείς και μάταιοι» (Τιτ. γ΄ 9).

Η πηγή της

Από πού πηγάζει όμως η αργολογία; Ο ίδιος ο Χριστός κάνει μια περιγραφή του πάθους αυτού που καταντά μάστιγα στη ζωή του ανθρώπου. «… Ο πονηρός άνθρωπος εκ του πονηρού θησαυρού εκβάλλει πονηρά» (Ματθ. 12,35). Ο Λουκάς θα υποδείξει ότι «εκ γαρ του περισσεύματος της καρδίας λαλεί το στόμα αυτού» (Λουκ. 6,45). 

Όταν η πονηρία, ως μεγάλη κακία, προσβάλλει τον άνθρωπο, τότε και τα λόγια που θα εκστομίζει θα είναι πονηρά. Μάλιστα, η ακαθαρσία, η φαυλότητα και η πονηρία, δεν περιορίζονται μόνο στα λόγια, αλλά είναι στοιχεία δηλητηριώδη που πηγάζουν μέσα από την καρδιά του ανθρώπου και τον αποξενώνουν από την αληθινή πνευματική ζωή. Πρόκειται συγκεκριμένα για την υπερχείλιση της πονηρής καρδίας. Το στόμα απλώς είναι εκείνο που βγάζει προς τα έξω το μόλυνση της καρδιάς από κάθε είδους πονηρία.

Ο λόγος των Πατέρων, μέσα από τη σοφία τους, είναι θα λέγαμε τόσο περιεκτικός και ξεκάθαρος για το θέμα μας. Επισημαίνουν, λοιπόν, πως η αργολογία φανερώνει άνθρωπο που εύκολα μπορεί να λυγίσει στα πνευματικά ζητήματα. Και αυτός που νικιέται τόσο εύκολα στα μικρά «και τοις μεγάλοις εξ ανάγκης δεδούλωται», θα πέσει σίγουρα και στα μεγάλα, θα τονίσει από την πλευρά του ο Αντίοχος ο μοναχός. 

Αυτός που ξοδεύει τόσο εύκολα τις ώρες του με ευτράπελα και φθηνά πράγματα και αρέσκεται σ’ ένα ανούσιο ψυχοβλαβές κουτσομπολιό, είναι πολύ ευάλωτος στο να πέφτει και να σωριάζεται στη ζωή του. Αντίθετα, όποιος προσέχει και τα μικρά και τα θεωρούμενα ασήμαντα στη ζωή του, είναι εκείνος που αποκτά την χάρη του Θεού και βγαίνει δυνατός στο στίβο της ζωής. Στην ουσία, ο αργολόγος και ο ματαιολόγος, στερούνται της βούλησης που καταξιώνει τον άνθρωπο σε ανώτερες πνευματικές τροχιές.

Το ελάττωμα της πολυλογίας

Ο άνθρωπος που δεν είναι προσεκτικός στη ζωή του και δεν διστάζει να ξοδεύει τον χρόνο του σε φλύαρα και άχρηστα λόγια, δεν μπορεί να υψώνει πνευματικό ανάστημα. Στα σοβαρά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις υπαρξιακές και πνευματικές αναζητήσεις, αλλά και σε πνευματικά κεφάλαια, όπως είναι η συμμετοχή στη θεία λατρεία, η προσευχή, η αγάπη, η ταπείνωση και άλλα, εκδηλώνει ραθυμία και ακηδία. Αυτά  που είναι σημαντικά για τη ζωή του τα θεωρεί περιττά και ανώφελα ή στην καλύτερη περίπτωση τα αφήνει να εξαντλούνται σε μια τυπικότητα. 

Αντίθετα, οι άκαιρες συζητήσεις, οι πολυλογίες, οι ψυχοφθόροι διάλογοι, τα κουτσομπολιά, τα επιδιώκει γιατί του φαίνονται ευχάριστα. Το πιο σημαντικό όμως που υποδεικνύει η πατερική σοφία είναι ότι ο άνθρωπος που διακατέχεται από το πάθος της αργολογίας, δεν μπορεί με τίποτε να καλλιεργήσει τις αρετές. Είναι τόσο φοβερό το πάθος αυτό που εξαρθρώνει και αποσαθρώνει τις ρίζες των αρετών. 

Η αληθινή αρετή που κοσμεί τον χαριτωμένο εν Χριστώ άνθρωπο μπορεί να ριζώσει και ν’ αναπτυχθεί μόνο σε απόσταση από την πολυλογία. Η ασυγκράτητη γλώσσα, θα υποδείξει ο αββάς Ισαάκ, είναι δυνατός λιχνιστής, δηλαδή διασκορπιστής. Στο τέλος όλα τα καταστρέφει και κονιορτοποιεί τα πάντα.

Οι συνέπειες

Σε κάποιους πατέρες και πνευματικούς, όταν τους επισκέπτονταν οι άνθρωποι, τους ζητούσαν: «αββά ειπέ λόγον, ίνα σωθώ» Πες μας ψυχωφελή λόγια για να σωθούμε. Τα λόγια τους ήταν πάντα λόγοι αληθείας, άλατι και χάριτι ηρτυμένοι, ψυχωφελείς και σωτήριοι. Αντίθετα, με ό,τι συμβαίνει με το πνεύμα της εποχής μας που προάγει την αργολογία και την φλυαρία. Τα νέα που θέλει συνήθως να μαθαίνει ο σύγχρονος άνθρωπος είναι τα κουτσομπολιά και οι αργολογίες. 

Το αποτέλεσμα είναι οι λογής συκοφαντίες, οι μικρολογίες, οι ευτραπελίες, οι ψυχοφθόρες συζητήσεις, που σπιλώνουν συνειδήσεις και αφήνουν πίσω τους ερείπια. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που γνώρισαν μεγάλη καταστροφή στη ζωή τους από τα ανώφελα λόγια τους, τις αργολογίες τους και τις φτηνές και μάταιες συζητήσεις τους. Άλλωστε και οι λαϊκή σοφία υποδεικνύει με νόημα ότι «η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει».

Αγαπητοί αδελφοί, ας φροντίσουμε να διώξουμε το πάθος της αργολογίας και τα γεννήματά της, γιατί ο ίδιος ο Κύριος προειδοποίησε ότι για κάθε αργό λόγο οι άνθρωποι «αποδώσουσι περί αυτού λόγον εν ημέρα κρίσεως» (Ματθ. ιβ΄ 36). Η αγάπη του Θεού μάς έδωσε το εργαλείο της γλώσσας ως ευλογία για να το αξιοποιούμε στη ζωή μας για την πνευματική μας τελείωση και προκοπή. 

Μόνο σ’ αυτή την αγιασμένη πορεία καταξιώνεται ο άνθρωπος και στη ζωή του γεύεται όλες τις ευλογίες. Αυτό έπραξαν και οι άγιοι Πατέρες της Ζ’  Οικουμενικής Συνόδου, οι οποίοι με τον λόγο τους κατατρόπωσαν την πλάνη των αιρέσεων και ανέδειξαν την αλήθεια της Εκκλησίας ως τη ζωογόνο εκείνη δύναμη που ανυψώνει τον άνθρωπο ως αιώνια ύπαρξη. Γι’ αυτό και τους τιμούμε σήμερα και καλούμαστε ν’ ακολουθήσουμε κι εμείς στη ζωή μας το δικό τους παράδειγμα. Είναι η μόνη οδός ασφαλείας, αλλά και σωτηρίας που μπορούμε ν’ ακολουθήσουμε. Γένοιτο.

Χριστάκης Ευσταθίου, θεολόγος

Πηγή:  Εκκλησία της Κύπρου